«Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες». Μπορεί η φράση να μην ανήκει στον Βολταίρο, όπως ενδεχομένως πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά στην βρετανίδα συγγραφέα και βιογράφο του Evelyn Beatrice Hall, όμως αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ανήκει σε αυτές που σφράγισαν την έξοδο από τον Μεσαίωνα και την περίοδο του γαλλικού και ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.
Προφανώς, στις ημέρες που ζούμε υπάρχουν πολλές αφορμές για να την επικαλεστεί και να τη χρησιμοποιήσει κανείς. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, το γεγονός ότι επέλεξε να το κάνει ο διευθυντής σύνταξης της μεγαλύτερης σε κυκλοφορία γερμανικής εφημερίδας, της Bild, προκειμένου να καυτηριάσει ένα νέο νόμο που έχει τεθεί σε εφαρμογή στη χώρα του από την 1η Ιανουαρίου. Προβλέπει δε εξοντωτικά πρόστιμα ή και «λουκέτο» σε ιστοσελίδες και ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης που αρνούνται να αφαιρέσουν, εντός 24 ωρών, από το περιεχόμενό τους αναρτήσεις οι οποίες συγκαταλέγονται στα «κηρύγματα μίσους».
«Παρακαλούμε, γλιτώστε μας από την αστυνομία της σκέψης!», ήταν ο τίτλος σχετικού άρθρου του που δημοσιεύτηκε την περασμένη Τετάρτη, στο οποίο σημειώνει χαρακτηριστικά: «Αυτό το άρθρο δεν θα έπρεπε να υπάρχει εάν ο μεγάλος (κυβερνητικός) συνασπισμός δεν ξεκινούσε μια επίθεση εναντίον της ελευθερίας της έκφρασης στη Γερμανία». Σύμφωνα με τον Julian Reichelt, η πρακτική αυτή απειλεί ουσιαστικά με αποκλεισμό κάθε άποψης και καθενός που την εκφράζει, μιας και δεν υπάρχει σαφής ορισμός αναφορικά με το τι θεωρείται και τι όχι κήρυγμα μίσους.
Επιπλέον, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, επιτυγχάνει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που θεωρητικά επιδιώκει. Επιλέγει δε ως παράδειγμα την υπόθεση που έχει να κάνει με το ηγετικό στέλεχος της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία, Beatrix von Storch, που είδε μια να κατεβαίνει μια ανάρτησή της στο Twitter και το Facebook, που έκανε λόγο για «βάρβαρες, μουσουλμανικές και βίαιες ορδές», καυτηριάζοντας την απόφαση της αστυνομίας στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας να στέλνει μηνύματα και στην αραβική γλώσσα.
«Ο νόμος μετατρέπει τους πολιτικούς της AfD σε μάρτυρες της ελεύθερης έκφρασης και δικαιώνει τους πιο επικίνδυνους ισχυρισμούς τους», σημειώνει ο Reichelt. «Καλέσματα για διάπραξη φόνων, απειλές, προσβολές και υποκίνηση σε βία ή ψέματα αναφορικά με το Άουσβιτς, δεν αποτελούν στοιχεία ελευθερίας της έκφρασης, αλλά αντιθέτως επίθεση σε βάρος της ελευθερίας της έκφρασης των άλλων», απάντησε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Heikko Maas.
Θέλοντας ή μη, αμφότεροι ήγειραν έτσι ένα μείζον θέμα -το οποίο, προφανώς, δεν αφορά μόνο το Διαδίκτυο, αλλά συνολικά τη σύγχρονη δημοκρατία. Μαζί του δε, προκύπτουν μια σειρά ερωτημάτων που ζητούν επιτακτικά απάντηση.
Ποιος και πώς θα κρίνει τι συνιστά και τι όχι κήρυγμα μίσους; Μήπως η ερμηνεία αποδειχθεί τόσο ελαστική ώστε κάθε φορά να φιμώνονται να να τιμωρούνται όλοι όσοι αποδεικνύονται «ενοχλητικοί»; Σκέφτηκε κανείς πώς θα εκμεταλλευτούν τα πραγματικά αυταρχικά καθεστώτα -όπως της Κίνας και της Βόρειας Κορέας ή ακόμη της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας- αυτό τον νόμο που εφαρμόζεται στην πρώτη δύναμη της «ελεύθερης Ευρώπης»; Και τέλος, είναι άραγε η απαγόρευση και η καταστολή το πιο αποτελεσματικό μέσο για να καταπολεμηθούν οι σύγχρονες (πολιτικές και όχι μόνο...) απειλές και να υπάρξει μεγαλύτερη ασφάλεια στο Διαδίκτυο;
Η φράση που λανθασμένα αποδόθηκε στον Βολταίρο μοιάζει να είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ.
Γιώργος Παυλόπουλος
AP Photo/Elise Amendola, File
