Δύσκολα συναντά κανείς σε μια ολόκληρη ζωή ανθρώπους όπως η Ηρώ Σγουράκη: τόσο γενναιόδωρους, τόσο γεμάτους αφοσίωση, αγάπη και ευγένεια, τόσο τολμηρούς και με τόσο λαμπρό μυαλό. Η απώλειά της ανήμερα την Πρωτοχρονιά, αποτελεί μεγάλο πλήγμα όχι μονάχα για τον χώρο της σκηνοθεσίας και της παραγωγής, αλλά και για την ίδια την κοινωνία- εκτός από την οικογένειά της που θρηνεί τον θάνατό της σε καιρούς που είχε ακόμα τεράστια αποθέματα δημιουργικότητας και δράσης.
Η Ηρώ Σγουράκη - Αλεξιάδου ήταν δημιουργός - σκηνοθέτις ταινιών στην ελληνική τηλεόραση. Μικρασιατικής καταγωγής (Τσεσμές Μικράς Ασίας) γεννήθηκε στην Αθήνα, με γυμνασιακές σπουδές στο Αρσάκειο. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην «Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών» και είναι πτυχιούχος σκηνοθέτης. Δεν ξέχασε ποτέ την καταγωγή της, από την οποία πήγαζε και η φυσική της γλυκύτητα. Μάλιστα, είναι εκείνη που φρόντισε να αναδείξει και αυτή την πλευρά του Μίκη Θεοδωράκη, του οποίου η μητέρα ήταν επίσης από τον Τσεσμέ. Μια πλευρά που, όπως και ο ίδιος παραδέχτηκε, συμπληρώνει την άλλη, την κρητική από τον πατέρα του.
Ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο. Στη συνέχεια εργάστηκε ως σκηνοθέτις και παράλληλα μελετήτρια δημοσίων εγγράφων τα οποία αναφέρονται στον κοινωνικό και προσωπικό βίο με σκοπό τη δημιουργία αρχείων δεδομένων ευρέως φάσματος θεμάτων της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Υπήρξε συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στο πρόγραμμα του «Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών» για την καταγραφή της Ιστορίας του ελληνικού Τύπου. Συμμετείχε ως κυρία σύμβουλος του «Αρχείου Κρήτης» για την υλοποίηση του έργου «Ντοκουμέντα Ιστορίας-Πνεύματος και Ελληνικού Πολιτισμού» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το συγγραφικό έργο της περιλαμβάνει το λεύκωμα «Γαύδος - οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο» και «Ιστορία του Κρητικού Τύπου».
Ηταν εταίρος της «Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας» των Αρσακείων Σχολείων, μέλος του «Ιδρύματος Μελετών Νίκος Καζαντζάκης», διετέλεσε μέλος των Δ.Σ. του «Πολιτισμικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων» και του Δ.Σ. του ραδιοφωνικού σταθμού 9,84. Υπήρξε σύμβουλος του τότε υπουργού Επικρατείας Μίκη Θεοδωράκη. Συνεργάστηκε χρόνια με τον σύζυγό της Γιώργο Σγουράκη και πήραν πολλά βραβεία, ανάμεσα στα οποία και της Ακαδημίας Αθηνών. Το σκεπτικό ήταν βράβευσης ήταν: «παρουσίασαν με εικόνες, λόγο και οικονομία περιόδους ιστορικές και πρόσωπα που δημιουργούν στους Έλληνες ψυχική ανάταση. Οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στη εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο για τις επόμενες γενεές».
Με τον Γιώργο Σγουράκη γνωρίστηκαν το 1969 στην Πάντειο, παντρεύτηκαν λίγο αργότερα και από τότε πορεύθηκαν μαζί στη ζωή και στη δουλειά, ο καθένας με το δικό του ρόλο που όμως ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Το κοινό όραμα και το μεράκι ήταν αυτό που τους κατηύθυνε και έτσι η πορεία τους στην ελληνική τηλεόραση ήταν συνυφασμένη με την ίδια τους την ύπαρξη.
«Όταν ασχοληθήκαμε με την τηλεόραση το 1977 σκεφτήκαμε ότι αυτό που της έλλειπε ήταν η πνευματικότητα, κάτι που λείπει και σήμερα και θελήσαμε τότε να περάσουμε το πνεύμα των ελλήνων ποιητών, των λογοτεχνών και των επιστημόνων στην τηλεόραση. Με αυτό το σκεπτικό δημιουργήσαμε την πρώτη ταινία που ήταν αφιερωμένη στο Θεόφιλο, σε κείμενα του Οδυσσέα Ελύτη. Θελήσαμε να αλλάξουμε τη μορφή του ντοκιμαντέρ που ως τότε αναφερόταν μόνο στην ωραία φύση και να βάλουμε στην τηλεόραση το λόγο των πνευματικών ανθρώπων. Έτσι κάναμε με το Σεφέρη τους Δελφούς , με τον Νίκο Καζαντζάκη την Ολυμπία, με το Γιάννη Ρίτσο την Μονεμβασιά» δήλωνε στο ΑΠΕ ο Γιώργος Σγουράκης μιλώντας για το ξεκίνημα της αρχειακής καταγραφής.
Ο Γιώργος και η Ηρώ Σγουράκη από κοινού έχουν παράξει -εδώ και 35 χρόνια- δεκάδες εκπομπές στη δημόσια τηλεόραση.
Δημιούργησαν την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Αρχείο Κρήτης» και εξέδωσαν τα λευκώματα με dvd «Μίκης Θεοδωράκης - ντοκουμέντα της ζωής και του έργου του», «Γιάννης Ρίτσος - αυτοβιογραφία», την ταινία «Βιογραφία Ελευθερίου Βενιζέλου», τα βιβλία «Κρητικά Ημερολόγια» καθώς και την ειδική έκδοση σε cd με όλα τα διασωθέντα ηχητικά ντοκουμέντα με τη φωνή του Εθνάρχη.
Εμβληματικό έργο τους είναι οι αυτοβιογραφίες των προσωπικοτήτων της πνευματικής, καλλιτεχνικής, κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της Ελλάδας, το «Μονόγραμμα» εδώ και 30 χρόνια, για το οποίο έχουν κάνει εκατοντάδες εκπομπές με πορτραίτα επιφανών ανθρώπων. Ηταν και οι μόνοι που επέλεξαν να ασχοληθούν με αυτό το τόσο σημαντικό έργο και χάρη σε αυτούς έχουμε υλικό σπουδαίων καλλιτεχνών, επιστημόνων και πολιτικών, που σε άλλη περίπτωση δεν θα υπήρχε. Οι 280 εκπομπές του «Μονογράμματος» σε σύνολο 800 δικών τους, αποκαλούνται από τον Τύπο «Εθνικό Αρχείο».
Η ΕΡΤ σε ειδική εκδήλωση (Φεβρουάριος 2012), τους βράβευσε για τα 30 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας της εκπομπής στην ελληνική τηλεόραση.
Σύμφωνα με όσα σημείωναν στον πρόλογο του λευκώματος για το αρχείο τους, "η αδιάκοπη δημιουργική πορεία 35 ολόκληρων χρόνων στην ελληνική τηλεόραση είναι συνυφασμένη με την ίδια την ύπαρξή μας. Ένα όνειρο ζωής, με προσδοκίες, ιδέες, οράματα, ελπίδες και ασφαλώς πίστη στις αρχές που διδαχθήκαμε από τους γονείς και τους δασκάλους μας και όσους μας γαλούχησαν με στέρεες πνευματικές και πολιτιστικές αξίες και ιδανικά. Θέσαμε ως στόχο να υπηρετήσουμε το πνεύμα και να κάνουμε ευρύτερα γνωστές τις απόψεις των ανθρώπων της πνευματικής, καλλιτεχνικής, πολιτικής, κοινωνικής ζωής του τόπου μας, οι οποίοι αναδεικνύουν με τη ζωή και το έργο τους ποικίλες πτυχές της ελληνικότητας και της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Αποτυπώσαμε σε φιλμ και βίντεο πρόσωπα, χώρους, γεγονότα, ιστορικά στοιχεία. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι γνώρισε ο ελληνικός λαός όσα δεν διδάσκονται, δυστυχώς ακόμα και σήμερα, στα σχολεία."
«Θα συνεχίσουμε το έργο μας με τις ίδιες αρχές και την πίστη ότι εκφράζουμε όσα προσδοκά ο ελληνικός λαός από τη δημόσια τηλεόραση, η οποία πάντα υπήρξε θεματοφύλακας της ποιότητας και των αξιών της ελληνικής έκφρασης" έγραφαν τότε.
Οι εκπομπές του Γιώργου και της Ηρώς υπήρξαν ένα αξιοθαύμαστο επίτευγμα, ανέφεραν οι εφημερίδες της Κρήτης, γενέτειρας του Γ.Σ. Πρόβαλαν και τίμησαν ό,τι καλύτερο, ό,τι πολυτιμότερο έχει ο τόπος. Το εκλεκτότερο κομμάτι του πολιτισμού. Την αφρόκρεμα της επιστήμης, των γραμμάτων, της Τέχνης και της πολιτικής και επέτυχαν, στο μέτρο του εφικτού, να αφυπνίσουν από το λήθαργο της άγνοιας και της πλάνης τις κοιμισμένες συνειδήσεις. Το έργο τους δεν υπήρξε απλά και μόνον βιοποριστική απασχόληση, αλλά και κοινωνική προσφορά.
Πάλεψε με δύναμη και αξιοπρέπεια σε όλες τις περιπέτειες της υγείας της, βγήκε νικήτρια, συνέχισε τη ζωή της με σθεναρό πείσμα και μαχητικότητα. Όμως, έχασε δυστυχώς την τελευταία μάχη…
Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη ώρα 3 το απόγευμα από το νεκροταφείο Καισαριανής.
Αντιγόνη Καρατάσου
