Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη
Μελετώντας κανείς την παγκόσμια ιστορία θα διαπιστώσει πως αυτή είναι γεμάτη από λάθη και παραλείψεις τα οποία έχουν οδηγήσει σε καταστροφές. Δεν γνωρίζουμε εάν τα λάθη αυτά και οι παραλείψεις προήλθαν από ανικανότητα ή έπαρση, από τους ανθρώπους που έλαβαν τις αποφάσεις την εκάστοτε χρονική στιγμή, αλλά ένα είναι σίγουρο, ότι η ιστορία διδάσκει.
Επικρατεί βέβαια και η άποψη πως εάν δίδασκε δεν θα επαναλαμβανόταν, αλλά αυτό επαφίεται προς ανάλυση περισσότερο στη επιστήμη της ψυχολογίας παρά σε αυτήν της οικονομίας.
Οι ποσοτικές χαλαρώσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ που ξεκίνησαν το 2008, πέραν του αντικειμενικού τους σκοπού, που ήταν η τόνωση της αμερικανικής οικονομίας και η στήριξη μερικών από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες του κόσμου, φαίνεται πως είχαν και κάποιες παρενέργειες.
Διαβάζοντας κανείς το μηνιαίο στατιστικό δελτίο του NYSE για το margin debt (περιθώριο χρέους), θα διαπιστώσει πως για τον μήνα Νοέμβριο παρέμεινε λίγο πάνω από τα χαμηλά έτους στα $472,772 δισ. Φυσικά και αυτό από μόνο του δεν μας λέει και πολλά πράγματα, εάν όμως αυτό παρουσιαστεί σε ένα γράφημα μαζί με τον S&P 500 (βλ. παρακάτω γράφημα) τότε τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν είναι σημαντικά.
Ουσιαστικά το margin debt (ή γνωστό στην Ελλάδα ως margin) δίνει την δυνατότητα ανάλογα με την ποιότητα του χαρτοφυλακίου κάποιου επενδυτή, να αγοράσει μετοχές ίσης ή και μικρότερης αξίας δανειζόμενος το αντίστοιχο ποσό έντοκα.
Γενικά είναι ένα εργαλείο το οποίο αποβαίνει συμφέρoν για τον επενδυτή σε περιόδους ανοδικής ή έντονα ανοδικής κίνησης μιας αγοράς, ενώ αντιθέτως οδηγεί κυριολεκτικά στην καταστροφή σε περιόδους έντονης μεταβλητότητας ή πτωτικής κίνησης μιας αγοράς.
Κατά κοινή ομολογία η χρήση του margin πρέπει να γίνεται από έμπειρους επενδυτές κι όχι από άπειρους, για τον απλούστατο λόγο ότι χρειάζονται γρήγορα αντανακλαστικά και μεγάλη εμπειρία για την αντίληψη αλλαγής τάσης και την αλλαγή διάρθρωσης του χαρτοφυλακίου.
Σύμφωνα λοιπόν με το παρακάτω γράφημα παρατηρούμε πως ενώ το peak του περιθωρίου χρέους ήταν τον Μάρτιο του 1999, για τον S&P 500 ήταν τον Αύγουστο του ιδίου έτους, ενώ το αντίθετο συνέβη τον Φεβρουάριο του 2009 με το περιθώριο χρέους να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο και τον S&P 500 να σημειώνει νέα χαμηλά τον Μάρτιο του ιδίου έτους (τα νούμερα σε πραγματικές τιμές).
Πηγή γραφήματος: Stockcharts
Η σχέση μεταξύ περιθωρίου χρέους και S&P 500 γίνεται περισσότερο εμφανής στο παρακάτω γράφημα αντιστρέφοντας τις τιμές του περιθωρίου χρέους. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ περιθωρίου χρέους και S&P 500 με το περιθώριο χρέους να προηγείται κατά μερικούς μήνες της πορείας του S&P 500 τόσο στις ανώτερές του τιμές, όσο και στις κατώτερές του (τα νούμερα σε πραγματικές τιμές).
Πηγή γραφήματος: Stockcharts
Όπως διακρίνουμε, το περιθώριο χρέους μετά από το χαμηλό επίπεδο των $453,896 δισ. τον Σεπτέμβριο βρέθηκε τον Νοέμβριο στα $472,772 δισ. και εάν τους επόμενους μήνες συνεχίσει σταδιακά να μειώνεται, τότε το πιθανότερο είναι η πορεία του S&P 500 τους επόμενους μήνες να είναι κι αυτή πτωτική.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι να δούμε την ποσοστιαία αύξηση του περιθωρίου χρέους (margin debt) κι αυτή του S&P 500 (βλ. παρακάτω διάγραμμα). Όπως παρατηρούμε στις 1 Μαρτίου του 2000 είχαμε την μεγαλύτερη αύξηση του περιθωρίου χρέους και μετά από λίγο ακολούθησε νέο ιστορικό υψηλό για τον S&P 500. Το ίδιο συνέβη και στις 1 Ιουλίου του 2007, καθώς και στις 1 Απριλίου του τρέχοντος έτους, όπου η αύξηση του περιθωρίου χρέους ήταν 400%, δηλαδή η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση που υπήρξε ποτέ!
Πηγή γραφήματος: Stockcharts
Όπως γίνεται αντιληπτό, από το 2009 κι έπειτα η αύξηση του περιθωρίου χρέους αυξανόταν με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό από ότι τα προηγούμενα χρόνια και σε σχέση με την αύξηση του S&P 500. Σε αυτό συνέβαλαν κατά κύριο λόγω οι ποσοτικές χαλαρώσεις του Ben Bernanke από το 2008 κι έπειτα, τροφοδοτώντας ουσιαστικά την χρηματιστηριακή αγορά με φθηνό κι άφθονο χρήμα.
Και για τους... συνωμοσιολόγους, να τονίσουμε πως τα peak σε περιθώριο χρέους και S&P 500 γινόταν πάντα την πρώτη του εκάστοτε μήνα.
Παρατηρώντας κανείς τα διάφορα οικονομικά στοιχεία σε σχέση με την πορεία των χρηματιστηριακών αγορών, θα εξάγει το συμπέρασμα πως το 2016 επιφυλάσσει έντονες συγκινήσεις από οικονομικής και χρηματιστηριακής άποψης.
Ας ελπίσουμε πως αυτές οι συγκινήσεις δεν θα οδηγήσουν σε οικονομικές τραγωδίες.
