Συνέντευξη στη Μαρία Γεωργιάδου
Στην πρόσφατη ομιλία σας στο Mastercard Innovation Forum, αναλύσατε την ευρωπαϊκή οικονομία «μέσα από τον φακό του καταναλωτή». Ποιά είναι σήμερα τα κυριότερα μηνύματα που μας στέλνουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές μέσα από τις επιλογές και τη συμπεριφορά τους;
Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δείχνουν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, παρά τις συνεχόμενες οικονομικές αναταράξεις των τελευταίων ετών. Παρότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη παραμένει σχετικά συγκρατημένη, η καταναλωτική δαπάνη στην Ευρώπη εξακολουθεί να κινείται ανοδικά, με διαφοροποιήσεις ανά χώρα. Η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία και την Πορτογαλία, καταγράφει καλύτερες επιδόσεις, ενώ οικονομίες όπως η Γερμανία ή η Ιταλία κινούνται πιο αργά. Αυτή η ανθεκτικότητα οφείλεται σε σταθερά οικονομικά θεμέλια: χαμηλή ανεργία και διατήρηση της αγοραστικής δύναμης, καθώς σε πολλές χώρες οι αυξήσεις στους μισθούς πλέον ξεπερνούν τον πληθωρισμό. Παρόλα αυτά, οι Ευρωπαίοι παραμένουν προσεκτικοί. Εξακολουθούν να αποταμιεύουν αντί να αυξάνουν την κατανάλωση, και παρακολουθούν προσεκτικά τις τιμές. Στα ανώνυμα και συγκεντρωτικά στοιχεία συναλλαγών της Mastercard για τους πρώτους εννέα μήνες του έτους παρατηρούμε ότι κατηγορίες προϊόντων με χαμηλότερο κόστος εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις έναντι των πιο ακριβών ειδών.
Ποιες είναι οι πιο ενδιαφέρουσες αλλαγές που έχετε εντοπίσει στις αγοραστικές συνήθειες των Ευρωπαίων τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση;
Μία από τις πιο χαρακτηριστικές αλλαγές είναι η στροφή των Ευρωπαίων προς τις εμπειρίες. Μετά την πανδημία, οι δαπάνες για ταξίδια, εστίαση ή live εμπειρίες έχουν ξεπεράσει τις δαπάνες για αγορές για το σπίτι, όπως έπιπλα ή ηλεκτρονικά είδη. Κατηγορίες όπως ένδυση ή είδη ομορφιάς – που συνδέονται με την προσωπική εμπειρία και φροντίδα – έχουν επίσης ενισχυθεί. Όπως ανέφερα, η τιμή παραμένει βασικός παράγοντας στις αγοραστικές αποφάσεις, με τους περισσότερους να επιλέγουν προϊόντα που είναι value for money. Συνολικά, ο σημερινός Ευρωπαίος καταναλωτής δίνει μεγαλύτερη αξία στις εμπειρίες και στην αίσθηση ότι αυτό που αγοράζει έχει πραγματικό αντίκτυπο στην προσωπική του ευχαρίστηση.
Παρά τη σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, πολλοί καταναλωτές εξακολουθούν να αισθάνονται οικονομική πίεση. Πώς επηρεάζει αυτό τις καταναλωτικές αποφάσεις και την εμπιστοσύνη στην οικονομία;
Μέχρι την ενεργειακή κρίση του 2022, η Ευρώπη δεν είχε βιώσει υψηλό πληθωρισμό για δεκαετίες. Γι’ αυτό και το σοκ ήταν τόσο έντονο: οι καταναλωτές έβλεπαν τις τιμές να ανεβαίνουν σχεδόν σε κάθε τους αγορά, ιδιαίτερα σε βασικές ανάγκες όπως η ενέργεια και τα τρόφιμα. Αυτές οι κατηγορίες είναι οι πιο «ορατές» στην καθημερινότητα, γι’ αυτό και η επίδρασή τους έγινε άμεσα αισθητή.
Σήμερα, ο πληθωρισμός έχει επιστρέψει κοντά στον στόχο του 2% που θέτει η ΕΚΤ. Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να αισθάνονται πίεση, καθώς το συνολικό επίπεδο τιμών παραμένει υψηλό. Παρά το γεγονός ότι οι μισθοί αυξάνονται ταχύτερα από τον πληθωρισμό, σε αρκετές χώρες της Ευρωζώνης η άνοδος των τιμών από το 2020 και μετά παραμένει μεγαλύτερη από την αύξηση των εισοδημάτων.
Η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση: η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών είναι πλέον αισθητά υψηλότερη σε σχέση με το 2019.
Πώς αποτυπώνεται η Ελλάδα στον “οικονομικό χάρτη” της Mastercard; Υπάρχουν ιδιαίτερες καταναλωτικές τάσεις ή δείκτες που ξεχωρίζουν στη χώρα μας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη;
Η Ελλάδα ήταν από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη μετά την πανδημία, παρά το γεγονός ότι το 2020 επλήγη έντονα λόγω της εξάρτησής της από τον τουρισμό. Η ελληνική οικονομία είναι σήμερα κατά 11% μεγαλύτερη από το 2019, έναντι 6,5% για τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Οι Έλληνες καταναλωτές έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτή την ανάκαμψη: η κατανάλωση των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 12%, σχεδόν τριπλάσια από το 4,1% του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Αυτή η δυναμική στηρίζεται σε μια ιδιαίτερα ενεργή αγορά εργασίας, με δημιουργία νέων θέσεων και αύξηση μισθών.
Η Ελλάδα ξεχωρίζει και στο μοτίβο κατανάλωσης: στο τρίτο τρίμηνο του έτους παρατηρήσαμε διεύρυνση της δαπάνης σε περισσότερες κατηγορίες λιανικής, συμπεριλαμβανομένων κατηγοριών με υψηλότερο κόστος, όπως τα πολυκαταστήματα και τα έπιπλα.
Με δεδομένες τις γεωπολιτικές εντάσεις και την αβεβαιότητα, ποιες είναι οι βασικές μακροοικονομικές προκλήσεις που βλέπετε για την Ευρώπη τους επόμενους 12 μήνες;
Η Ευρώπη έχει καταφέρει να διαχειριστεί τις γεωπολιτικές αναταράξεις των τελευταίων ετών με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απ’ ό,τι πολλοί θα περίμεναν. Ένας βασικός λόγος είναι ότι οι επιχειρήσεις και οι φορείς πολιτικής αντέδρασαν γρήγορα και προσαρμόστηκαν αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες.
Η ικανότητα της Ευρώπης να αλλάζει και να προσαρμόζεται θα είναι κρίσιμη όχι μόνο για τους επόμενους 12 μήνες, αλλά και για τη μελλοντική της θέση στην παγκόσμια οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δρομολογήσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στη μείωση της γραφειοκρατίας, την ενίσχυση της Ενιαίας Αγοράς υπηρεσιών και τη δημιουργία μιας Ένωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων, ώστε οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις να κατευθύνονται πιο αποτελεσματικά σε παραγωγικές δραστηριότητες. Οι δείκτες δείχνουν ότι η ΕΕ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, με σταδιακή ανάκτηση εμπιστοσύνης και δυναμισμού.
Αυτές οι πρωτοβουλίες θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να ενισχύσει τη θέση της στην ψηφιακή αλυσίδα αξίας, να προωθήσει την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία και να στηρίξει μια βιώσιμη, μακροπρόθεσμη ευημερία.
