Του Βασίλη Παζόπουλου*
Τα κακά νέα είναι πως αναμφίβολα διανύουμε την περίοδο όπου πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα χάσουν πάρα πολλά χρήματα.
Και όχι όπως παλαιότερα όπου ο πλούτος απλώς άλλαξε χέρια. Αυτή την φορά θα χαθεί.
Είτε από τις τοποθετήσεις σε αρνητικά επιτόκια, είτε από την έντονη μεταβλητότητα των μετοχών καθώς γίνεται στροφή προς λιγότερο ποιοτικές τοποθετήσεις, είτε επειδή τα χρέη που δεν θα μπορέσουν να ανανεωθούν, δεν θα πληρωθούν.
Τα καλά νέα είναι πως έχουμε τις δυνατότητες να βγούμε κερδισμένοι, παρά τις αντιξοότητες.
Η πορεία των μετοχών
Το πόσο εύθραυστο και αβέβαιο είναι το παγκόσμιο σύστημα φανερώνεται από το παρακάτω διάγραμμα του S&P 500.
Την περίοδο 2007 – 2009 η πτωτική προδιάθεση ήταν εμφανής. Ωστόσο επειδή ήταν τόσο φανερό, μπορούσες να προφυλαχτείς και γιατί όχι να κερδίσεις, αν επέλεγες να τοποθετηθείς με ακάλυπτες πωλήσεις (short selling).
Μετέπειτα και μέχρι τις αρχές του 2015 συνέβαινε το αντίθετο. Εύκολα κέρδη από μια αναμφισβήτητη ανοδική τάση τροφοδοτούμενη από την επέμβαση των Κεντρικών Τραπεζών και από την σιγουριά πως θα παρέμβουν ξανά αν παρουσιαστεί ανάγκη.
Ωστόσο τα δεδομένα έχουν ανατραπεί εδώ και 1,5 χρόνο. Οι αμερικάνικοι δείκτες όχι μόνο δεν μπορούν να καταφέρνουν νέα υψηλά, αλλά πραγματοποιήθηκαν δύο ιδιαίτερα ανησυχητικές και έντονες διορθώσεις.
Τα σενάρια
Με δεδομένο πως όλοι σχεδόν οι μεγάλοι χρηματοοικονομικοί οίκοι δεν κατέχουν πολλές μετοχές γιατί θεωρούν πως οι συνθήκες ευνοούν την πτώση, υπάρχουν 2 σενάρια.
Το πρώτο είναι το πιο απλό. Οι αναλυτές των μεγάλων οίκων έχουν δίκιο και είναι θέμα χρόνου να έχουμε υποχώρηση των μετοχών. Το αν θα πρόκειται για μικρή και σύντομη διόρθωση ή μεγαλύτερης έκτασης, μένει να το διαπιστώσουμε μελετώντας την ορμή με την οποία θα πέφτει.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μελέτη της Deutsche Bank, οι πιθανότητες ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας τους επόμενους δώδεκα μήνες αυξήθηκαν στο 55%. Να σημειωθεί πως τα αποτελέσματα της μελέτης είχαν δημοσιοποιηθεί πριν βγει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit.
Το βασικό ερώτημα σε αυτό το σενάριο, της τρίτης κατά σειρά διόρθωσης σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, είναι αν πρόκειται για την τρίτη και φαρμακερή.
Το δεύτερο σενάριο είναι πιο περίπλοκο. Αν αποδειχθεί ότι έχουν κάνει λάθος οι μεγάλοι παίκτες και ο Dow Jones επιβεβαιώσει την ανοδική του προδιάθεση (μόλις υπερβεί ένα καθοριστικό σημείο), αυτό θα σημάνει μαζικές αγορές από τους ίδιους, προκειμένου να μην ανέβουν οι μετοχές και εκείνοι να κοιτάζουν αμήχανα.
Συνεπώς εξαιτίας του μεγέθους τους, θα δημιουργήσουν εκρηκτική ανοδική κίνηση.
Μπορεί να διαλυθεί το ευρώ;
Μπορεί το πλήγμα από την αποχώρηση της Βρετανίας να είναι μεγάλο, αλλά διαχειρίζεται ευκολότερα από το αν αποφασίσει μια χώρα - μέλος (ή περισσότερες), να αποχωρήσει από την ΕΕ έχοντας το ευρώ σαν νόμισμα.
Εκεί οι δυσκολίες γίνονται ουσιαστικά ανυπέρβλητες με συμβατικό ή ακόμα και ειρηνικό τρόπο. Καταρχήν θα επιφέρει σημαντικές και χρονοβόρες δυσκολίες στις ίδιες τις χώρες, μέχρι να κυκλοφορήσουν το δικό τους νόμισμα.
Έστω όμως ότι ξεπερνιούνται άμεσα. Η επόμενη ημέρα της (πλήρους;) διάσπασης του ενιαίου νομίσματος θα βρει τους Ιταλούς στο γκισέ της τράπεζας να δίνουν ευρώ και να τα ανταλλάσουν με νέες λιρέτες και τους Ισπανούς με νέες πεσέτες.
Οι χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως οι μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις όπως Ρωσία και Κίνα που διαθέτουν τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα σε ευρώ, πως θα αντιδράσουν αν βρεθούν από την μια ημέρα στην άλλη με χρωματιστά χαρτάκια χωρίς αντίκρισμα ή στην καλύτερη περίπτωση με αδύναμο νόμισμα;
Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου.
Και η Ευρώπη κύριε;
Η Ευρώπη είναι αρκετά προβληματική για να εμπνέει εμπιστοσύνη. Οικονομικά, επενδυτικά και πολιτικά παίζει όλο και μικρότερο ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.
Καθόλου τυχαίο για κάποιον που κινείται με δεινοσαυρική ευελιξία. Η ταχύτητα των αποφάσεων είναι τόσο αργή, που μέχρι να ληφθούν το πρόβλημα έχει ξεπεραστεί και εφαρμόζονται σε διαφορετικές συνθήκες.
Τι να πρωτοθυμηθεί κάποιος; Την κρίση χρέους ή το μεταναστευτικό;
Δεν είναι τυχαίο που πρόεδρος των ΗΠΑ, στην ετήσια ομιλία του προς το έθνος, δεν ανέφερε ούτε μία φορά την λέξη Ευρώπη. Για πρώτη. Ο Μπάρακ Ομπάμα για να εξαλείψει κάθε απόπειρα παρεξήγησης, ανάφερε πως όποια χώρα στον πλανήτη έχει πρόβλημα, απευθύνεται στην Κίνα, στην Ρωσία και τις ΗΠΑ.
Η Ευρώπη πουθενά!
Πως να κινηθούμε επενδυτικά
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία, είναι να αναγνωρίζουμε το πρόβλημα, να έχουμε αντιληφθεί το περιβάλλον στο οποίο πρέπει να κινηθούμε και φυσικά να ακολουθήσουμε την κατάλληλη στρατηγική.
Οι ιδιώτες επενδυτές έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με τους θεσμικούς: δεν χρειάζεται να επιλέξουν αρνητικά επιτόκια, μια που δεν κατέχουν δισεκατομμύρια προς φύλαξη. Επίσης δεν έχουν την πίεση της ανακοίνωσης οικονομικών στοιχείων κάθε τρίμηνο, οπότε μπορούν να εστιάσουν σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Η ενασχόληση με τις αγορές χαρακτηρίζεται από μακρές ψυχοφθόρες περιόδους, οι οποίες διακόπτονται από επεισόδια μεγάλης έντασης. Αυτές οι στιγμές πρέπει να βρίσκουν τον trader σε ετοιμότητα, για να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες.
Από ότι φαίνεται, βρισκόμαστε μπροστά σε μια τέτοια πρόκληση.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου «Επενδυτές χωρίς Σύνορα» (www.ependytes.com).
