Tου Νίκου Μελέτη
Ενταγμένη σε ένα μεγαλόπνοο σχέδιο για κυριαρχία στον σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο, σε μια σύγχρονη ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι η προσπάθεια του Ταγίπ Ερντογάν να βάλει πόδι στη Λιβύη, παρέμβαση η οποία εξυπηρετεί συγχρόνως και το άλλο φιλόδοξο σχέδιο της «Γαλάζιας Πατρίδας», της κυριαρχίας δηλαδή στις τρεις θάλασσες, Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Οι κινήσεις των τελευταίων ετών που ξεκίνησαν με την περιοδεία του Τ. Ερντογάν το 2011 στην αφρικανική ήπειρο και οδήγησαν στην ίδρυση στρατιωτικών βάσεων σε περιοχές της Μέσης Ανατολής, του Κόλπου και της Αφρικής ακολουθούν συγκεκριμένο σχεδιασμό βάσει χάρτη, ο οποίος, σύμφωνα με απολύτως αξιόπιστες πληροφορίες, έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, που οδηγεί στην «περικύκλωση» των μεγάλων αντιπάλων της διείσδυσης του Ερντογάν στον αραβικό -μουσουλμανικό κόσμο της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Κατεχόμενα της Κύπρου, Συρία, Ιράκ, Κατάρ, Σομαλία, Σουδάν και τώρα Λιβύη κλείνουν αυτό το σχήμα που βάζει τους αντιπάλους της Τουρκίας σε έναν φιλοτουρκικό κλοιό, όπου εκτός των στρατιωτικών βάσεων που δημιουργούνται εκεί η Τουρκία με την άσκηση soft power προωθεί τα συμφέροντά της και ενισχύει το ιδεολογικό-θρησκευτικό ρεύμα των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως πολιορκητικός κριός για τα καθεστώτα της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Ιορδανίας και της Αιγύπτου.
Στην ομιλία του πριν από λίγες ημέρες ο κ. Ερντογάν είπε χαρακτηριστικά ότι η «υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων μας και του μέλλοντος της χώρας μας ξεκινά πολύ πέρα από τα σύνορά μας… Η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της στο Ιράκ, στη Συρία, στη Μεσόγειο και στη Λιβύη είμαστε σε μια γη όπου οι πρόγονοί μας έγραψαν ιστορία, γιατί προσκληθήκαμε εκεί να αντιμετωπίσουμε την αδικία και η Τουρκία θα δώσει την καλύτερη απάντηση σε εκείνους που δεν αντιλαμβάνονται ότι η ασφάλεια της χώρας ξεκινά πολύ πέρα από τα σύνορά της…».
Οι μονάρχες ανησυχούν
Τα Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως τον βασικό υποστηρικτή που στηρίζει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους που στόχο έχουν εκτός των άλλων να τερματίσουν τα μοναρχικά καθεστώτα στον ισλαμικό κόσμο. Και οι δύο μοναρχίες θεωρούν ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, που μέσω δημοκρατικών διαδικασιών και πολιτικό ακτιβισμό προωθούν τους στόχους τους, είναι υπαρξιακή απειλή για τα καθεστώτα τους (σχήμα οξύμωρο ότι ο ηγέτης των Εμιράτων, πρίγκιπας του Άμπου Ντάμπι Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ ή MBZ, υπήρξε μέλος των Αδελφών Μουσουλμάνων πριν γίνει τώρα εκ των φανατικοτέρων εχθρών του κινήματος).
Ο Ερντογάν υιοθέτησε ένα ανάλογο μοντέλο που με ήπια ισλαμική ατζέντα κέρδισε απανωτές εκλογές από το 2002, προβάλλοντας έτσι μια διαφορετική εκδοχή των Αδελφών Μουσουλμάνων.
Έχοντας αντιμετωπίσει στο εσωτερικό την υπονόμευση από τον στρατό κυρίως (και κατόπιν από τον πνευματικό καθοδηγητή του, Φ. Γκιουλέν), ο Ερντογάν καταδίκασε το 2013 το πραξικόπημα του στρατηγού Σίσι εναντίον του Μόρσι, ηγέτη των Αδελφών Μουσουλμάνων, που είχε θεωρηθεί απειλή από τα Εμιράτα και έκτοτε οι σχέσεις με την Αίγυπτο είναι «πολεμικές».
Για την Τουρκία η παρέμβαση στη Λιβύη δεν έχει μόνο οικονομικά κίνητρα και προώθηση των τουρκικών επιχειρήσεων κατασκευαστικών, ενεργειακών κ.λπ. Ούτε περιορίζεται μόνο στην προσπάθεια ανατροπής του status quo που διαμορφώνει το Διεθνές Δίκαιο και οι Διεθνείς Συνθήκες στην Ανατολική Μεσόγειο. Το μεγάλο στοίχημα για τον Ερντογάν είναι η ιδεολογική πολιτική επιρροή στη Μέση Ανατολή, στον σουνιτικό κόσμο μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Και στην προσπάθεια αυτή έχει την πλήρη στήριξη του Κατάρ, το οποίο βρίσκεται σε ρήξη με τις άλλες χώρες του Κόλπου και έχει αναλάβει πλέον τη χρηματοδότηση και της Τουρκίας και των Αδελφών Μουσουλμάνων. Η Αδελφότητα ιδρύθηκε στην Αίγυπτο πριν από έναν αιώνα και επεδίωκε τον ειρηνικό μετασχηματισμό σε θεοκρατικό καθεστώς, με βασικό σύνθημα το «Ισλάμ είναι η λύση».
Ο Σίσι και ο Σάρατζ
Αυτό είναι το πρόβλημα για τις βασιλικές οικογένειες της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν, αλλά και της Ιορδανίας, που θεωρούν την Αδελφότητα ως τρομοκρατική οργάνωση που επιδιώκει την υπονόμευση της εξουσίας τους. Το ίδιο ισχύει και για την Αίγυπτο και το καθεστώς Αλ Σίσι, που το 2013 ανέτρεψε την κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας η οποία είχε κερδίσει τις εκλογές στην πιο πολυπληθή αραβική χώρα.
Μόνο η Τουρκία του Ερντογάν και το Κατάρ βλέπουν με συμπάθεια και ενθουσιασμό τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Και εκεί στηρίζεται και το μέτωπο του πολέμου δια αντιπροσώπων στη Λιβύη, όπου Αίγυπτος, Σ. Αραβία και ΗΑΕ υποστηρίζουν τον Χαφτάρ απέναντι στον εκλεκτό της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, Αλ Σάρατζ, που στηρίζεται από την Τουρκία και το Κατάρ.
Ο σημαντικότερος λόγος για τον τυχοδιωκτισμό του Ερντογάν στη Λιβύη είναι η επιδίωξη να παίξει η Τουρκία καθοριστικό ρόλο στην περιοχή για πρώτη φορά από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μέσω αυτού του ρόλου να προωθήσει και τα συμφέροντα της Τουρκίας είτε αφορούν την «κυριαρχία» της στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια και Κεντρική Αφρική, είτε στη δημιουργία ενός κρίσιμου νέου ζωτικού χώρου για την τουρκική οικονομία.
Μια επιλογή η οποία όμως σιγά σιγά δημιουργεί περισσότερους εχθρούς παρά φίλους και οδηγεί σταδιακά σε αντισυσπειρώσεις και μέτωπα απέναντι σ' αυτή την επιθετική πολιτική του. Και τότε πιθανότατα δεν θα είναι πια τόσο χρήσιμος στον κ. Πούτιν, ούτε οι απειλές του θα είναι τόσο αποτελεσματικές και πειστικές στην κ. Μέρκελ...
