Του Γιώργου Παυλόπουλου
Στρωμένη με νάρκες και μπλόφες είναι η τελική ευθεία της διαδικασίας του Brexit, με αποτέλεσμα η υπόθεση να μοιάζει λιγότερο με μια παρτίδα μπριτζ ή σκάκι και περισσότερο με ρώσικη ρουλέτα: Οι πάντες ελπίζουν πως όταν έρθει η ώρα τους να τραβήξουν τη σκανδάλη, δεν θα βρεθεί στη θαλάμη η μοναδική σφαίρα που υπάρχει στο όπλο και μπορεί να τους τινάξει τα μυαλά στον αέρα -δηλαδή, ένα «άτακτο» Brexit χωρίς συμφωνία.
Η Τερέζα Μέι μοιάζει αποφασισμένη να φτάσει ως το τέλος και να μην πέσει αν προηγουμένως δεν νικήσει. Γι'' αυτό και θέλει να ξαναφέρει για μία ακόμη φορά τη συμφωνία της προς ψήφιση, παρά τις συντριπτικές ήττες που έχει υποστεί με την δις απόρριψή της -τον Ιανουάριο με 230 ψήφους διαφορά και αυτή την εβδομάδα με 149. Πιθανότατα δε θα το επιχειρήσει την ερχόμενη Τρίτη, υπό την προϋπόθεση ότι θα πειστεί και ο πρόεδρος της βουλής να κάνει δεκτό το σχετικό αίτημα.
Σε κάθε περίπτωση, το τελεσίγραφο προς τους «σκληρούς» των Τόρις, τους Βορειοϊρλανδούς του DUP, αλλά και μερίδα των Εργατικών, δεν αποδέχεται ιδιαίτερων παρερμηνειών: Είτε εγκρίνετε τη συγκεκριμένη συμφωνία (έστω και «κρατώντας τη μύτη σας», όπως έχουν δηλώσει κάποιοι που έχουν ήδη ταχθεί υπέρ) είτε χρεώνεστε απέναντι στους ψηφοφόρους σας που επέλεξαν την έξοδο από την ΕΕ την επ'' αόριστον παράταση της διαδικασίας ή ακόμη και την αναίρεσή της -αφήστε που θα αναγκαστούν να ψηφίσουν και στις ευρωεκλογές!
Το "διαβολικό" σενάριο
Αυτή τη φορά, η Μέι ελπίζει ότι ο εκβιασμός θα πιάσει τόπο, μιας και τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει ασφυκτικά, καθώς η απόφαση πρέπει να ληφθεί στη σύνοδο κορυφής που θα διεξαχθεί στις Βρυξέλλες, στις 20 και 21 Μαρτίου. Επειδή, όμως, δεν είναι βέβαιη ότι αυτό θα συμβεί (αφήστε που ο Mr «Order», Τζον Μπέρκοου, μπορεί να της χαλάσει τα σχέδια), ορισμένοι υποστηρίζουν πως υπάρχει ένα ύστατο, διαβολικό σενάριο: Να πάει στη σύνοδο χωρίς συμφωνία ή συγκεκριμένη πρόταση, κάποιος ή κάποιοι από τους «27» να μπλοκάρουν την παράταση και στη συνέχεια να επιστρέψει στο Λονδίνο και, μπροστά στην απειλή της «άτακτης» εξόδου (την οποία κανείς δεν θέλει), να υποχρεώσει τους βουλευτές να ψηφίσουν και τέταρτη φορά, στις 27 ή 28 Μαρτίου, κυριολεκτικά με το πιστόλι στον κρόταφο!
Πρέπει να παραδεχτούμε, μάλιστα, ότι η παρέμβαση που έκανε την Παρασκευή ο Εμανουέλ Μακρόν συνάδει με αυτό ακριβώς το σενάριο. «Χωρίς να υπάρχει σαφήνεια -μια υιοθέτηση της συμφωνίας αποδέσμευσης ή μια ξεκάθαρη εναλλακτική- τότε το σενάριο της εξόδου χωρίς συμφωνία θα υπερισχύσει», δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας (με τον οποίο συμφωνούν και άλλοι), προαναγγέλλοντας ουσιαστικά ένα βέτο της χώρας του.
Πρακτικά, λοιπόν, δύο ακριβώς εβδομάδες πριν την 29η Μαρτίου, ημερομηνία που έχει οριστεί επισήμως για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε, όλα τα σενάρια παραμένουν ανοιχτά: Η ομαλή ολοκλήρωση της διαδικασίας με μια μικρή «τεχνική» καθυστέρηση (ως το τέλος Ιουνίου), η πολύμηνη παράτασή της που θα αφήνει περιθώριο για επαναδιαπραγμάτευση (το πρότεινε ήδη ο Τουσκ και αναφέρεται και στο διάταγμα που έχει εγκριθεί στη βρετανική βουλή), η ακύρωση της διαδικασίας, ακόμη και η έξοδος χωρίς συμφωνία.
Προφανώς, η κατάσταση είναι πρωτόγνωρα χαοτική. Μήπως, όμως, μπορούμε τουλάχιστον να γνωρίζουμε ποιες είναι οι επιδιώξεις της κάθε πλευράς, κάνοντας μια «ακτινογραφία» προθέσεων;
Διχασμένη η Βρετανία
Όσον αφορά στους Βρετανούς, η βασική διαπίστωση που πρέπει να γίνει (αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις, που σε αυτό συμφωνούν) είναι ότι η κοινωνία παραμένει βαθιά διχασμένη αναφορικά με το Brexit. Είναι φυσικό, λοιπόν, αυτό να αντανακλάται και στο πολιτικό σκηνικό και κυρίως τα δύο κόμματα εξουσίας, Συντηρητικούς και Εργατικούς, που πλήττονται από αλλεπάλληλα κύματα «ανταρσιών» στις ψηφοφορίες που διεξάγονται, καθώς πρώτο μέλημα των βουλευτών είναι να διατηρήσουν την επαφή με το εκλογικό σώμα στις περιφέρειες που εκλέγονται και να μην διακινδυνεύσουν τις έδρες τους.
Είναι ενδεικτικό, από αυτή την άποψη, το γεγονός ότι στην τελευταία ψηφοφορία που έγινε την Πέμπτη και αφορούσε την πρόταση της Μέι για την παράταση της διαδικασίας του Brexit, 188 Τόρις την καταψήφισαν και μόλις 112 την στήριξαν, κάτι που σημαίνει ότι πέρασε με τις ψήφους των Εργατικών και της υπόλοιπης αντιπολίτευσης.
Ειδικά σε επίπεδο οικονομίας, μπορεί το τοπίο να είναι ξεκάθαρο όσον αφορά τις προθέσεις, αυτό όμως δεν σημαίνει πως η τελική επιλογή είναι πιο εύκολη. Συγκεκριμένα, ήδη από την περίοδο του δημοψηφίσματος ήταν προφανές ότι η πλειοψηφία του επιχειρηματικού κόσμου, του City και των τραπεζών τασσόταν κατά της αποχώρησης από την ΕΕ, θεωρώντας ότι η ενιαία ευρωπαϊκά αγορά προσφέρει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Παρά δεν την (απρόσμενη, σε μεγάλο βαθμό) ήττα τους στο δημοψήφισμα του 2016, όσο πλησίαζε η στιγμή της αποχώρησης φρόντιζαν να κρατούν ανοιχτή την προοπτική της ακύρωσης του Brexit, είτε με νέο δημοψήφισμα είτε με άλλο τρόπο.
Η αλήθεια, όμως, είναι πως κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τη στάση της βρετανικής κοινωνίας σε περίπτωση νέας ψηφοφορίας. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται πως τα μεσαία και χαμηλότερα στρώματα παραμένουν στην πλειοψηφία τους υπέρ του Brexit, ενώ το αίσθημα προδοσίας που θα δημιουργούσε μια προσπάθεια για στροφή 180 μοιρών ίσως και να μεγάλωνε τη διαφορά των 4 μονάδων που είχε καταγραφεί το 2016. Έτσι, με δεδομένο και το γεγονός ότι η αντίθεση στο σενάριο της εξόδου χωρίς συμφωνία είναι κατηγορηματική (κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα έθετε σε κίνδυνο ακόμη και την ενότητα του Ηνωμένου Βασιλείου), φαίνεται πως οι εκπρόσωποι της οικονομικής ελίτ και του επιχειρηματικού κόσμου εκτίμησαν πως το μικρότερο κακό είναι προτιμότερο: Μια έξοδος με τη συμφωνία της Μέι, η οποία θα διασφαλίζει όσο το δυνατόν πιο στενές σχέσεις με την ΕΕ.
Γερμανοί και Γάλλοι προτιμούν Brexit
Τι λένε, όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες για όλα αυτά; Θεωρητικά, εάν πιστέψουμε τις δηλώσεις τους, πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν τους καίγεται καρφί για το τι θα αποφασίσουν οι Βρετανοί, ειδικά καθώς δηλώνουν πανέτοιμοι και για «άτακτο» Brexit. Είναι κοινό μυστικό, ωστόσο, ότι οι «27» ή τουλάχιστον αυτοί που έχουν τον αποφασιστικό λόγο ανάμεσά τους, έχουν προ πολλού προσπαθήσει να... ξορκίσουν αυτό το σενάριο, φοβούμενοι ότι θα ανοίξει τον Ασκό του Αιόλου, σε μια περίοδο που ούτε η ΕΕ βαδίζει με σταθερό βήμα ούτε η οικονομία της ανθεί.
Από την άλλη, διαπιστώνουν ότι δεν τους είναι εύκολο ούτε να γυρίσουν πίσω τον χρόνο και να δεχτούν ξανά την Βρετανία στους κόλπους τους χωρίς να έχει μεσολαβήσει τίποτα. «Το Brexit πρέπει να γίνει. Και μετά, σε 10 ή 20 χρόνια, ίσως μια νέα γενιά αποφασίσει να ξαναμπεί στην ΕΕ», δήλωσε χαρακτηριστικά η Άνγκελα Μέρκελ. Όσο για την αιτία; Όπως λένε οι παροικούντες την (ευρωπαϊκή) Ιερουσαλήμ, η παρουσία μιας τόσο ισχυρής χώρας όπως η Βρετανία στην ΕΕ αυτή την περίοδο των μεγάλων αλλαγών θα εμπόδιζε τον γαλλογερμανικό άξονα να προωθήσει τα σχέδια που έχει καταστρώσει και θα έδινε άλλοθι και σε αρκετές πιο αδύναμες χώρες (όπως της «Ομάδας του Βίσεγκραντ») να κηρύξουν ανοιχτά αντάρτικο απέναντι στις Βρυξέλλες.
Έτσι, όλα οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι περισσότεροι θα βολεύονταν σήμερα με την έγκριση της συμφωνίας της Μέι, έστω κι αν θεωρούν πως δεν είναι η καλύτερη δυνατή και αντιμετωπίζουν την Βρετανή πρωθυπουργό ως «καμμένο χαρτί».
Αλλά κι αυτή ακόμη η εκτίμηση, στο φόντο του σημερινού σκηνικού, είναι τουλάχιστον παρακινδυνευμένη. Η επόμενη εβδομάδα θα μας βοηθήσει όλους να ξεκαθαρίσουμε πολλά.
