Δέκα φορές υψηλότερα από πέρυσι κοστίζουν πλέον οι τιμές χονδρικής σε ρεύμα και φυσικό αέριο, έκρηξη που καμία κρατική επιδότηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Τυπικός καταναλωτής πληρώνει πλέον 170% ακριβότερους λογαριασμούς και είμαστε ακόμη στην αρχή. Νέες αυξήσεις άνω του 15% στα τιμολόγια ρεύματος έρχονται από Ιανουάριο, ενώ ακόμη μεγαλύτερος θα είναι ο εφιάλτης στο αέριο, όπου οι ανατιμήσεις περνούν αυτούσιες.
Με το χειμώνα να επελαύνει, τη ζήτηση να αυξάνεται, το γεωπολιτικό παιχνίδι της Ρωσίας να συνεχίζεται, νέα προβλήματα να προστίθενται, όπως η διακοπή λειτουργίας πυρηνικών μονάδων στη Γαλλία, οι προβλέψεις για του χρόνου ξεπερνούν και την πιο ζοφερή φαντασία.
Τον Ιανουάριο του 2021, τα futures στο φυσικό αέριο κόστιζαν 17 ευρώ. Σήμερα, 175 ευρω τώρα, αύξηση 900%, που καθημερινά μεγαλώνει. Τον Ιανουάριο του 2021, μια μεγαβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας κόστιζε στη χονδρική 40 ευρώ. Σήμερα 415 ευρώ, αύξηση 937%, που θα φουσκώσει κι άλλο, αφού ο ηλεκτρισμός παράγεται από φυσικό αέριο.
Αυτό που διακυβεύεται είναι η συγκράτηση ή όχι της ενεργειακής φτώχειας, η υπονόμευση ενός από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς στόχους, δηλαδή την αλλαγή ενεργειακού μοντέλου κάνοντας τη πράσινη μετάβαση και εντέλει η ίδια η ευρωπαϊκή συνοχή. Όσο τα εκατομμύρια των ευρωπαίων καταναλωτών και ειδικά αυτοί του Νότου, ο οποίος σε αντίθεση με το Βορρά δεν διαθέτει πολλές διασυνδέσεις, τόσο πλούσιο ενεργειακό μείγμα (πυρηνικά, offshore αιολικά, κλπ) και τόσο ώριμες αγορές, θα παγώνουν, βλέποντας ότι παρά τις διακηρύξεις παραμένουν αιχμάλωτοι του Πούτιν, τόσο και θα αυξάνονται οι φωνές που θα αμφιβάλλουν για την ικανότητα της ευρωπαϊκής ηγεσίας να σχεδιάσει το αύριο.
Ο ελληνικός κουμπαράς
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση έχει περίπου 1 δισ. ευρώ κουμπαρά για νέα μέτρα στήριξης, αλλά κανένας δεν μπορεί να βεβαιώσει ότι αυτή η στοχευμένη στήριξη είναι αρκετή για να αντιμετωπίσει έστω και προσωρινά το πρόβλημα. Ο κουμπαράς αφορά τα έσοδα από τις δημοπρασίες των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων τα οποία καταλήγουν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται οι επιδοτήσεις λογαριασμών ρεύματος. Ακόμη όμως και αν η κυβέρνηση διαθέσει το σύνολο του παραπάνω ποσού δεν θα καλύψει παρά ένα πολύ μικρό μέρος της επιβάρυνσης των καταναλωτών. Κι αυτό, καθώς με βάση τις τρέχουσες τιμές, αυτή υπολογίζεται σε 4 δισ ευρώ ετησίως. Τα μέτρα που κατά καιρούς έχει ακουστεί ότι εξετάζει η ΕΕ είναι πολλά. Από εθελοντικές κοινές προμήθειες φυσικού αερίου που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στάθμιση των τιμών σε περιόδους κρίσεων έως επενδύσεις στη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών και εμπλουτισμό της ευρωπαϊκής εργαλειοθήκης με νέες δράσεις.
Αλλά από τα παραπάνω είναι ημίμετρα και άλλα θα εφαρμοστούν από τη νέα χρονιά, (κοινές παραγγελίες για φυσικό αέριο), όταν δηλαδή θα είναι πλέον αργά και η ζημιά θα έχει γίνει. Η μόνη λύση που θα φέρει άμεσα αποτελέσματα είναι η αποσύνδεση των τιμών ηλεκτρισμού από το φυσικό αέριο και η αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των αγορών χονδρικής της Ευρώπης, ζήτημα που έχει θέσει η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάϊεν, χωρίς ωστόσο να υπάρξει συνέχεια. Το μπλοκ του Βορρά διαφωνεί με οποιαδήποτε μεταρρύθμιση, θεωρώντας ότι θα πλήξει τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς. Αρκετές φορές μέχρι σήμερα, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Ρουμανία, δηλαδή το λεγόμενο μέτωπο του Νότου, έχει θέσει το θέμα, βρίσκοντας απέναντί του στοιχισμένες 9 χώρες του Βορρά. Αρνούμενες δογματικά να συζητήσουν οποιαδήποτε ουσιαστική μεταρρύθμιση στην αγορά, εννέα χώρες, γνωστών θέσεων, δηλαδή Αυστρία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Λετονία και Ολλανδία, απέρριψαν κάθε σκέψη η χονδρική τιμή στο ρεύμα να αντανακλά στο εξής το κόστος του ενεργειακού μείγματος. Αρνούνται να συζητήσουν τη γαλλική πρόταση, με την οποία στοιχίζεται και η Ελλάδα, επιμένοντας ότι η αγορά λειτουργεί ανταγωνιστικά και πως το φυσικό αέριο πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί διαμορφωτή των χονδρικών τιμών στο ρεύμα.
Η απουσία κοινής ευρωπαϊκής γραμμής θα πυροδοτήσει αύξηση των αντιδράσεων στις πλέον πληττόμενες χώρες-μέλη και υπονόμευση της μετεξέλιξης του ενεργειακού μείγματος και του οικονομικού μοντέλου σε πράσινο και ψηφιακό. Οι Πολωνοί ήδη διατυπώνουν πολύ ισχυρές ενστάσεις απέναντι στην καρδιά του εγχειρήματος της πράσινης μετάβασης, δηλαδή το Σύστημα Εμπορίας Αερίων Ρύπων - στα 78 ευρώ ο τόνος σήμερα έναντι 32 ευρώ πριν ένα χρόνο - ζητώντας χαμηλότερους ρυθμούς απανθρακοποίησης.
