Του Νίκου Μελέτη
«Σκληρό» τελεσίγραφο στην Άγκυρα και στον Ταγίπ Ερντογάν, λίγες ώρες μετά το «φλερτ» με τον Β. Πούτιν και τις συζητήσεις μεταξύ «παγωτού και συμπάθειας» για την πρόσδεση της Τουρκίας στο άρμα της Ρωσίας με την έναρξη συζητήσεων για αγορά ρωσικών μαχητικών 5ης Γενιάς από τη Ρωσία, στέλνει η Ουάσιγκτον θέτοντας σαφείς ανελαστικούς όρους για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F35.
Όλες τις τελευταίες εβδομάδες ο Τ. Ερντογάν, παίζοντας το εξαιρετικά ριψοκίνδυνο παιγνίδι εκβιασμού των Αμερικανών, ώστε με την απειλή ότι θα στραφεί στην «αγκαλιά» της Ρωσίας εάν δεν γίνει ανεκτή και αποδεκτή η απαίτηση του και να κρατήσει τους S400, ώστε να εξασφαλίσει την στήριξη του Πούτιν στη Συρία, αλλά και τα F35 να προμηθευτεί, είχε επινοήσει το επιχείρημα ότι οι S400 φθάνουν μεν στο τουρκικό έδαφος αλλά θα ενεργοποιηθούν το 2020, οπότε δεν υφίσταται και θέμα σύγκρουσης με την Ουάσιγκτον και πολύ περισσότερο επιβολής κυρώσεων βάσει της ισχύουσας αμερικανικής νομοθεσίας.
Όμως οι δηλώσεις του στη Μόσχα και η επιβεβαίωση από ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους ότι συζητά πλέον η Τουρκία την προμήθεια των ρωσικών μαχητικών Stealth SU57, προκαλούν έντονες αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον .
Ο Υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ δήλωσε ότι «το Πεντάγωνο θα επανεξετάσει την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F35 μόνον εάν οι S400 απομακρυνθούν πλήρως από το τουρκικό έδαφος και δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή η απενεργοποίηση και αποθήκευση των πυραύλων από την τουρκική κυβέρνηση».
«Πρέπει να απαλλαγούν από το πρόγραμμα S400 και πλήρως εκτός της χώρας πριν το επανεξετάσουμε..» είπε ο κ. Έσπερ όταν ρωτήθηκε στην διάρκεια συνέντευξης τύπου για το εάν η Τουρκία μπορεί να επιστρέψει στο πρόγραμμα των F35
«Ήμουν πολύ σαφής και στα δημόσια και στα κατ'' ιδίαν σχόλια μου στον Τούρκο ομόλογο μου. Είναι είτε τα F35 είτε οι S400. Δεν είναι και τα δυο. Δεν είναι, πάρκαρε το ένα στο γκαράζ και βγάλε το άλλο έξω. Είναι ή το ένα ή το άλλο. Εκεί βρισκόμαστε και είναι λυπηρό...»
Έτσι ο κ. Έσπερ έκλεισε την συζήτηση που είχε ανοίξει ότι πιθανόν η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να συμβιβασθεί με την ιδέα απόσυρσης των S400 σε κάποιο χώρο στην Τουρκία και μη ενεργοποίηση τους.
«Όχι, δεν υπάρχει στην ατζέντα μου αυτό», είπε χαρακτηριστικά.
Πάντως η Ουάσιγκτον συνεχίζει να στέλνει μηνύματα στην Άγκυρα ότι ο δρόμος που ακολουθεί είναι εναντίον των συμφερόντων της.
Παρών στις δηλώσεις του κ. Εσπερ ήταν και ο ΑΓΕΕΘΑ στρατηγός Joe Dunford ο οποιος περιέγραψε το πλαισιο των σχέσεων με την Τουρκία:
«Όταν κοιτάζω την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι πολύ σαφές για μένα ότι έχουμε πολλούς περισσότερους τομείς σύγκλισης από τις αποκλίσεις», δήλωσε ο Ντάνφορντ, ο οποίος έχει ξοδέψει πολύ χρόνο ταξιδεύοντας στην Τουρκία μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
«Πολλοί από αυτούς τους τομείς απόκλισης είναι κάποια μακροπρόθεσμα θέματα. Είναι δύσκολα θέματα, χωρίς αμφιβολία, αλλά είναι θέματα που μπορούμε να δουλέψουμε. Έτσι, προσπαθούμε να επικεντρωθούμε στον ορίζοντα. "Αν κοιτάξετε τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα και κοιτάξετε τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ, είναι πολύ πιο στενά ευθυγραμμισμένα με οποιονδήποτε άλλο συνομιλητή που μπορεί να έχει η Τουρκία αυτή τη στιγμή», είπε ο Αμερικανός στρατηγός.
Το νέο αυτό αμερικανικό τελεσίγραφο περιπλέκει την οριακή κατάσταση που έχει οδηγήσει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, την συμμετοχή της Τουρκίας σε διαβαθμισμένα νατοϊκά σχέδια ,αλλά και την ίδια την σχέση της Τουρκίας με την Δύση, η τυχοδιωκτική πολιτική του Ταγιπ Ερντογαν, που θεωρεί ότι μπορεί για πάντα να παζαρεύει με όλους και πάντοτε να κερδίζει.
