Χρηματιστήριο: Η... κατάρα της «σχολής» του '99 και οι τωρινές ευθύνες

Χρηματιστήριο: Η... κατάρα της «σχολής» του '99 και οι τωρινές ευθύνες

Του Απόστολου Σκουμπούρη

H εικόνα της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς χθες, σε μια ημέρα χωρίς τράπεζες, απλώς μαρτυρά την κατάντια ενός θεσμού, η ανάπτυξη του οποίου κανονικά θα έπρεπε να βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων κάθε κυβέρνησης και κάθε υπουργείου οικονομικών! Μια εικόνα απαξίωσης, εγκατάλειψης και κατήφειας, μια αγορά απολύτως μονοφασική και μονοδιάστατη.

Μόλις στα 24,49 εκατ. ευρώ ο συνολικός τζίρος χθες, μόλις στα 6,43 εκατ. τεμάχια ο όγκος! Παρ'' ότι στο Χρηματιστήριο Αθηνών φιλοξενούνται περί τις 195 εταιρείες – μετοχές (από 350 που ήταν κάποτε), εντούτοις πράξη έκαναν μόλις οι 107, που σημαίνει ότι 88 μετοχές δεν άνοιξαν καν στο ταμπλό!

Παράλληλα, από αυτές που άνοιξαν, ελάχιστες έκαναν όγκους άξιους λόγου, με την απαξίωση να καθρεφτίζεται ανάγλυφα στα στατιστικά ημέρας! Μόλις μία μετοχή ξεπέρασε τον όγκο του ενός εκατ. τεμαχίων (Τράπεζα Κύπρου), μόλις πέντε μετοχές ξεπέρασαν τα 500 χιλ. τεμάχια, ενώ μόλις εννέα τίτλοι είχαν όγκο πλέον των 100 χιλ. τεμαχίων! Μπορεί τα νούμερα να... κουράζουν, όμως στην προκειμένη περίπτωση δείχνουν ξεκάθαρα την εικόνα, που έγινε πιο εμφανής το 3ήμερο αποχής των τραπεζών!

Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά εδώ και χρόνια «βλέπει» την ανάποδη όψη της… οργιώδους, άναρχης και ακραία στρεβλής άνθισης της επενδυτικής κουλτούρας της φούσκας του '99!

Από την ασύδοτη υπερβολή και τους 1,15 εκατ. κωδικούς του '99, έχουμε φτάσει πλέον στην απαξίωση μιας αγοράς που έχει γίνει ένα (σκληρό) «γκέτο» μιας ελίτ εγχώριων και μερικών ξένων επενδυτών. Οι ενεργοί κωδικοί έχουν περιοριστεί τα τελευταία χρόνια στους… 30.000 – 40.000 (τους καλούς μήνες), ενώ τους τελευταίους τρεις μήνες έχουν κάνει αρνητικό ρεκόρ τουλάχιστον 17 ετών! Πιο αναλυτικά, οι ενεργοί κωδικοί τον Αύγουστο κατήλθαν στους 21.016, το Σεπτέμβριο μειώθηκαν στους 17.074, ενώ τον Οκτώβριο έπεσαν στους 16.715 (τα στοιχεία του Νοεμβρίου δεν έχουν βγει ακόμη).

Το 90% με 95% της διαθέσιμης ρευστότητας αλλά και το ενδιαφέρον έχει «κλειδωθεί» και ανακυκλώνεται στις μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, στις 25 του FTSE και τις 4-5 τράπεζες και ελάχιστα χαρτιά του Mid Cap.

Από εκεί και πέρα κυριολεκτικά το… χάος, καθώς υπάρχουν περίπου 60 με 70 μετοχές που (σχεδόν) μόνιμα δεν ανοίγουν καν στο ταμπλό, ενώ γενικότερα τα 2/3 των μετοχών του Χ.Α. είναι ωσεί παρόν, με ελάχιστη έως ανύπαρκτη εμπορευσιμότητα καθημερινά!

Παράλληλα, τα περισσότερα χαρτοφυλάκια των επενδυτών είναι απαξιωμένα, καθώς αποτελούνται από μετοχές μικρής αποτίμησης που έχουν εδώ και χρόνια κάκιστη πορεία στο ταμπλό, ασχέτως με την πορεία της εταιρείας σε επιχειρηματικό επίπεδο.

Οι σύνθετοι λόγοι της... αυτοτροφοδοτούμενης απαξίωσης

Οι λόγοι αυτής της απαξίωσης για σχεδόν όλη την γκάμα των μετοχών μικρομεσαίας αποτίμησης (ασχέτως ποιότητας) είναι πολλοί και σύνθετοι. Ξεκινά από το γεγονός ότι κάηκε μια ολόκληρη επενδυτική γενιά με τα τριτοκοσμικά φαινόμενα του ''99, κληροδοτώντας όλα τα «αμαρτήματα» εκείνης της εποχής σ'' όλα τα επόμενα χρόνια!

«Ποινικοποιήθηκε» η άνοδος των μικρότερης αποτίμησης μετοχών, στηλιτεύτηκαν τα λόμπι, γενικώς εκδιώχτηκε ο μικρός ιδιώτης επενδυτής που όμως αποτελεί τη «μαγιά» για κάθε χρηματιστηριακή αγορά. Οι καιροί αλλάζουν βεβαίως, οι επενδύσεις εξελίσσονται και αναπροσαρμόζονται, οι πράξεις πλέον περνούν στα χέρια επαγγελματιών και σε διεθνές επίπεδο.

Υπερύθμιση και διαρκείς θεσμικές παρεμβάσεις «σκότωσαν» το ενδιαφέρον

Ασφαλώς οι ευθύνες είναι πολλές και αφορούν τις διοικήσεις του Χ.Α. και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, που με τις αλλεπάλληλες αλλαγές κανονισμών, όρων διαπραγμάτευσης, ωραρίων κ.λπ. οδήγησαν στο περιθώριο ολόκληρη τη μικρομεσαία κεφαλαιοποίηση.

Στην προσπάθεια να αποκλειστεί οποιαδήποτε περίπτωση να επαναληφθούν φαινόμενα του '99, οι διοικήσεις του ελληνικού χρηματιστηρίου και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς προχώρησαν σε πολλαπλές θεσμικές παρεμβάσεις (κυρίως) από το 2003 και εντεύθεν.

Πληθώρα αλλαγών στον κανονισμό και στο θεσμικό πλαίσιο, συνεχείς παρεμβάσεις στους όρους διαπραγμάτευσης. Φτιάχτηκαν πολλαπλές κατηγορίες διαπραγμάτευσης, πολλαπλές «ομάδες» μετοχών, ειδικοί κανονισμοί εμπορευσιμότητας, πολλές ασφαλιστικές δικλίδες. Ασχέτως με τη στόχευση, οι πολλές αλλαγές μάλλον μπέρδεψαν και θάμπωσαν την ορατότητα των επενδυτών, ενώ κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπήρξε υπερύθμιση της αγοράς, κάτι που «αποστείρωσε» όλο το ενδιαφέρον και τη γοητεία της…

Η πρώτη φορά αριστερά έκλεισε για πέντε εβδομάδες το Χ.Α. και κληροδότησε capital controls

Θα ήταν απολύτως άδικο να «φορτωθούν» λάθη, κακές πολιτικές, αμαρτίες και στρεβλώσεις μιας 15ετίας στο 10μηνο διακυβέρνησης από ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Τα δομικά προβλήματα της αγοράς, η ανυποληψία και όλη η αρρωστημένη εικόνα των τελευταίων ετών δεν οφείλεται στη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Όμως, τα λάθη του τελευταίου 10μήνου, οι κάκιστες επιλογές στη διαπραγμάτευση, οι αστείες τακτικές και οι σχεδόν φαιδρές πολιτικές σε όλα τα επίπεδα «σκότωσαν» περαιτέρω την αγορά, την οικονομία και τις τράπεζες. Απόδειξη αυτού, είναι η μέση ημερήσια αξία συναλλαγών να κατέλθει στα 25 έως 30 εκατ. ευρώ, επίπεδα που η αγορά είχε και το πρώτο μισό του 2012, όταν η χώρα ήταν με το ένα πόδι εκτός ευρώ, με δύο εκλογικές αναμετρήσεις και με τα spreads στις 3.200 μονάδες!

Οι πολιτικές του τελευταίου 10μήνου, ανάμεσα σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, ένα δημοψήφισμα, κλείσιμο τραπεζών για τρεις εβδομάδες και του χρηματιστηρίου για πέντε σε συνδυασμό με την «κληρονομιά» των capital controls (και στο Χ.Α.) ασφαλώς και διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο. Αν δεν υπήρχαν αυτές οι πολιτικές άλλωστε, οι τράπεζες δεν θα έχαναν περίπου 50 δισ. ευρώ καταθέσεις αυτό το 10μηνο, ούτε θα ήταν απαραίτητη η τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση!

Το Χ.Α. δεν κάνει τίποτα άλλο από το να καθρεφτίζει την κατάσταση που καταγράφεται γενικότερα στο οικονομικό και επενδυτικό προφίλ της χώρας.

Βεβαίως, αυτό δεν είναι κάτι πάγιο ή ισόβιο, καθώς και το 2012, στο δεύτερο μισό, ξεκίνησε σημαντική ανάκαμψη στο Χ.Α. με αύξηση όγκων και τζίρων, κινητικότητα και ενδιαφέρον. Τα πάντα εξαρτώνται από το ρίσκο χώρας, το οποίο βεβαίως είναι αποτέλεσμα της πολιτικής κατάστασης, που επηρεάζει τα πάντα.

Η ευθύνη της (εκάστοτε) κυβέρνησης

Μπορεί λοιπόν κάποτε το (αριστερό)… δόγμα να θεωρούσε το χρηματιστήριο ως το… πορνείο του καπιταλισμού, όμως, όποιος θέλει να συμμετέχει στα πεπραγμένα του… κόσμου, όποιος κυβερνά μια (δυτική) χώρα, θα πρέπει να λάβει υπόψη του και την κεφαλαιαγορά. Και μάλιστα θα πρέπει να κάνει το παν να ισχυροποιεί τον κορυφαίο κρατικό θεσμικό επενδυτικό φορέα! Το ελληνικό χρηματιστήριο έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, βοήθησε στην ανάπτυξη, στη γιγάντωση, στη διεθνοποίηση και στην εξωστρέφεια εκατοντάδων ελληνικών επιχειρήσεων στα 139 χρόνια της λειτουργίας του. Το Χ..Α. εξακολουθεί να έχει «διαμάντια», επιχειρήσεις με συνεπές management, άριστη έξωθεν μαρτυρία, και διεθνοποιημένο προφίλ. Η κυβέρνηση θα πρέπει να ενσκήψει και στις ανάγκες της αγοράς, ασχέτως αν – για κάποιους – δεν αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα. Οικονομία χωρίς χρηματιστήριο δεν νοείται.

Το ελληνικό χρηματιστήριο θα πρέπει να στηριχτεί και να ενισχυθεί ως θεσμός, ώστε να παίξει ξανά το ρόλο που έχει στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό, πέρα από το «γκέτο» των τραπεζών που απομυζούν (ακόμη και τώρα) όλη τη ρευστότητα.
Το Χ.Α. είναι μια αναδυόμενη αγορά, όμως είναι η μόνη αγορά σ' αυτήν την κατηγορία με ισχυρό νόμισμα, το ευρώ.

Θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε όλα τα… προνόμια που η σχέση με την Ευρώπη περιλαμβάνει, όλες τις δυνατότητες που δίνει η γεωστρατηγική θέση της χώρας, όλες τις δυνατότητες ανάπτυξης και έλκυσης κεφαλαίων. Η Ελλάδα, αν «λύσει» τις αγκυλώσεις, αν ανοίξει τις αγορές, τα κλειστά επαγγέλματα και κάνει τις άλλες - απαραίτητες - μεταρρυθμίσεις, μπορεί να γίνει ένα… Ελντοράντο επενδύσεων τα προσεχή χρόνια. Η κυβέρνηση, τόσο η τωρινή όσο και η όποια άλλη, θα πρέπει μέσα στις προτεραιότητές της να έχει και την ανάπτυξη του χρηματιστηρίου.

Οι καλύτεροι μήνες σε αριθμό ενεργών κωδικών τη 10ετία

(Μήνας και έτος - αριθμός ενεργών κωδικών)

Ιαν -2006 125.293
Φεβ-2006 130.892
Μαϊ-2006 116.277
Ιουν -2006 133.237
Ιαν -2007 129.809
Ιουλ-2007 144.391

Η πορεία των νέων κωδικών από το '98 έως σήμερα

(Έτος-άνοιγμα νέων κωδικών)

1998 389.910
1999 1.114.367
2000 650.471
2001 42.780
2002 22.132
2003 101.083
2004 42.868
2005 30.812
2006 56.667
2007 41.218
2008 35.493
2009 39.605
2010 38.711
2011 28.401
2012 21.184
2013 25.367
2014 15.234
2015 (10μηνο) 11.872

Υ.Γ.: Από το 2002 έχουν απενεργοποιηθεί 923.011 κωδικοί! Αριθμός ασφαλώς μεγάλος. Πρόκειται για κωδικούς που ανήκουν είτε σε επενδυτές που εγκατέλειψαν τη χρηματιστηριακή ενασχόληση, είτε κωδικούς που ανήκαν σε χρεοκοπημένες ΑΧΕ και διαγράφηκαν (αρκετοί εξ αυτών άνοιξαν αλλού).