Τι θα γίνει με τις ελληνικές τράπεζες και τα κρατικά ομόλογα

Tου Κωνσταντίνου Μαριόλη

Την ώρα που οι ελληνικές τράπεζες περιμένουν από την ΕΚΤ να συνυπολογίσει τη μεγάλη βελτίωση του κλίματος και την αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων και να δώσει το πράσινο φως για την αύξηση του ορίου των ελληνικών τίτλων που διακρατούν, στην Ευρώπη «ανάβει» η συζήτηση για τους κανόνες που θα πρέπει να τεθούν για να προχωρήσει επιτέλους το μεγάλο project της τραπεζικής ένωσης και κατ' επέκταση της πανευρωπαϊκής εγγύησης των καταθέσεων.

Τα δύο αυτά θέματα συνδέονται διότι σήμερα οι ελληνικές τράπεζες θα ήθελαν να αυξήσουν την έκθεσή τους στο ελληνικό χρέος συμμετέχοντας στις εκδόσεις του 2020, όταν η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο επικεντρώνεται στο κόψιμο του ομφάλιου λώρου μεταξύ τραπεζών και δημοσίου. Ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος απέχει πολύ από τα ευρωπαϊκά πρότυπα – με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα της Ιταλίας αλλά και κάποιων γερμανικών τραπεζών – και η αύξηση του ορίου αποτελεί περισσότερο πολιτική απόφαση.

Ας όμως πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι εγχώριοι όμιλοι είναι υποχρεωμένοι να αξιοποιήσουν κάθε πιθανή πηγή εσόδων και σε αυτό το πλαίσιο επιθυμούν να έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν περισσότερα ελληνικά ομόλογα τώρα που το κλίμα βελτιώνεται. Ανάλογο αίτημα υποβλήθηκε και πέρσι αλλά δεν προχώρησε.

Η ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας και η τρομακτική βελτίωση του επενδυτικού κλίματος απέναντι στην Ελλάδα, η έκδοση 10ετούς ομολόγου με 1,5% τον Οκτώβριο, η πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ (η οποία ολοκληρώθηκε χθες), η νέα βελτιωμένη έκθεση βιωσιμότητας του χρέους από την Κομισιόν και η εφαρμογή του σχεδίου Ηρακλής, αποτελούν εξελίξεις που ανοίγουν το δρόμο για την αύξηση του ορίου. Παράλληλα, η προοπτική διαδοχικών αναβαθμίσεων μέσα στο 2020 και η συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση κάνουν ακόμη πιο ελκυστική αυτή την προοπτική.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η συζήτηση θα γίνει πιο ουσιαστική μέσα στις επόμενες εβδομάδες με τις πιθανότητες έγκρισης του αιτήματος να έχουν αυξηθεί πολύ. Όμως η τάση που κερδίζει έδαφος στην Ευρώπη, μετά τους όρους που έθεσε η Γερμανία για την τραπεζική ενοποίηση είναι η αποδυνάμωση της σχέσης τραπεζών-κρατών.

Πολλά έχουν ειπωθεί για την τραπεζική ένωση και τον ειδικό μηχανισμό που θα προβλέπει την εγγύηση των καταθέσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ η πρόταση του Όλαφ Σολτς, μέσω της οποίας ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έθεσε τους όρους της συζήτησης, έφερε ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα. Ένα ζήτημα που αναμένεται να τεθεί επί τάπητος στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου (12-13/12), χωρίς ωστόσο να αναμένεται κάποια πρόοδος.

Για να σημειωθεί πρόοδος θα πρέπει να λυθεί το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων που πνίγουν τις τράπεζες του Νότου (ελληνικές, ιταλικές, κυπριακές, ισπανικές και πορτογαλικές), καθώς και των κρατικών ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες. Για την ακρίβεια, ο Σολτς θέλησε να εμφανιστεί ανοιχτός στην κουβέντα για την εγγύηση των καταθέσεων, ανοίγοντας παράλληλα το θέμα των κρατικών ομολόγων και του κινδύνου που τα συνοδεύει, που ενδεχομένως είναι ακόμη πιο δύσκολο να λυθεί.

Μετά την κρίση χρέους που ξέσπασε το 2010 με πρωταγωνίστρια την Ελλάδα, η Ευρώπη άρχισε να εξετάζει τρόπους να κόψει τον ομφάλιο λώρο μεταξύ τραπεζών και κρατών. Ο Σολτς επανάφερε το θέμα λέγοντας ότι τα κρατικά ομόλογα δεν είναι επενδύσεις μηδενικού ρίσκου, όπως αντιμετωπίζονται, και γι' αυτό οι τράπεζες θα πρέπει να θωρακιστούν κεφαλαιακά.
Πηγές με γνώση των διεργασιών σημειώνουν ότι το νέο πλαίσιο κανόνων ενδέχεται να αναγκάσει τις τράπεζες να αυξήσουν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα αν τα κρατικά ομόλογα που διακρατούν ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο όριο. Θα μπορούσε επίσης να ζητηθεί από τις τράπεζες να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους μέσω της στάθμισης κινδύνου. Στη δεύτερη περίπτωση, μάλιστα, εκτιμάται ότι θα πληγούν σε μεγάλο βαθμό οι γερμανικές Landesbanks, οι οποίες παραδοσιακά «συγκεντρώνουν» σημαντικό ποσοστό των χρεών των περιφερειών στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το θέμα είναι περισσότερο πολιτικό – αν και εμπεριέχει πολλές τεχνικές λεπτομέρειες – αλλά ταυτόχρονα είναι αυτό που θα κρίνει την ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσει η τραπεζική ένωση. Αν προχωρήσει…