Το 2022 ξεκίνησε με την Γαλλία να αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, καθώς για τους επόμενους έξι μήνες, η Γαλλία, μια από τις ισχυρότερες χώρες εντός της Ε.Ε, θα καθορίζει την ατζέντα του Συμβουλίου. Ο Πρόεδρος Μακρόν έχει δηλώσει πως επιθυμεί να θέσει τις βάσεις, ώστε η Ευρώπη να γίνει μια ανεξάρτητη δύναμη που θα μπορεί να χαράσσει τη δική της πορεία στο κόσμο.
Αδιαμφισβήτητα, ο κεντρικός στόχος της γαλλικής Προεδρίας, θα είναι η άμυνα και η ασφάλεια της Ευρώπης. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς ο Πρόεδρος Μακρόν έχει χαρακτηρίσει αρκετές φορές στο παρελθόν το ΝΑΤΟ ως «εγκεφαλικά νεκρό» και είναι ίσως ο πιο ένθερμος υποστηρικτής της δημιουργίας ενός πραγματικού «Ευρωπαϊκού στρατού».
Ως λογικό επακόλουθο, μια άλλη προτεραιότητα της γαλλικής προεδρίας, θα είναι η προστασία των συνόρων. Μαζί με την αναμόρφωση της ζώνης Σένγκεν, η Γαλλία στηρίζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού, που θα συνεργάζεται με την FRONTEX και θα προσφέρει βοήθεια σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, παρόμοιες με αυτές που έζησαν η Ελλάδα και η Πολωνία στα σύνορα τους το 2020 και το 2021 αντίστοιχα.
Η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη Προεδρία, πέφτει σε μια στιγμή-κλειδί και αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τον Πρόεδρο Μακρόν, όχι μόνο για να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία του Ευρωστρατού, αλλά και για να αναδειχθεί στην πλέον σημαντική ηγετική προσωπικότητα της Ευρώπης. Θα μπορούσε να λεχθεί πως ο Γάλλος Πρόεδρος βρίσκεται στο κατάλληλο timing.
Αρχικά, καθώς η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι πλέον μέλος της Ε.Ε, ο Μακρόν δεν θα χρειαστεί να έρθει αντιμέτωπος με την διστακτικότητα των Άγγλων. Η αλήθεια είναι πως οι πολιτικές ελίτ της Μεγάλης Βρετανίας, ανέκαθεν εξέφραζαν μια δυσπιστία στο Ευρωπαϊκό όραμα, πόσο μάλλον στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού, καθώς δεν ήθελαν να διαταράξουν τις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ.
Με το Brexit, ο ρόλος της Γαλλίας ουσιαστικά αναβαθμίστηκε εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς πλέον είναι η μοναδική χώρα εντός της Ε.Ε με πυρηνικά, αλλά και η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Για να μπορέσει όμως να υπάρξει μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή άμυνα, χρειάζεται και μια εξίσου αποτελεσματική ευρωπαϊκή πληροφόρηση. Ως προς αυτόν τον τομέα, η Ευρώπη βρίσκεται αρκετά πίσω, καθώς δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα το κατάλληλο κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ των υπηρεσιών πληροφορίων των κρατών-μελών.
Φυσικά το όραμα του Ευρωστρατού, προϋποθέτει και την οικονομική υποστήριξη της Γερμανίας. Αν και ο νέος καγκελάριος Όλαφ Σολτς υποστηρίζει την γαλλική ατζέντα, είναι σκεπτικός όσον αφορά μεταρρυθμίσεις του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Πάντως, το ζήτημα του «ποιος θα πληρώσει» μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη για τον Γάλλο Πρόεδρο. Ο πρώην Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, πριν μερικά χρόνια, είχε κατηγορήσει την Ε.Ε για το «φαινόμενο του τζαμπατζή» (free rider).
Το 2017, είχε αναγγείλει πως η Αμερική δεν μπορεί να συνεχίσει να προστατεύει την Ευρώπη, όσο τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ δεν ανταποκρίνονται στις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Ο Μακρόν, θα αντιμετωπίσει το ακριβώς ίδιο πρόβλημα, καθώς για να δημιουργηθεί αλλά και για να συντηρηθεί ο Ευρωστρατός, θα απαιτούνται χρήματα από τις τσέπες των Ευρωπαίων πολιτών. Και αυτό είναι το δύσκολο της υπόθεσης: Πως θα πείσει, για παράδειγμα, την κυβέρνηση του Λουξεμβούργου και του Βελγίου, να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες για το «καλό και την ανεξαρτησία της Ευρώπης» ;
Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλά περισσότερα και πιο περίπλοκα ζητήματα που αφορούν τη δομή του Ευρωστρατού. Για παράδειγμα, σε ποια γλώσσα θα μιλούν οι στρατιώτες που θα προέρχονται από 27 διαφορετικές χώρες; Ποιος θα διοικεί τον στρατό, και θα είναι αποδεκτός από τους υπολοίπους; Πόσο διατεθειμένος θα είναι ο Πολωνός, ο Έλληνας ή ο Γάλλος στρατιώτης να δεχτεί διαταγές από έναν Γερμανό αξιωματικό;
Θα υπερασπιστεί άραγε ένας Ολλανδός με το ίδιο σθένος και αποφασιστικότητα τα ελληνοτουρκικά σύνορα ή ένας Ισπανός τα σύνορα της Πολωνίας; Και έστω πως δημιουργείται κάποτε μια τέτοια στρατιωτική δύναμη, πως θα επηρεάσει τη σχέση της Ε.Ε με το ΝΑΤΟ; Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η δημιουργία ενός τέτοιο στρατού, απαιτεί πολλά περισσότερα εκτός από την θέληση και τους πόρους. Χρειάζεται να διαμορφωθεί και η αντίστοιχη κουλτούρα μεταξύ των κρατών μελών.
Φυσικά, η προεδρία θα χρησιμοποιηθεί και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Ο Μακρόν θα επιδιώξει να πετύχει κάποιους από τους στόχους της προεδρίας, για να μπορέσει να δείξει ένα δείγμα «νίκης» στο γαλλικό κοινό, ώστε να τον ψηφίσουν στο πρώτο γύρω των εκλογών τον ερχόμενο Απρίλιο. Θα επιδιώξει να συσπειρώσει γύρω του Γάλλους που θέλουν να δω την χώρα τους να αναλαμβάνει έναν πιο δραστήριο ρόλο εντός της Ένωσης.
Όμως, η προεδρία αποτελεί και ένα ρίσκο για το Μακρόν, διότι πέρα από το φιλόδοξο πρόγραμμα του, ο Γάλλος Πρόεδρος θα έχει να αντιμετωπίσει και τις εξελίξεις με την πανδημία καθώς και την έκρυθμη κατάσταση στα σύνορα της Ουκρανίας με την Ρωσία. Πάντως, ένα πράγμα είναι σίγουρο : ακόμα και αν ο Εμανουέλ Μακρόν δεν κατορθώσει να μετατρέψει την Γαλλία στην ηγέτιδα δύναμη της Ε.Ε, θα αφήσει ένα σημαντικό αποτύπωμα στην Ευρωπαϊκή Ιστορία, καθώς θα έχει θέσει τις βάσεις για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.
*Ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος είναι τεταρτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
