Πρόσφατα είχαμε μια από τις πιο σημαντικές δημοσιεύσεις στην ιστορία της ιατρικής. Στη New England Journal of Medicine ανακοινώθηκαν τα προκαταρκτικά αποτελέσματα μιας κλινικής δοκιμής που διεξήχθη στο Κέντρο Καρκίνου Memorial Sloan Kettering, το πρώτο κέντρο στον κόσμο που έχει αφιερωθεί στον καρκίνο του παχέος εντέρου ειδικά σε άτομα πριν τα 50.
Η συγκεκριμένη δοκιμή μπορεί να αλλάξει τον χάρτη της επάρατης νόσου για πάντα, καθώς αφορά την επιτυχή ύφεση του καρκίνου του ορθού μετά από χορήγηση φαρμάκου ανοσοθεραπείας, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία καταπολέμησης του καρκίνου.
Πρόκειται για το dotarlimab -εμπορική ονομασία Jemperli -ένα ανοσοθεραπευτικό φάρμακο από τη φαρμακευτική εταιρεία GlaxoSmithKline, η οποία βοήθησε στη χρηματοδότηση της έρευνας.
Είναι ένα φάρμακο ανοσοθεραπείας που χρησιμοποιείται ήδη στη θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου και για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε σε κλινική έρευνα κατά των όγκων του καρκίνου του ορθού.
Στην έρευνα συμμετείχαν 18 ασθενείς με τοπικά προχωρημένους καρκίνους σταδίου ΙΙ ή ΙΙΙ, των οποίων οι όγκοι είχαν μια συγκεκριμένη γενετική σύνθεση γνωστή ως ανεπαρκής επιδιόρθωση αναντιστοιχίας (MMRd) ή μικροδορυφορική αστάθεια (MSI).
Το 5% έως το 10% όλων των ασθενών με καρκίνο του ορθού πιστεύεται ότι έχουν όγκους MMRd. Οι ασθενείς με τέτοιους όγκους τείνουν να ανταποκρίνονται λιγότερο στη χημειοθεραπεία και στις ακτινοβολίες, γεγονός που αυξάνει την ανάγκη για χειρουργική αφαίρεση των όγκων.
Η τυπική θεραπεία όμως για τον καρκίνο του ορθού μέσω του τρίπτυχου χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολία και χημειοθεραπεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα σκληρή για τους ασθενείς λόγω της θέσης του όγκου. Πιο συγκεκριμένα, πολλοί ασθενείς υποφέρουν από δυσλειτουργία του εντέρου και της ουροδόχου κύστης με αποτέλεσμα ν’ αλλάζει δραματικά η ζωή τους, καθώς αντιμετωπίζουν προβλήματα ακράτειας, στειρότητας, σεξουαλικής δυσλειτουργίας και πολλά άλλα.
Δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ανησυχητική αύξηση στον αριθμό των ατόμων κάτω των 50 ετών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παχέος εντέρου - ιδιαίτερα καρκίνο του ορθού- είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο ότι στη συγκεκριμένη μελέτη όλοι οι ασθενείς που έλαβαν μέρος μέχρι στιγμής έχουν αποφύγει εντελώς το κλασικό τρίπτυχο θεραπείας και τις σχετικές σημαντικές παρενέργειές.
Αντίθετα, κατά τη φάση 2 της μελέτης οι ασθενείς έλαβαν dotarlimab κάθε τρεις εβδομάδες για έξι μήνες. Μετά από ένα εύρος παρακολούθησης 6 έως 25 μηνών μετά το τέλος της δοκιμής, ο καρκίνος δεν εμφανίστηκε ξανά σε κανέναν από τους 12 ασθενείς που έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία.
Και οι 12 έδειξαν πλήρη κλινική ανταπόκριση, είναι σε πλήρη ύφεση και δεν υπάρχουν ενδείξεις του καρκίνου με φυσική εξέταση, ενδοσκόπηση, σαρώσεις PET ή μαγνητικές τομογραφίες.
Αλλά και στους υπόλοιπους 6 ασθενείς της δοκιμής έχουμε εξίσου θετικά αποτελέσματα, αν και δεν έχει παρέλθει ακόμα το εξάμηνο της παρακολούθησης μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι παρενέργειες της συγκεκριμένης θεραπείας είναι πιο ήπιες όπως εξάνθημα, κνησμός, κόπωση και ναυτία, ενώ συνολικά η μελέτη αναμένεται να συμπεριλάβει περίπου 30 ασθενείς.
Πώς λειτουργεί το φάρμακο
Υπενθυμίζουμε τον ρόλο των αναστολέων ελέγχου προκειμένου να κατανοήσουμε πώς λειτουργούν αυτού του τύπου οι θεραπείες.
Μια σημαντική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η ικανότητα του να υποδεικνύει στο σώμα ποια κύτταρα είναι τα φυσιολογικά και ποια τα «ξένα».Αυτή ακριβώς η λειτουργία επιτρέπει στο ανοσοποιητικό μας να επιτίθεται στα «ξένα» και όχι στα υγιή κύτταρα του οργανισμού μας.
Για να γίνει αυτό, το ανοσοποιητικό μας χρησιμοποιεί τα «σημεία ελέγχου» που είναι μόρια σε συγκεκριμένα κύτταρα που πρέπει να ενεργοποιηθούν ή να απενεργοποιηθούν έναντι να ξεκινήσει η ανοσοαπόκριση.
Τα καρκινικά κύτταρα δυστυχώς μπορούν να παράγουν πρωτεΐνες (PD-L1, PD-L2), οι οποίες προσκολλώνται στα σημεία ελέγχου και διακόπτουν τη δράση των Τ- κυττάρων, εμποδίζοντας τα να επιτεθούν στον καρκίνο. Στην ουσία τα καρκινικά κύτταρα παίζουν κρυφτούλι με το ανοσοποιητικό μας αναστέλλοντας τη δράση των σημείων ελέγχου και έτσι δίνουν τον χρόνο στον όγκο να αναπτυχθεί.
Ο στόχος λοιπόν πολλών φαρμακοβιοτεχνολογικών εταιρειών είναι να βρουν τις αντίστοιχες ενώσεις που προσκολλώμενες στους υποδοχείς, θα εμποδίσουν τις παραπάνω πρωτεΐνες να διακόψουν τη δράση των Τ- κυττάρων, «αποκαλύπτοντας» τα καρκινικά κύτταρα και επιτρέποντας στα Τ κύτταρα να τα αναγνωρίσουν και κατόπιν να τους επιτεθούν.
Η συγκεκριμένη θεραπεία ειδικά όσον αφορά τα κύτταρα MMRd φαίνεται ότι έχει πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα, επειδή ακριβώς τα MMRd έχουν τόσες πολλές μεταλλάξεις που μόλις «απογυμνωθούν» εντοπίζονται άμεσα από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, το οποίο μάλιστα τους επιτίθεται με πολύ μεγαλύτερη δύναμη όπως εξηγούν οι υπεύθυνοι γιατροί της έρευνας στο κέντρο Memorial Sloan Kettering, ο Dr Diaz και η Dr Andrea Cercek, χάρη στους οποίους επιλέγει η συγκεκριμμένη ανοσοθεραπεία ως πρώτη γραμμή θεραπείας σε άτομα με όγκους του παχέος εντέρου MMRd.
(Περισσότερα για τον πολλά υποσχόμενο κλάδο της ανοσοθεραπείας μπορείτε να διαβάσετε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ)
Οι προοπτικές και τα ζητούμενα
Η κλινική μελέτη είναι εν εξελίξει και φυσικά θα έχουμε μια πληρέστερη εικόνα για το πόσο ασφαλές και αποτελεσματικό μακροχρόνια είναι το συγκεκριμένο φάρμακο όταν θα έχουμε δεδομένα από ολόκληρη την ομάδα και φυσικά όταν αυτή η ομάδα διευρυνθεί.
Χωρίς να αναιρείται η αισιοδοξία που έχει γεννήσει στην ιατρική κοινότητα η πλήρης ανταπόκριση των 12 ασθενών στη θεραπεία, εντούτοις απαιτείται βάθος χρόνου ώστε να αξιολογηθεί ο μακροπρόθεσμος έλεγχος του καρκίνου. Αυτό που επισημαίνουν οι επιστήμονες είναι ότι παρά το γεγονός ότι τα φάρμακα των αναστολέων έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, εντούτοις δεν μπορεί να αποκλειστεί η επανεμφάνιση του καρκίνου σε μια μειοψηφία ασθενών με όγκους.
Εν ολίγοις, θα χρειαστεί χρόνος για να έχουμε μια ξεκάθαρη και πιο σίγουρη εικόνα όσον αφορά το γεγονός ότι η πλήρης ανταπόκριση των ασθενών στο dotarlimab ισοδυναμεί με ίαση.
Την ίδια στιγμή απαιτείται μια μεγαλύτερης κλίμακας αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων ώστε να είμαστε σε θέση να γενικεύσουμε τα συμπεράσματα αυτής της μικρής μελέτης σε έναν ευρύτερο πληθυσμό ασθενών με καρκίνο του ορθού.
Την ίδια στιγμή είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι οι ερευνητές έχουν ξεκινήσει ήδη να διερευνούν εάν η συγκεκριμένη προσέγγιση ανοσοθεραπείας θα μπορούσε να βοηθήσει ασθενείς με άλλους όγκους τύπου MMRd, όπως σε ορισμένους καρκίνους του στομάχου, του προστάτη και του παγκρέατος και έχουν ξεκινήσει ήδη τις εγγραφές ασθενών για έρευνα και πάνω σε αυτά τα είδη καρκίνων..
Σύμφωνα άλλωστε με τους επιστήμονες επειδή ακριβώς αυτοί οι τύποι φαρμάκων δεν στοχεύουν άμεσα τα καρκινικά κύτταρα, αλλά επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου να τα αναγνωρίσει και να τα καταστρέψει, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλους καρκίνους όπως για παράδειγμα χρησιμοποιούνται ήδη για το μελάνωμα κ.α
(σ.σ: Σημειωτέον ότι το φάρμακο κυκλοφορεί και στην Ελλάδα καθώς εγκρίθηκε από την ΕΕ το 2021 ως πρώτη θεραπεία αντι PD-1 για υποτροπιάζοντα ή προχωρημένο καρκίνο του ενδομητρίου. Ο ρόλος του είναι διευκολύνει το ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίζει και να καταστρέφει επιλεκτικά τα καρκινικά κύτταρα).
Πηγές: www.mskcc.org, ΝΥ, Daily mail
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
