Οι μετατροπές χρήσης των βυζαντινών εκκλησιών από μουσεία σε τζαμιά στην Τουρκία δεν αποτελούν απλά μια αποσπασματική ενέργεια ενός ισλαμοφασιστικού καθεστώτος που προσπαθεί με κάθε τρόπο να ισοπεδώσει τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους. Είναι ένα τμήμα της μεγαλύτερης εικόνας, η οποία περιλαμβάνει την περάτωση του εγκλήματος της γενοκτονίας των Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυροχαλδαίων, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε το σύγχρονο τουρκικό κράτος.
Οι βυζαντινές εκκλησίες ενοχλούν, γιατί η παρουσία τους παραπέμπει στους δεσμούς της απέναντι πλευράς του Αιγαίου με την Μικρά Ασία και την Ανατολία, και φυσικά δεν χωρούν στο μετα-αυτοκρατορικό αφήγημα για τα «σύνορα της καρδιάς» και τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Παρόμοια ενοχλούν και εκείνοι/ες που εργάζονται πάνω σε αυτή τη γέφυρα πολιτισμού. Είτε πρόκειται για προέδρους πολιτιστικών φορέων είτε για επιστήμονες που ασχολούνται με τις παραδόσεις και τον πολιτισμό των χαμένων πατρίδων, που αναδεικνύουν το ελληνικό πολιτισμικό αποτύπωμα στη σύγχρονη Τουρκία ακόμη και σήμερα.
Η κράτηση και απέλαση του Προέδρου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας από τις τουρκικές αρχές δεν έχει καμία προσωπική αναφορά. Στοχεύει στον θεσμό, σε ό,τι ο ίδιος ο Γ. Βαρυθυμιάδης εκπροσωπεί, δηλαδή τον οργανωμένο ποντιακό χώρο που διατηρεί τους δεσμούς με τη γενέθλια γη.
Άλλωστε, προηγήθηκαν οι κρατήσεις και απελάσεις της μεταδιδακτορικής ερευνήτριας λαογραφίας Μ. Ευσταθιάδου και νωρίτερα του συζύγου της τελευταίας, Κ. Αλεξανδρίδη, ο οποίος είναι πρόεδρος του Ελληνικού Σωματείου Διάσωσης και Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «Οι Μωμόγεροι».
Με άλλα λόγια, οι τουρκικές αρχές διαθέτουν έναν κατάλογο με ανεπιθύμητα πρόσωπα, ουσιαστικά μια μαύρη λίστα, και εμποδίζουν την είσοδό τους στην τουρκική επικράτεια. Προφανώς, ένα κράτος έχει τη διακριτική ευχέρεια να απαγορεύσει την είσοδο στην επικράτειά του οποιουδήποτε αλλοδαπού προσώπου συνιστά απειλή για την εθνική ή τη δημόσια τάξη.
Στην προκειμένη περίπτωση, το ολοκληρωτικό τουρκικό καθεστώς θεωρεί ως απειλή την έρευνα για τον πολιτισμό, τη διατήρηση και ενίσχυση των πολιτισμικών δεσμών, ουσιαστικά τη σύνδεση της περιοχής του Πόντου με τους απογόνους των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν. Και υπό αυτή την έννοια, η μετατροπή των εκκλησιών σε τζαμιά και η απαγόρευση εισόδου στην τουρκική επικράτεια επιστημόνων και εκπροσώπων του οργανωμένου ποντιακού χώρου δεν είναι τίποτε άλλο παρά η τελευταία πράξη ενός εγκλήματος, η διάπραξη του οποίου ξεκίνησε πριν από εκατό χρόνια. Γιατί μια γενοκτονία ολοκληρώνεται, όταν η αδύναμη μνήμη υποσκάπτει την αλήθεια.
Καμίαν κι ανασπάλω.
Ο Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, ΑΠΘ
