Την περασμένη εβδομάδα η Τουρκία κατάφερε να γλιτώσει τα χειρότερα για την οικονομία της, σταματώντας την κατρακύλα της τουρκικής λίρας, όμως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει ότι πλέον η τουρκική οικονομία είναι τόσο ευάλωτη που η παραμικρή ανατάραξη μπορεί να αποβεί μοιραία. Και αυτό γιατί τα μέτρα που λαμβάνει για να εμποδίσει την υποτίμηση του νομίσματος και να αναθερμάνει την οικονομία κινδυνεύουν να γυρίσουν μπούμερανγκ, σύμφωνα με όσα αναφέρουν σε αναλύσεις τους οι Goldman Sachs και Capital Economics.
Η αμερικανική τράπεζα, μάλιστα, προειδοποίησε ότι ενώ αυτή τη φορά η λίρα έφτασε στο ιστορικό υψηλό των 7,26 λιρών ανά δολάριο και στη συνέχεια υποχώρησε οριακά κάτω από τις 7 λίρες ανά δολάριο, σε 12 μήνες από σήμερα μπορεί να εκτιναχθεί στις 8,25 λίρες ανά δολάριο. Αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη αυτή οι Τούρκοι θα έχουν γίνει μέσα σε 16 μήνες φτωχότεροι κατά 40% και η τουρκική οικονομία θα βρίσκεται αντιμέτωπη με «κραχ».
Στο μεταξύ, ο Τούρκος πρόεδρος τρομάζει στην πιθανότητα αύξησης των κρουσμάτων του κορονοϊού καθώς και στο ενδεχόμενο κλιμάκωσης της έντασης με τις ΗΠΑ και επιβολής κυρώσεων, οι οποίες θα είναι το τελειωτικό χτύπημα. Η πανδημία αναδεικνύει τις αδυναμίες της οικονομίας που έχτισε τα τελευταία 18 χρόνια ο Ερντογάν. Η Capital Economics επισημαίνει ότι η Τουρκία εμφανίζει από τις χειρότερες επιδόσεις στις αναδυόμενες χώρες σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας καθώς ο Ερντογάν αρνήθηκε να επιβάλλει πλήρες lockdown. Παρά τα όχι τόσο αυστηρά μέτρα, η οικονομική δραστηριότητα έχει καταρρεύσει και προβλέπεται σφοδρή ύφεση το 2020 για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια.
Τα οικονομικά της χώρας επιδεινώνονται δραματικά, η κατανάλωση «παγώνει» και η εμπιστοσύνη των επενδυτών στο πρόσωπο του Τούρκου ηγέτη χάνεται, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο να επιστρέψει η Τουρκία εκεί που… σταμάτησε η συναλλαγματική κρίση του 2018, όταν μετά από πολύμηνες εντάσεις με την Ουάσινγκτον δόθηκε λύση στο αδιέξοδο της υπόθεσης του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας (CBRT), οι δαπάνες μέσω πιστωτικών καρτών από τις 11 Μαρτίου, όταν καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα κορονοϊού στη χώρα, έως τα τέλη Απριλίου, μειώθηκε 25% σε σύγκριση με τις προηγούμενες 6 εβδομάδες. Η γενικότερη εικόνα είναι τέτοια που ο γαμπρός του Ερντογάν και υπουργός Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, πιέζει έτσι ώστε να ανοίξουν ταχύτερα τα εμπορικά κέντρα, χωρίς να έχει το πράσινο φως του υπουργείου Υγείας, γιατί τα εμπορικά κέντρα αντιστοιχούν στο ¼ των ετήσιων καταναλωτικών δαπανών στην Τουρκία.
Την ίδια ώρα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δείχνει κρίση, σύμφωνα με την Capital Economics. Ενώ το εμπορικό ισοζύγιο ήταν θετικό πριν την κρίση του κορονοϊού, οι εξαγωγές βυθίστηκαν και τα έσοδα από τον τουρισμό δεν ήρθαν ποτέ. Σαν να μην έφτανε αυτό σημειώθηκαν σημαντικές εκροές κεφαλαίων αφού ο Ερντογάν έχει χάσει την αίγλη του παρελθόντος και οι επενδυτές σε κάθε «φουρτούνα» βγάζουν χρήματα στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι τουρκικές αρχές προσπαθούν να περιορίσουν τις εισαγωγές επιβάλλοντας δασμούς έως και 50% σε προϊόντα από υφάσματα μέχρι αυτοκίνητα αλλά και αυτό το μέτρο δημιουργεί προβλήματα.
Ο οίκος εκτιμά ότι η Τουρκία κινδυνεύει με σφοδρή συναλλαγματική και τραπεζική κρίση. Η «άμυνα» της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας απέναντι στην επίθεση ρευστοποιήσεων που δέχεται η τουρκική λίρα κοστίζει και πλέον το ΔΝΤ δεν αποκλείεται να είναι η λιγότερο οδυνηρή λύση, παρά την μόνιμη άρνηση του Ερντογάν.
Ακριβώς για να μη ρίξει τη χώρα στην αγκαλιά του ΔΝΤ, ο Τούρκος πρόεδρος έχει δώσει σαφή εντολή στις κρατικές τράπεζες να υπερασπιστούν την τουρκική λίρα με αποτέλεσμα από τις αρχές του 2020 έως τα μέσα Απριλίου, να έχουν διαθέσει σε παρεμβάσεις για να σταματήσουν την κατρακύλα πάνω από 20 δισ. δολάρια. Και μπορεί η διολίσθηση της περασμένης εβδομάδας να ανακόπηκε μετά το ιστορικό χαμηλό της λίρας στις 7,26 λίρες ανά δολάριο, αλλά η απαγόρευση που επιβλήθηκε σε ξένες τράπεζες τρόμαξε τους ακόμη περισσότερο τους επενδυτές.
Όσο για τις τουρκικές τράπεζες, η CE βλέπει σοβαρό κίνδυνο στάσης πληρωμών στα βραχυπρόθεσμα χρέη που έχουν σε ξένο νόμισμα και τα οποία διαμορφώνονται στα 78,9 δις. δολάρια. Και αν η κρίση του 2018 επαναληφθεί, οι τουρκικές τράπεζες είναι σε πολύ χειρότερη θέση σήμερα.
Οι πρώτοι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων έχουν, σύμφωνα με την Capital Economics, ήδη επιβληθεί. Τον περασμένο χρόνο η ρυθμιστική αρχή των τραπεζών BRSA ζήτησε από τις τράπεζες να περιμένουν μία ημέρα για τον διακανονισμό των συναλλαγματικών πράξεων αξίας άνω των 100.000 δολαρίων, αντί να γίνεται αυθημερόν. Στις 7 Μαΐου, η BRSA ανακοίνωσε ότι οι συναλλαγές των τραπεζών σε τουρκικές λίρες με ξένες επιχειρήσεις θα περιοριστούν στο 0,5% του κεφαλαίου τους, έναντι 10% που ίσχυε προηγουμένως.
Υπάρχει λύση; Σε καθαρά οικονομικό επίπεδο και εξαιρώντας τις όποιες διπλωματικές διεξόδους του Ερντογάν, ο διοικητής της CBRT έχει δηλώσει ότι η Τουρκία συζητά με κεντρικές τράπεζες χωρών του G20 για γραμμές ρευστότητας (μεταξύ των οποίων και η Fed) όμως οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μικρές.
