Τι θα απογίνουν τα παγκόσμια χρηματιστήρια; Ο δείκτης S&P 500 στη Wall Street σημείωσε πτώση 13% φέτος. Μεταξύ των χαμηλών που καταγράφηκαν τον Φεβρουάριο του 2009 μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και τα υψηλά επίπεδα που είχαν φτάσει λίγο πριν από την πανδημία, είχε τρέξει κατά 400%. Παρόμοιες απώλειες στη Φρανκφούρτη, το Παρίσι, το Μιλάνο. Σχεδόν τίποτα, ωστόσο, στο Λονδίνο. Το γεγονός είναι ότι με την παραμικρή ένδειξη αύξησης των επιτοκίων, οι αγορές μετοχών υφίστανται απότομη διόρθωση.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει αρχίσει να αυξάνει το κόστος των χρημάτων, για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, ο οποίος φυσικά εκτοξεύτηκε λόγω της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους. Ομοίως, η Τράπεζα της Αγγλίας, ο Καναδάς, η Νότια Κορέα, η Norges Bank και η Reserve Bank της Νέας Ζηλανδίας. Η ΕΚΤ εξακολουθεί να μην το κάνει. Γιατί τα υψηλότερα επιτόκια να συμπιέζουν τα παγκόσμια χρηματιστήρια;
Αξία μετοχών με υψηλότερα επιτόκια
Προσπαθούμε να εξηγήσουμε χωρίς να πλατιάσουμε, αλλά αγγίζοντας όλα τα βασικά σημεία της συσχέτισης. Πρώτον, υπάρχει ένας τεχνικός παράγοντας: η τιμή μιας μετοχής είναι η προεξοφλημένη αξία των αναμενόμενων μελλοντικών κερδών της εταιρείας. Φανταστείτε ότι σας προσφέρουν 100 ευρώ σε ένα χρόνο. Μπορεί να αναρωτιέστε πόσο ισοδυναμεί αυτό το ποσό με το σημερινό. Για να το υπολογίσετε, πρέπει να προεξοφλήσετε τα 100 ευρώ για τα επιτόκια που ισχύουν στην αγορά, γενικά για περιουσιακά στοιχεία χωρίς κίνδυνο. Για παράδειγμα, αν ήταν 3%, τα 100 ευρώ σε ένα χρόνο σήμερα θα αξίζουν 100 / 1,03 = 97,09 ευρώ.
Τι γίνεται αν τα επιτόκια αυξηθούν στο 5%; Τα ίδια 100 ευρώ θα αξίζουν 100 / 1,05 = 95,24 ευρώ. Με άλλα λόγια, η αύξηση των επιτοκίων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αξίας για τις αναμενόμενες εισοδηματικές ροές στο μέλλον. Θα χρειαστεί αύξηση αυτών των ροών για να αντισταθμιστούν τα υψηλότερα επιτόκια και να διατηρηθεί αμετάβλητη η αξία των μετοχών.
Υπάρχει ένας άλλος τεχνικός λόγος, που σχετίζεται με αυτό που μόλις αναφέρθηκε: Εάν τα επιτόκια που προσφέρονται από κρατικά ομόλογα και, γενικά, από την άνοδο της αγοράς σταθερού εισοδήματος, ο ανταγωνισμός κατά των μετοχών αυξάνεται. Ας υποθέσουμε ότι περιμένετε από μια μετοχή να σας καταβάλει μέρισμα 3% της επένδυσής σας ετησίως και το 10ετές για να σας προσφέρει 2%. Αφήνοντας κατά μέρος τον υψηλότερο κίνδυνο επένδυσης μετοχικού κεφαλαίου, θα είστε πιο διατεθειμένοι να αγοράσετε μετοχές αντί για κρατικά ομόλογα. Αλλά αν το 10ετές αρχίσει να σας προσφέρει 4-5%, θα μετατοπίσεις την εστίασή σου σε αυτό, πουλώντας μετοχές.
Επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία
Ένας άλλος πιο καθαρά οικονομικός λόγος: Τα υψηλότερα επιτόκια συνεπάγονται υψηλότερο κόστος δανεισμού χρημάτων και υψηλότερη απόδοση των αποταμιεύσεων. Στην ουσία, τείνουν να συμπιέζουν την κατανάλωση των νοικοκυριών και τις επιχειρηματικές επενδύσεις. Η συνολική ζήτηση μειώνεται. Οι επιχειρήσεις παράγουν αγαθά και υπηρεσίες, ζουν με πωλήσεις, δηλαδή με την κατανάλωση πελατών. Επιπλέον, οι επενδύσεις τους θα κοστίζουν περισσότερο και τα περιθώρια κέρδους θα μειωθούν. Έτσι, τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν την πίεση στις χρηματιστηριακές αξίες των εισηγμένων εταιρειών, πλήττοντας τον κύκλο εργασιών και συμπιέζοντας τα κέρδη.
Τέλος, μια πιο υποθετική εξήγηση: Από το 2008, έχουμε τρισεκατομμύρια δολάρια, ευρώ, λίρες, γιεν και μεγάλο μέρος αυτών των τεράστιου χρήματος έχει παραμείνει περιορισμένο στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενισχύοντας τις αγορές μετοχών και ομολόγων. Με την αύξηση των επιτοκίων, η εποχή του εύκολου χρήματος θα άρχιζε στο τέλος και αυτό θα «ξεφουσκώσει» την κερδοσκοπική φούσκα στα παγκόσμια χρηματιστήρια, ειδικά στα αμερικανικά.
Ωστόσο, η πραγματικότητα μπορεί να αποδειχθεί πιο περίπλοκη. Τα ονομαστικά επιτόκια αυξάνονται, αλλά τα πραγματικά επιτόκια συνεχίζουν να μειώνονται. Προσαρμοσμένο για τον πληθωρισμό, δηλαδή, το κόστος του χρήματος σήμερα είναι ακόμη χαμηλότερο από ό,τι πριν από λίγους μήνες. Και αυτό θα πρέπει να στηρίξει τα παγκόσμια χρηματιστήρια, τα οποία ίσως τιμολογούν σε αυστηρότερη παγκόσμια νομισματική σύσφιξη από ό,τι θα είναι στην πραγματικότητα.
Και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό μπορεί να διαδραματίσουν μη δευτερεύοντα ρόλο. Η «υπερθέρμανση» τους θα μπορούσε να στηρίξει τις τιμές των μετοχών, καθώς οι εταιρείες είναι αυτές που καθορίζουν τις τιμές και αν ανέβουν, το ίδιο θα κάνουν και οι κύκλοι εργασιών. Από την άλλη, οι τιμές των ομολόγων θα πληρώσουν το τίμημα, καθώς λίγοι θα θέλουν να επενδύσουν σε ομόλογα ονομαστικής απόδοσης 2-3%, εν όψει των υψηλότερων ρυθμών πληθωρισμού από αυτούς που καταγράφηκαν τα τελευταία 15-20 χρόνια.
