Με ιλιγγιώδη ταχύτητα επιδεινώνονται οι οικονομικές συνθήκες στην Τουρκία καθώς η κατρακύλα της λίρας λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις και οι Τούρκοι πολίτες βλέπουν την αξία των περιουσιών και τις οικονομίες τους να συρρικνώνονται καθημερινά. Χθες, η ισοτιμία δολαρίου/τουρκικής λίρας έφτασε να ξεπερνά το επίπεδο των 7,195 λιρών ανά δολάριο που είναι ιστορικό υψηλό και πλέον τα δάνεια σε ξένο νόμισμα που «κοκκινίζουν» παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας.
Η διολίσθηση ανάγκασε τον υπουργό Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ να πραγματοποιήσει τηλεδιάσκεψη με επενδυτές, στην οποία προσπάθησε να τους καθησυχάσει ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας είναι επαρκή, ότι δεν θα επιβληθούν capital controls και ότι η Τουρκία βρίσκεται σε συζητήσεις με χώρες του G20 για να εξασφαλίσει γραμμές ρευστότητας. Τι πραγματικά συμβαίνει;
Εν μέσω πανικού για τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας βάζει όσες αντιστάσεις μπορεί για να μην καταρρεύσει η τουρκική λίρα. Όμως στην προσπάθεια αυτή καίει τα… τελευταία συναλλαγματικά της αποθέματα, αφού στην ουσία υποχρεώνει τις κρατικές τράπεζες να ρευστοποιούν δολάρια για να «μαζέψει» τη διολίσθηση του νομίσματος. Από το χαμηλό της 16ης Ιανουαρίου έως σήμερα το τουρκικό νόμισμα έχει υποτιμηθεί σε ποσοστό της τάξης του 23% έναντι του δολαρίου.
Όμως όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση τόσο η Τουρκία στερεύει από δολάρια. Σύμφωνα με το Reuters, τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας (CBRT), έχουν υποχωρήσει στα 25 δισ. δολάρια στα τέλη Απριλίου, από 40 δισ. δολάρια στις αρχές του έτους. Σημειώνεται ότι μέσα στο 2020 η Τουρκία χρειάζεται περί τα 170 δις. δολάρια για να εξυπηρετήσει το εξωτερικό της χρέος. Γι’ αυτούς τους λόγους και κυρίως για το χαμηλό ποσοστό συναλλαγματικών αποθεμάτων ως προς τις εξωτερικές χρηματοδοτικές ανάγκες, η Morgan Stanley εκτιμά ότι η Τουρκία είναι αυτή τη στιγμή η πιο ευάλωτη αναδυόμενη οικονομία.
Ποιος θα μπορούσε να τη βγάλει από τη δύσκολη οικονομική θέση στην οποία βρίσκεται; Μα, φυσικά, ο… Ντόναλντ Τραμπ καθώς η άλλη επιλογή είναι το «μισητό» Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. ο Ερντογάν προσπαθεί με… νύχια και με δόντια να κρατηθεί από κάθε διαθέσιμη σανίδα σωτηρίας και αυτή τη στιγμή η λύση που θα έχει τις λιγότερες παρενέργειες είναι η γραμμή swap της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ για την παροχή δολαρίων. Μέχρι στιγμής, η Fed δεν έχει συμπεριλάβει την CBRT στις 14 κεντρικές τράπεζες (μεταξύ των οποίων της Βραζιλίας και της Νορβηγίας) με τις οποίες έχει ανοίξει γραμμές χρηματοδότησης για να μετριάσει την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών σε χώρες που έχουν μεγάλη εξάρτηση από το αμερικανικό νόμισμα.
Θα καταφέρει για μία ακόμη φορά ο Τούρκος πρόεδρος να κάνει τους κατάλληλους πολιτικούς ελιγμούς για να εξασφαλίσει τη στήριξη του «φίλου» του Τραμπ; Και θα ασκήσει πιέσεις ο Αμερικανός πρόεδρος στον Τζερόμ Πάουελ, έτσι ώστε να καμφθούν οι αντιρρήσεις της Fed για την παροχή χρηματοδοτικής γραμμής σε δολάρια προς την CBRT; Η Fed δεν θεωρεί – για πολλούς και διάφορους λόγους – επιλέξιμη την CBRT, όμως όπως έχει αποδειχθεί και στο παρελθόν, η πολιτική σύμπλευση Τουρκίας-ΗΠΑ μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα και για την οικονομία. Άλλωστε, η ίδια η Fed στα κριτήρια επιλεξιμότητας, εκτός από την πιστοληπτική ικανότητα συνυπολογίζει και τις σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των ΗΠΑ και της χώρας της οποίας η κεντρική τράπεζα ζητάει το swap line.
Από τις αρχές Απριλίου, τουρκικά μέσα ανέφεραν ότι η CBRT διατηρεί ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με την Fed, όμως μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει κάποια εξέλιξη. Εκτός και αν η επιστολή του Ερντογάν προς τον Τραμπ στα τέλη Απριλίου στην οποία ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε τη στρατηγική σημασία των σχέσεων των δύο χωρών είναι η αρχή των εξελίξεων.
Τα περιθώρια, όμως, στενεύουν. Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι καλείται να διαχειριστεί και να ξεπεράσει τη μεγαλύτερη κρίση της πολιτικής του καριέρας, μία κρίση που εκτός από υγειονομική είναι και βαθιά οικονομική, αλλά εξελίσσεται και σε πολιτική καθώς εντείνονται οι αντιδράσεις των πολιτικών του αντιπάλων. Το ΔΝΤ και η προοπτική προσφυγής της Τουρκίας για πολλοστή φορά σε αυτό, αποτελεί το πεδίο στο οποίο θα γίνει η πολιτική μάχη των επόμενων εβδομάδων και μηνών. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά σε χθεσινό τους άρθρο οι New York Times, «κάποιοι ελπίζουν ότι ο κορονοϊός θα καταφέρει αυτό που δεν κατάφεραν οι οικονομικοί σύμβουλοι του Ερντογάν: να πειστεί ο Τούρκος πρόεδρος να αλλάξει την αυταρχική του αντίληψη για τη δημοσιονομική πολιτική της χώρας».
Στο μεταξύ, η κατάσταση στην πραγματική οικονομία είναι δραματική, παρά τη χλιδή αρκετών προαστίων της Κωνσταντινούπολης. Αρκεί να σκεφτούμε ότι μέσα σε μόλις ένα μήνα το βάρος των δανείων σε δολάρια για τις επιχειρήσεις έχει αυξηθεί κατά 7,8%, σε δύο μήνες κατά 18% και συνολικά μέσα στο 2020 σε ποσοστό άνω του 23% «πνίγοντας» τις επιχειρήσεις, ενώ τα νοικοκυριά γίνονται όλο και πιο φτωχά λόγω της βίαιης υποτίμησης της λίρας. Οι επενδυτές, από την πλευρά τους, εγκαταλείπουν το τουρκικό νόμισμα λόγω των έντονων ανησυχιών για τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Παράλληλα, η ευρύτερη τάση αποφυγής των νομισμάτων αναδυόμενων αγορών δεν ευνοεί την κατάσταση ενώ τα στοιχεία για την οικονομική δραστηριότητα αντανακλούν μία εντελώς αντίθετη εικόνα από αυτή που θέλει να περάσει ο Ερντογάν για την τουρκική οικονομία.
