Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη
Λίγες ώρες απέμειναν έως ότου γίνει γνωστό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Μεγάλη Βρετανία σχετικά με τη παραμονή της χώρας ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και τα χρηματιστήρια παγκοσμίως διαχέονται από κλίμα ευφορίας. Αιτία του θετικού κλίματος υπήρξε, σύμφωνα με τις νέες δημοσκοπήσεις η υποχώρηση των υποστηρικτών του «όχι», με το Βρετανό πρωθυπουργό να δηλώνει στο BBC πως θα σεβαστεί την όποια απόφαση λάβουν οι Βρετανοί πολίτες.
Στην υπόθεση που το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι η παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό σημαίνει ότι αυτομάτως λύθηκαν όλα τα προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας; Σαφώς και όχι! Ένας από τους άγραφους νόμους των χρηματιστηρίων είναι «στη φήμη αγόραζε και στο γεγονός πούλα», με τους επενδυτές να πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί από την επόμενη κιόλας μέρα.
Η πλειοψηφία των αναλυτών το τελευταίο χρονικό διάστημα αναμένει σημαντική άνοδο των ευρωπαϊκών μετοχών σε περίπτωση παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και σημαντικές απώλειες σε περίπτωση εξόδου. Τα προβλήματα για την ευρωπαϊκή οικονομία συνεχίζουν να παραμένουν και θα παραμείνουν είτε επικρατήσει το «ναι» είτε το «όχι», απλά στη δεύτερη περίπτωση θα πληγεί το κύρος και η ενότητα της ενωμένης Ευρώπης, ξεκινώντας ίσως την αργή και σταθερή διάλυσή της σε βάθος χρόνου.
Εξάλλου, οι αγορές έχουν ήδη αποτιμήσει ότι σε περίπτωση εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας οι απώλειες για την ευρωζώνη θα είναι μεγαλύτερες και ίσως μη αναστρέψιμες. Κι αυτό διότι από τις αρχές του μήνα έως και τη συνεδρίαση της 20ης Ιουνίου (τρεις μέρες πριν το δημοψήφισμα), τα τρία μεγαλύτερα χρηματιστήρια της Ευρώπης (Μεγάλης Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας) κατέγραφαν απώλειες, και πιο συγκεκριμένα αυτό του Λονδίνου σημείωνε απώλειες 0,8%, της Γερμανίας 3,01% και της Γαλλίας 3,85%. Οι επενδυτές δηλαδή έσπευδαν να πουλήσουν μετοχές στα δύο μεγαλύτερα χρηματιστήρια της ευρωζώνης, ενώ οι απώλειες γι' αυτό του Λονδίνου είναι σαφώς πιο περιορισμένες, σχεδόν μηδαμινές.
Το μόνο βρετανικό asset το οποίο έχει υποστεί σημαντικές απώλειες, είναι η στερλίνα, η ισοτιμία της οποίας σε σχέση με το δολάριο είχε υποχωρήσει περίπου 2% λίγο πριν το θάνατο της Βρετανίδας βουλευτού Jo Cox.
Βέβαια, και οι αποδόσεις των ομολόγων της Μεγάλης Βρετανίας (κυρίως των μακροπρόθεσμων τίτλων) έχουν υποχωρήσει σημαντικά το τελευταίο χρονικό διάστημα, μαζί με αυτά των ανεπτυγμένων οικονομιών στη προσπάθεια των επενδυτών να βρουν καταφύγιο από τον υποτιθέμενο Αρμαγεδδών που έρχεται με την επικράτηση του «όχι».
Αλήθεια, σε περίπτωση που η Μεγάλη Βρετανία παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (κάτι που είναι και το πιο πιθανό), θα έχουν λυθεί τα προβλήματα της γηραιάς ηπείρου; Μάλλον όχι, κι αυτό για τον απλούστατο λόγο, του ότι οι ευρωπαϊκές μετοχές συνεχίζουν να διαπραγματεύονται με σημαντικό discount έναντι των αμερικανικών μετοχών, με ένα P/E κοντά στο 15.
Επίσης, ήδη προτού μονοπωλήσει το επενδυτικό ενδιαφέρον το βρετανικό δημοψήφισμα, οι επενδυτές εξέφρασαν τη δυσπιστία τους όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των μέτρων της ΕΚΤ. Κι όχι άδικα, αφού όπως παρατηρούμε στο παρακάτω γράφημα ο ισολογισμός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενδέχεται να ξεπεράσει το ιστορικό υψηλό των €3,1 τρισ. που έφθασε τον Ιούνιο του 2012, όπου όπως αποδείχθηκε δαπανήθηκαν τεράστια ποσά με τη κρίση χρέους και της ανάπτυξης να παραμένουν.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το ένα τρίτο περίπου των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων διαπραγματεύεται με αρνητική απόδοση, και θα συνεχίζουν να διαπραγματεύονται όσο η ΕΚΤ αποτελεί σταθερό αγοραστή κρατικού χρέους, όπως παρατηρούμε και στο παρακάτω γράφημα.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Αφήσαμε για το τέλος τη μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, κι αυτή δεν είναι άλλη από τη μείωση των επενδύσεων. Στο παρακάτω γράφημα, όπως διακρίνουμε, το σύνολο των εταιρειών του Eurostoxx 600 διαθέτουν ρευστότητα κοντά στα €40 ανά μετοχή, με τις εκτιμώμενες επενδύσεις (capital expenditure) να υποχωρούν στα €19 δισ. κοντά στα επίπεδα της κρίσης του 2008-2009. Προφανώς κι αυτό αποτελεί τον Νο.1 προβληματισμό για τους ιθύνοντες χάραξης της νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης, στη προσπάθεια τους να επαναφέρουν το ρυθμό ανάπτυξης σε ικανοποιητικούς ρυθμούς, να μειώσουν την ανεργία, αλλά και να αυξήσουν στο επιθυμητό επίπεδο τον πληθωρισμό.
.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Όπως μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί από τα παραπάνω, η παραμονή ή όχι της Μεγάλης Βρετανίας στην ευρωζώνη μπορεί να δημιούργησε κάποιες «αναταράξεις» στα διεθνή χρηματιστήρια, κυρίως της Ευρώπης, αλλά αποτέλεσε την αφορμή κι όχι την αιτία. Όπως και σε περίπτωση επικράτησης του «όχι» θα αποτελέσει την αφορμή κι όχι την αιτία για τη σταδιακή συρρίκνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ουσιαστικά την αιτία αποτελεί η οικονομική πολιτική του «σκληρού» πυρήνα της ευρωζώνης, επιβάλλοντας εξοντωτικά προγράμματα λιτότητας στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, μεταφέροντας τα πλεονάσματα τους στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Δυστυχώς, το κλίμα στα διεθνή χρηματιστήρια συνεχίζει να παραμένει εύθραυστο και ανά πάσα στιγμή οι «σκελετοί» από τις ντουλάπες μπορεί να ξανακάνουν την εμφάνιση τους.
