Η εικόνα της Ακρόπολης θα αλλάξει δραστικά στα επόμενα χρόνια και πρέπει να αλλάξει. Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο πρέπει να εξεταστεί εξαρχής, πάντοτε με βάση την ιστορία της και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που υπάρχουν και να βοηθήσει ώστε να αναδειχθούν τα Προπύλαια. Επίσης, πρέπει να ληφθεί σειρά μέτρων για τα μνημεία, τον Βράχο της Ακρόπολης και το περιβάλλον του. Αυτές ήταν οι κατευθύνσεις της 7ης διεθνούς συνάντησης για τα μνημεία της Ακρόπολης, η οποία έγινε τις προηγούμενες ημέρες.
Παρότι βρισκόμαστε σε καιρούς πανδημίας, στη συνάντηση μετείχαν είτε δια της παρουσίας τους είτε διαδικτυακά, περισσότεροι από 300 σύνεδροι, όσοι, δηλαδή, και στις προηγούμενες. Από αυτή την άποψη, η «υβριδική» αυτή εκδήλωση ήταν απολύτως επιτυχημένη. Διπλά επιτυχημένη, αφού σημειώθηκαν και 650 παρεμβάσεις.
Τα αποτελέσματα της Συνάντησης συνοψίζονται στα εξής:
1. Οι μελέτες που παρουσιάστηκαν οδηγούν σε μια νέα προσέγγιση, που δεν αφορά μόνο στα μνημεία στο Βράχο της Ακρόπολης, αλλά και στο περιβάλλον γύρω από αυτόν. Στα 45 χρόνια που πέρασαν από την έναρξη των έργων, οι συνθήκες άλλαξαν, νέα προβλήματα δημιουργήθηκαν και είναι βέβαιο ότι και άλλα θα εμφανιστούν στο μέλλον. Ένα νέο σύγχρονο διαχειριστικό σχέδιο, που θα λαμβάνει υπόψη ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και της αειφορίας, είναι αναγκαίο και στο οποίο θα εντάσσονται όλες οι μελλοντικές μελέτες και τα έργα.
2. Παρουσιάσθηκε το έργο των νέων διαδρομών του αρχαιολογικού χώρου, για το οποίο έχουν διατυπωθεί διαφωνίες. Δόθηκαν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τη χάραξη, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι το έργο εκτελέστηκε με απόλυτο σεβασμό στα μνημεία και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και δεν θέτει σε καμία περίπτωση σε κίνδυνο την ακεραιότητα της Ακρόπολης ως μνημείου της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς.
Υπήρξαν μία- δύο αντιρρήσεις ως προς το υλικό. Κατά την ομιλία του Τάσου Τανούλα, που είχε εργαστεί στα Προπύλαια, αναφέρθηκε πως ο ίδιος ήταν μαθητής του Ιωάννη Τραυλού, του σπουδαίου επιστήμονα που έκανε τις προηγούμενες διαστρώσεις. Και η απορία μας είναι η εξής: εφόσον ο κ. Τανούλας γνώριζε το έργο που έγινε τότε, δεν γνώριζε το αποκαλούμενο «τοιχίο Τραυλού»; Εκείνο το σημείο στα αριστερά της διαδρομής προς τον Παρθενώνα, όπου ο Τραυλός έχτισε τοιχάριο για να προστατέψει κάποιον αγωγό;
Το σημείο εκείνο εξέχει από την επιφάνεια του εδάφους περί τα 45 εκατοστά. Δεν είναι όμως νέο, είναι παλαιό. Αλλά σε αυτό το παλαιό, εδράστηκε η διαμαρτυρία της αξιωματικής αντιπολίτευσης με τον Αλέξη Τσίπρα να φωτογραφίζεται επάνω στο έξαρμα- «σκαλοπάτι». Ποιος τον ξενάγησε; Ο Τάσος Τανούλας.
Ως προς το επόμενο στάδιο διαστρώσεων, είχε εξαρχής αποφασιστεί πως θα γίνει με πατημένο χώμα το οποίο θα περιλαμβάνει διάφορα υλικά, γιατί θα αφορά κυρίως πλατώματα. Ακουσαν οι συνδικαλιστές πως θα είναι άλλο υλικό και χάρηκαν, μιλώντας για «νίκη», επειδή άσκησαν πιέσεις. Ο Μανόλης Κορρές επανέφερε τους πάντες στην πραγματικότητα, υπογραμμίζοντας πως αυτό είναι ειλημμένη απόφαση ήδη από τις μελέτες του πρώτου γύρου. Ανθρακες ο θησαυρός!
3. Στη Συνάντηση εκφράστηκε η αποδοχή των προτάσεων για την αποκατάσταση της δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης. Αναγνωρίσθηκε από τους συνέδρους ότι η μελέτη είναι σύμφωνη με τις αρχές της ΕΣΜΑ, διορθώνει λάθη του παρελθόντος, αποκαθιστά την τοπογραφία, ενώ βασίζεται σε εξαντλητική μελέτη τεκμηρίωσης των αρχαιολογικών καταλοίπων. Διαπιστώθηκε επίσης, η ανάγκη εμβάθυνσης με την εκπόνηση μελέτης εφαρμογής. Επισημάνθηκε ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί σχέδιο διαχείρισης της κίνησης των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου, που θα εξασφαλίζει την ομαλή και ελεγχόμενη ροή τους. Στο εγγύς μέλλον θα πρέπει να αναμένουμε πρόταση για προσωρινή, ίσως, κατασκευή με την οποία θα αλλάξει η διαδρομή προσέγγισης από τη δυτική πλευρά. Όπως συνέβαινε κατά την αρχαιότητα, δεν θα είναι οφοιειδής η χάραξη αλλά θα οδηγεί ευθεία προς τα Προπύλαια. Θα ληφθεί υπόψιν, βεβαίως, η ύπαρξη της πύλης Μπελέ και η κλίμακα θα ξεκινά ύστερα από αυτήν.
Ο Μανόλης Κορρές και οι συνεργάτες του έκαναν εξαίρετη δουλειά και έδειξαν στους συνέδρους πώς ήταν η ρωμαϊκή κλίμακα. Γιατί πάμε σε εκείνα τα χρόνια και όχι στην κλασική αρχαιότητα; Επειδή, όπως επανειλημμένα έχει πει ο πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, κατά τα κλασικά χρόνια το σχέδιο του Μνησικλή ουδέποτε υλοποιήθηκε.
Τα περισσότερα στοιχεία αλλά και το υλικό που έχουμε, προέρχονται από τη ρωμαϊκή εποχής, σύμφωνα με τον κ. Κορρέ. Και μας επιτρέπουν να αναστηλώσουμε εκείνη την κλίμακα. ‘Η, έστω, να την ανακατασκευάσουμε, όπως είπε ο πολιτικός μηχανικός Κώστας Ζάμπας, πρώην διευθυντής της ΥΣΜΑ. Διότι πράγματι, σημείωσε, το πλήθος που προσέρχεται στην Ακρόπολη είναι μεγάλο και τα στοιχεία μάς επιτρέπουν να διορθώσουμε τυχόν λάθη των παλαιότερων.
Ο Μανόλης Κορρές ερωτήθηκε για τους επισκέπτες της Ακρόπολης και απάντησε πως είναι πολλοί, όπως και κατά το παρελθόν. Υπενθύμισε πως τις ημέρες των Παναθηναίων, 10.000 Αθηναίοι ήταν, ταυτοχρόνως, στην Ακρόπολη. Βεβαίως ένα διαχειριστικό σχέδιο είναι απαραίτητο. Αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνει και αλλαγές στη δυτική είσοδο
4. Στη Συνάντηση εκφράστηκε η ευρύτερη συναίνεση σχετικά με την μελέτη των Τειχών, η οποία εξασφαλίζει την προστασία των τεκμηρίων όλων των περιόδων. Πρωταρχικός στόχος των επεμβάσεων είναι η εξασφάλιση του τείχους από δομικής άποψης, αλλά και η ανάδειξη της αρχικής δομής του με την αποκατάσταση της κλασικής μορφής μόνο σε περιοχές του τείχους που έχουν επισκευαστεί προχείρως, κατά τρόπο που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ή τεχνικό ενδιαφέρον.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειώσουμε πως το μεγάλο πρόβλημα των μελετών είναι ακριβώς εδώ. Ενώ οι μελέτες για την αμφισβητούμενη δυτική πρόσβαση ήταν τόσο καλές ώστε να πείσουν τους πάντες (εκτός μίας- δύο εξαιρέσεων) οι μελέτες για τα τείχη δεν έπεισαν. Όπως φαίνεται, δεν έχει γίνει καθόλου καλή δουλειά από την ομάδα και θα πρέπει όχι απλώς να ελεγχθούν, αλλά ίσως και να εκπονηθούν εξαρχής.
5. Τέλος, επισημάνθηκε ότι η ΕΣΜΑ και η ΥΣΜΑ εξακολουθούν και βρίσκονται στην πρωτοπορία, κυρίως όσον αφορά στην έρευνα για τον σχεδιασμό υλικών επεμβάσεων και τη χρήση νέων τεχνολογιών.
Στην Συνάντηση, η οποία είχε υβριδικό χαρακτήρα, συμμετείχαν συνολικά 250 εγγεγραμμένοι σύνεδροι, οι 75 από τους οποίους με φυσική παρουσία και οι υπόλοιποι διαδικτυακά. Επιπλέον η ιστοσελίδα της συνάντησης συγκέντρωσε 2725 προβολές, από 423 μοναδικούς επισκέπτες, από 16 χώρες. Στη διάρκεια του συνεδρίου, σε ζωντανή μετάδοση στο κανάλι Youtube καταγράφηκαν 3579 προβολές (views). Οι εργασίες της Συνάντησης είναι διαθέσιμες για κάθε ενδιαφερόμενο, στο κανάλι της ΥΣΜΑ στο Youtube: Acropolis Restoration Service.
Κατά την ομιλία της η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε στα τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, λέγοντας: «Στο πλαίσιο του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2014-2020 υλοποιείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το έργο της επισκευής και αποκατάστασης του παλαιού Μουσείου Ακροπόλεως. Πρόκειται για το πλέον προβεβλημένο εκ της θέσεως του –σε άμεση γειτνίαση και συνομιλία με τον Παρθενώνα- κτήριο της Αθήνας. Στο κτήριο αυτό προγραμματίζεται η φιλοξενία εκθέσεων, σύγχρονων, πρωτοποριακών, υψηλών προδιαγραφών, συμβατικών και ψηφιακών. Το πρόγραμμα ψηφιακής αναβίωσης με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης που εγκαινιάσαμε χθες στην Αρχαία Ολυμπία, δείχνει τον δρόμο.
Συμπληρωματικά προς τα ανωτέρω λειτουργεί η αξιοποίηση της «Οικίας Κωλέττη», επί της οδού Πολυγνώτου 3, προκειμένου να λειτουργήσει ως Κέντρο Τεκμηρίωσης των Έργων Ακροπόλεως. Το έργο, προϋπολογισμού 3.300.000 ευρώ, εντάχθηκε τον Απρίλιο του 2021 στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου, και βρίσκεται στο τελικό στάδιο επιλογής αναδόχου. Το Κέντρο Τεκμηρίωσης θα φέρει το όνομα «Χαράλαμπος Μπούρας». Είναι μία ελάχιστη οφειλή στη μνήμη του ουμανιστή δασκάλου, ο οποίος ως αρχιτέκτων, αλλά και ως Πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως για πολλά χρόνια, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ακρόπολη. Με το έργο αυτό, αφενός αποσυμφορείται σε μεγάλο βαθμό το κτήριο διοίκησης της ΥΣΜΑ, και όχι μόνο, ενώ παράλληλα, η αποκατάστασή του αρχοντικού Κωλέττη περιλαμβάνεται στην ευρύτερη πολιτική μας της αποκατάστασης και της αξιοποίησης ακινήτων του Υπουργείου Πολιτισμού στην Πλάκα και της απόδοσης σε αυτά πολιτιστικών χρήσεων, όπως το παρακείμενο ακίνητο, επί της οδού Διοσκούρων, που αποκαθίσταται για να φιλοξενήσει το αρχείο Οδυσσέα Ελύτη». Η Υπουργός ανέφερε, επίσης, ότι τον Αύγουστο του 2021, εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας η συνέχιση των έργων αποκατάστασης των μνημείων της Ακρόπολης με προϋπολογισμό 10.000.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως.
Κατά την πάγια πρακτική της ΕΣΜΑ, θα ακολουθήσει η έκδοση των Πρακτικών της Συνάντησης.
