Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Οταν ο Μάρκος Αυρήλιος βρισκόταν αντιμέτωπος με τον θάνατο στην κλίνη του στον στρατιωτικό καταυλισμό της Βιντομπόνα, στα περίχωρα της σημερινής Βιέννης, κάλεσε εσπευσμένα τον ανέτοιμο υιό του Κόμμοδο για να λάβει την toga virilis, την περίφημη τήβεννο της ενηλικίωσης, σηματοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο τη μετάβασή του στην υπευθυνότητα της ενήλικης ζωής.
Έτσι γίνεται πολλές φορές στη ζωή των ανθρώπων. Καλούνται συχνά να φορέσουν τη δική τους toga virilis, παρότι είναι ανέτοιμοι γι’ αυτό. Κάπως έτσι συνέβη και στη χώρα μας την περίοδο του μνημονίου. Οι αναγκαίες ραγδαίες τομές και μεταβολές, που συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οδήγησαν αρκετούς πολίτες σε μια πρόωρη ενηλικίωση, αποκαθηλώνοντας τα στερεότυπα που κυριαρχούσαν ως τοτέμ στον κοινωνικό, οικονομικό και επιχειρηματικό στίβο της ζωής. Η ενηλικίωση αυτή αντικατοπτρίζεται και στον στίβο της επιχειρηματικότητας.
Ειδικά τη διετία 2018-2019 όλο και περισσότεροι πολίτες αποφάσισαν να ξεπεράσουν τις έντονες αβεβαιότητες και τις αναστολές που κυριαρχούσαν λόγω της συγκυρίας και να προχωρήσουν σε νέα επιχειρηματικά βήματα.
Το 2018, περίπου 420.000 πολίτες εντάχθηκαν στα αρχικά στάδια της επιχειρηματικής δραστηριότητας, έναντι 314.000 πολιτών το 2017. Παρ’ όλο που το 40% αυτών των νέων επιχειρηματικών εγχειρημάτων αφορούσε σε οικογενειακές επιχειρήσεις, η ένταξη του 6,4% του πληθυσμού, ηλικίας από 18-64 ετών, στην επιχειρηματική δραστηριότητα αποτελεί από μόνη της ένα σημαντικό γεγονός.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ, περίπου το 50% των επιχειρηματιών των αρχικών σταδίων διέκρινε κάποια επενδυτική ευκαιρία, ενώ το 21% επέλεξε την επιχειρηματικότητα ως μια λύση ανάγκης. Σημαντικό ρόλο στην επιχειρηματικότητα των αρχικών σταδίων, έρχεται να διαδραματίσει και ο όρος των άτυπων επενδυτών. Σε μια οικονομία που χαρακτηρίζεται από στενότητα στη ρευστότητα και από την οποία απουσιάζουν η τραπεζική δανειοδότηση και τα βασικά δομημένα εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία, ο ρόλος των άτυπων επενδυτών είναι κομβικός.
Στα ηλικιακά κριτήρια, το 30% των νέων επιχειρηματιών κινείται μεταξύ 18 και 24 ετών, με τη μέση ηλικία να βρίσκεται στα 36 έτη. Στα ποιοτικά χαρακτηριστικά, το 39% των επιχειρηματιών διαθέτει τουλάχιστον έναν τίτλο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και ένα επιπλέον 11% κατέχει κάποιον μεταπτυχιακό τίτλο ή κάποια επιπλέον μεταπτυχιακή ειδίκευση. Το 32% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων είναι απόφοιτοι λυκείου.
Η ένταξη στην επιχειρηματικότητα ατόμων από δεξαμενές υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου αυξάνεται αργά και σταθερά, και είναι ιδιαίτερα σημαντική. Διότι είναι αποδεδειγμένο ότι το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των ιδρυτών συνδέεται θετικά με την πιθανότητα επιβίωσης μιας νέας επιχείρησης, ενώ αξιολογείται θετικά και από τους χρηματοδότες, άτυπους ή θεσμικούς.
H μελέτη του IOBE δείχνει ότι διπλασιάστηκε το ποσοστό των επιχειρηματικών προσπαθειών στον πρωτογενή τομέα, από το 4% στο 8%, ενώ ο τομέας της μεταποίησης παραμένει σταθερός στο 25%. Εκείνο που προξενεί εντύπωση και κατά τη γνώμη μας δεν είναι ενθαρρυντικό, είναι το γεγονός ότι το 60% των επιχειρηματιών εκτιμά πως οι δυνητικοί πελάτες τους δεν θα θεωρήσουν τα προϊόντα που πωλούν ή τις υπηρεσίες που παρέχουν, ως νέες, καινοτόμες ή πρωτοποριακές. Το υψηλό αυτό ποσοστό σημαίνει ότι η πλειονότητα των επιχειρηματιών ακολουθεί την πεπατημένη και δεν επιδιώκει να προσφέρει κάτι το διαφορετικό στην αγορά.
Μόλις το 11% δηλώνει πως εισέρχεται σε μια νέα αγορά, σε αντίθεση με το 55% που ενσυνείδητα επιχειρεί σε έναν χώρο με συνθήκες ισχυρού ανταγωνισμού. Ταυτόχρονα, ένα 20% των νέων επιχειρηματιών δηλώνει ότι υιοθετεί και χρησιμοποιεί εντελώς νέες τεχνολογίες στην παραγωγή των προϊόντων τους και στην παροχή των υπηρεσιών τους, αυξημένο από το αντίστοιχο ποσοστό της τάξης του 16% που καταγράφηκε το 2017.
Όσον αφορά τον τομέα της απασχόλησης, το 68% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων δηλώνει ότι θα απασχολεί από 1 έως 5 ακόμα άτομα (πλην των ιδρυτών / επιχειρηματιών), σε αντίθεση με το 9% που θα απασχολεί πάνω από 6 άτομα. Αυτό επιβεβαιώνει την εικόνα που γενικότερα κυριαρχεί. Οτι ,δηλαδή, οι νέες επιχειρήσεις προσφέρουν κατά κανόνα απασχόληση στους ιδρυτές τους.
Πάντως, το 85% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων εκτιμούν ότι την επόμενη πενταετία θα δημιουργήσουν τουλάχιστον μία θέση εργασίας και ένα 22% δηλώνει ότι οι θέσεις αυτές αναμένεται να είναι πάνω από πέντε. Μπορεί αυτά τα μεγέθη να φαίνονται χαμηλά ανά επιχείρηση, όμως συνολικά δεν είναι ευκαταφρόνητα και μπορούν να προσδώσουν μια ιδιαίτερη τόνωση των θέσεων απασχόλησης.
Είναι σημαντική η μεταστροφή που καταγράφεται στη στάση των Ελλήνων πολιτών απέναντι στην επιχειρηματικότητα τα τελευταία χρόνια. Το 65% των πολιτών της χώρας δηλώνει ότι η επιχειρηματικότητα αποτελεί μια καλή επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Το 47% των πολιτών εκτιμά ότι διαθέτει τις ικανότητες, τις γνώσεις και την εμπειρία για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Την ίδια στιγμή όμως η Ελλάδα διατηρεί διαχρονικά ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στον φόβο αποτυχίας του επιχειρηματικού εγχειρήματος, ειδικά μετά την μακροχρόνια κρίση. Σήμερα το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 68% των πολιτών, ελαφρά μειωμένο από το αντίστοιχο ποσοστό του 2017, που ήταν 70,4%.
Τα σημαντικότερα εμπόδια στη νέα επιχειρηματικότητα είναι τα ίδια με αυτά που απασχολούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και τις μεγάλες επενδύσεις. Το ασταθές φορολογικό σύστημα, η έλλειψη φορολογικών κινήτρων σε ό,τι αφορά την υλοποίηση νέων επιχειρηματικών ιδεών, η γραφειοκρατία, η αναποτελεσματική λειτουργία των δημόσιων φορέων που εποπτεύουν την ίδρυση των νέων επιχειρήσεων, αποτελούν εμπόδια στην υλοποίηση νέων εγχειρημάτων, η ταχύτητα και ασφάλεια του «κλεισίματος» μιας επιχείρησης και άλλα.
Η διαδικασία της ενηλικίωσης των Ελλήνων πολιτών μέσα από τις εμπειρίες του μνημονίου, της κατάρρευσης των στερεοτύπων και των εμμονικών ιδεοληψιών βοηθά μεγάλο αριθμό -νέων κυρίως- ανθρώπων να προσεγγίσουν την επιχειρηματικότητα, τόσο ως επιλογή όσο και ως αναγκαιότητα. Οι δυνατότητες υπάρχουν. Τα μυαλά υπάρχουν. Οι ιδέες υπάρχουν. Τα αρχικά κεφάλαια φαίνεται πως βρίσκονται. Το ζητούμενο είναι η αλλαγή της στάσης του κράτους.
*Ο Κωνσταντίνος Χαροκόπος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στον σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών
Το περιεχόμενο της στήλης είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Τα επενδυτικά προϊόντα και εργαλεία που περιγράφονται και αναλύονται ενέχουν κινδύνους και μπορεί να είναι ακατάλληλα για επενδυτές, με βάση τα επενδυτικά χαρακτηριστικά τους, τους στόχους τους και την οικονομική τους κατάσταση. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 10ης Ιανουαρίου
