Στις καταθέσεις… κρύβεται η λύση για τα «κόκκινα» δάνεια

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Σε μία άγρια κόντρα μεταξύ των χωρών του πυρήνα της Ευρωζώνης και αυτών του Νότου εξελίσσεται η συζήτηση για την εγγύηση των καταθέσεων, επηρεάζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό το ζήτημα της δραστικής αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων.

Την ώρα που το κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ καλεί σε συμμαχία χώρες όπως η Ολλανδία και η Φινλανδία για να μην προχωρήσει το project της τραπεζικής ένωσης, ο Μάριο Ντράγκι εμφανίζεται διατεθειμένος να βρει λύσεις που θα του επιτρέψουν να θέσει τις βάσεις για την εγγύηση των καταθέσεων πριν αφήσει το τιμόνι της ΕΚΤ τον Οκτώβριο του 2019.

Για να καταφέρει όμως ο κεντρικός τραπεζίτης να παρουσιάσει ένα βιώσιμο σχέδιο που θα γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου και θα κάμπτει τις αντιρρήσεις των Γερμανών, θα πρέπει οι ελληνικές και οι ιταλικές τράπεζες να έχουν μπει σε τροχιά «κάθαρσης», ήτοι ουσιαστικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs).

Αυτός είναι ο βασικός λόγος που ο Ντράγκι θα εξετάσει λεπτομερώς τα σχέδια της ελληνικής πλευράς για τη δημιουργία οχημάτων ειδικού σκοπού, μέσω των οποίων οι εγχώριες τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα να «ξεφορτωθούν» ένα σημαντικό μέρος των «κόκκινων» δανείων που έχουν στους ισολογισμούς τους.

Η πρόθεση του Ιταλού δεν συνεπάγεται ότι θα γίνουν «χάρες» στην Ελλάδα ή ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν διαφορετική αντιμετώπιση. Αν, ωστόσο, υπάρξει ένα τεκμηριωμένο σχέδιο που δεν θα παραβιάζει τους κανόνες της κρατικής βοήθειας και δεν θα θέτει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα (π.χ. μέσω της χρήσης του κεφαλαιακού αποθέματος), τότε όλα είναι ανοιχτά.

Η υλοποίηση του όποιου σχεδίου θα χρειαστεί μήνες ενώ επιθυμία του SSM είναι να δει απτά αποτελέσματα από τις ελληνικές τράπεζες στη διαχείριση μεγάλων επιχειρηματικών δανείων που για διάφορους λόγους έχουν «κολλήσει». Στο ίδιο πλαίσιο, ο εποπτικός βραχίονας της ΕΚΤ ζητάει ουσιαστικές πρωτοβουλίες για τον εντοπισμό των «στρατηγικών κακοπληρωτών» που σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι είναι απίθανη η παράταση του νόμου Κατσέλη.

Εκτός από το μεγάλο «αγκάθι» που παραμένει η συμμετοχή του δημοσίου θα πρέπει, επίσης, να βρεθούν πρόθυμοι ιδιώτες επενδυτές. Και αυτό πολύ δύσκολα θα συμβεί αν δεν υπάρξουν εμφανή σημάδια βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος, που συνεπάγεται ότι η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει σε ενέργειες που μέχρι σήμερα αγνοεί επιδεικτικά.

Στην ΕΚΤ εκτιμούν ότι στην περίπτωση που βρεθεί λύση στην αντιπαράθεση Ρώμης-Βρυξελλών για τον ιταλικό προϋπολογισμό και οι ελληνικές τράπεζες όχι μόνο επιτύχουν τους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων αλλά καταφέρουν και να επιταχύνουν τις κινήσεις «ξεφορτώματος», τότε θα έχουν μπει οι βάσεις για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων.

Εκτός όμως από τις ιταλικές και τις ελληνικές τράπεζες, ο Ντράγκι προετοιμάζεται και για μία άλλη κίνηση που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα. Μέσα στο 2019 ο «Super Mario» θέλει να έχει τεθεί σε λειτουργία ένας μηχανισμός που θα υπολογίζει την αξία των «Στοιχείων Ενεργητικού Επιπέδου 3», των στοιχείων που θεωρούνται ότι δύσκολα ρευστοποιούνται και αποτελούν τους σκελετούς στις ντουλάπες των γερμανικών – και άλλων – τραπεζών.

Έτσι, θα μπορεί να πει ότι έβαλε τα θεμέλια για την πραγματική αποτίμηση των κινδύνων του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου και να αφήσει για τους επόμενους την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης. Συμπερασματικά, η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από τις… τελευταίες επιθυμίες του Ντράγκι πριν αποχωρήσει από την ΕΚΤ και με τις κατάλληλες ενέργειες να αξιοποιήσει το momentum. Σε αντίθεση περίπτωση, κινδυνεύει να μείνει εκτός των σχεδίων που εδώ και χρόνια προωθεί η γερμανική πλευρά, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις τράπεζες και την οικονομία.

Όσο για τις ιταλικές τράπεζες, έχουν καταφέρει να βγάλουν από πάνω τους NPEs ύψους άνω από 70 δισ. ευρώ μόνο μέσα στο 2018, δείχνοντας ότι θα μπορούσαν να εμφανίσουν ακόμη καλύτερες επιδόσεις μέσα στους επόμενους μήνες. Παρ' όλα αυτά, η αβεβαιότητα που περιβάλλει την ιταλική οικονομία λόγω της κόντρας με την Ευρώπη απειλεί να ακυρώσει όλες τις προσπάθειες.

Οι χθεσινές παρεμβάσεις του προέδρου της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα και του επικεφαλής της Bank of Italy, Ιγκνάσιο Βίσκο, είναι χαρακτηριστικές του κλίματος που επικρατεί στη γειτονική μας χώρα. Οι Ματαρέλα και Βίσκο άσκησαν πιέσεις προς την ιταλική κυβέρνηση μέσω των καταθέσεων, τονίζοντας ότι θα πρέπει με κάθε τρόπο να διασφαλιστούν οι αποταμιεύσεις των Ιταλών.