Απαράμιλλος διαχειριστής κρίσης ή απουσία οράματος; Για την Άνγκελα Μέρκελ είναι η ώρα του απολογισμού της ευρωπαϊκής της πολιτικής, καθώς συμμετέχει στην τελευταία της, ενδεχομένως, σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και οι γνώμες διίστανται.
Η γερμανίδα καγκελάριος θα εγκαταλείψει την εξουσία μετά τις βουλευτικές εκλογές στο τέλος του Σεπτεμβρίου. Η συμμετοχή της στη συνέχεια και σε άλλες ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής, μέχρι τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού, δεν αποκλείεται. Αλλά τότε θα είναι «lame duck», μία αφοπλισμένη ηγέτης.
Στα 16 χρόνια της στην εξουσία, η Αγγελα Μέρκελ κατέχει ρεκόρ μακροβιότητας για πρωθυπουργό και η επιρροή της στα κέντρα όπου λαμβάνονται οι μεγάλες αποφάσεις για τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αντίστοιχη με την εμπειρία της.
«Όταν παίρνει τον λόγο στα ευρωπαϊκά συμβούλια, πολλοί είναι αυτοί που μιλούν στα κινητά τους γύρω από το τραπέζι. Όμως τότε τα κλείνουν όλοι και την ακούμε. Έχει τεράστιο κύρος», έλεγε πρόσφατα ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε.
«Πολύ συχνά, όταν βρισκόμαστε σε αδιέξοδο κατά την διάρκεια μιας διαπραγμάτευσης, ρίχνει μια ιδέα, καμιά φορά μόνο με μία λέξη που προφέρει στην αίθουσα, και αυτό επιτρέπει να προχωρήσουμε», έλεγε πέρυσι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Σήμερα στην γερμανική βουλή, ακόμη και η επικεφαλής των Οικολόγων Αναλένα Μπέρμποκ, αν και στην αντιπολίτευση, της έπλεξε με ενθουσιασμό το εγκώμιο: «Πολλοί άνθρωποι στην χώρα σάς είναι ευγνώμονες που κρατήσατε την Ευρώπη ενωμένη εδώ και 16 χρόνια σε περίοδο κρίσης».
Συνηθισμένη στις ατελείωτες ολονύκτιες διαπραγματεύσεις, η Άνγκελα Μέρκελ έχει βάλει κάτω πολλούς ευρωπαίους ομολόγους της στις Βρυξέλλες.
Ξέρει την βελγική πρωτεύουσα σαν την τσέπη της. Κατά την διάρκεια συνόδου κορυφής το 2017 αρπάζει την ευκαιρία ενός διαλείμματος για να πάει με τους συμβούλους της σε μια καντίνα για τηγανητές πατάτες. Η καγκελάριος πληρώνει τον λογαριασμό.
Δύο χρόνια αργότερα, οι τουρίστες την διακρίνουν έκπληκτοι να απολαμβάνει μία μπύρα στην Γκραντ Πλας των Βρυξελλών.
Κρίση του ευρώ και μετανάστευση
Πάντως, ο ευρωπαϊκός της απολογισμός είναι επίμαχος.
Η αμετακίνητη στάση της κατά την διάρκεια της κρίσης του ευρώ (2010-2012), όταν αρνείται επί μακρόν να βοηθήσει τις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρώπης, της εξασφαλίζει την εχθρότητα των χωρών της νότιας Ευρώπης.
Στην μεταναστευτική πολιτική, η απόφασή της να ανοίξει τα σύνορα στους πρόσφυγες το 2015 παραμένει επίσης επίμαχη.
Οι υποστηρικτές χαιρετίζουν την ανθρωπιστική κίνηση. «Έχω πει πολλές φορές ότι η Ιστορία θα δικαιώσει την Α. Μέρκελ και ό,τι συνέβη», έλεγε πέρυσι πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ.
Οι επικριτές της επιρρίπτουν την ευθύνη για μεταναστευτικό κύμα που αποσταθεροποίησε την ευρωπαϊκή ήπειρο και τροφοδότησε τον λαϊκισμό.
Οι σχέσεις με Ρωσία και Κίνα
Στην διεθνή σκηνή, της προσάπτεται η μεγάλη συνάφεια τόσο με την Ρωσία - σε συνεργασία με την οποία διατήρησε πάση θυσία το σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream II - όσο και με την Κίνα, με γνώμονα τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας. Η Άνγκελα Μέρκελ είναι αυτή που άσκησε πιέσεις για την ολοκλήρωση της συμφωνίας με το Πεκίνο, που συνεχίζει να αμφισβητείται.
Η Judy Dempsey, αναλύτρια του Carnegie Europe, κάνει λόγο για αμφισβητούμενο και μη συνεκτικό απολογισμό πολιτικής στα θέματα αυτά, σε σημείωμά της που δημοσιεύθηκε στις αρχές του έτους.
Τέλος, αν και όλοι συμφωνούν επαινώντας το ταλέντο της στην διαχείριση κρίσεων, η έλλειψη μεγάλων προγραμμάτων, και άρα και οράματος, της Άνγκελα Μέρκελ για την Ευρώπη προκαλεί επίσης επικρίσεις.
Το χάσμα με τον Νότο
«Η Ευρώπη είναι σήμερα σε χειρότερη κατάσταση σε σχέση με το 2005, όταν η Άνγκελα Μέρκελ ανέλαβε την εξουσία», γράφει σήμερα Πέμπτη στην ηλεκτρονική του έκδοση το περιοδικό Der Spiegel, αναφερόμενο στο χάσμα ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, στο Brexit και την άνοδο των ανελεύθερων δημοκρατιών.
«Δεν υπάρχει σημαντική πρόοδος στον τομέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και δεν υπάρχει όραμα για το μέλλον», αναφέρει το Der Spiegel, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι δεν μπορεί να χρεωθεί τα πάντα.
Η Άνγκελα Μέρκελ ανέλαβε ωστόσο σημαντικά πολιτικά ρίσκα καταλήγοντας να συμφωνήσει κατά την διάρκεια της πανδημίας της Covid-19 στην ιδέα της αμοιβαιοποίησης του ευρωπαϊκού χρέους για την χρηματοδότηση του σχεδίου ανάκαμψης. Έσπασε έτσι έναν ταμπού για την χώρα της. Μέχρι νεωτέρας.
