Μικρή αύξηση παρουσίασαν το 2018 οι δαπάνες των νοικοκυριών για είδη παντοπωλείου, ενώ στα αξιοσημείωτα ευρήματα μελέτης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) βρίσκεται το γεγονός πως τα σουπερμάρκετ αντιπροσωπεύουν μόλις το 57% των συνολικών αγορών των νοικοκυριών.
Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών πραγματοποιεί μελέτες καταγράφοντας τις αλλαγές τις οποίες διέρχονται οι καταναλωτικές τάσεις των Ελλήνων σε είδη παντοπωλείου. Στο πλαίσιο αυτών των ερευνών αναλύθηκαν οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί που παρέχονται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης η δαπάνη ανά νοικοκυριό σε είδη παντοπωλείου διαμορφώθηκε το 2018 στα 366,67 ευρώ αυξημένη κατά 0,86%, η συνολική δαπάνη σε είδη παντοπωλείου στη χώρα έμεινε σχεδόν αμετάβλητη με ελάχιστη μεταβολή κατά 0,10% στα 17,81 δις. ευρώ λόγω της μείωσης που παρουσίασε ο αριθμός των νοικοκυριών.
Με δεδομένο ότι οι αλυσίδες σουπερμάρκετ πραγματοποιούν πωλήσεις συνολικά περί τα 10 δις. ευρώ (πηγή: Πανόραμα των Αλυσίδων Σουπερμάρκετ 2019) πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον το 43% της αγοράς του λιανεμπορίου τροφίμων πραγματοποιείται εκτός αλυσίδων σουπερμάρκετ (καθώς οι πωλήσεις των σουπερμάρκετ περιλαμβάνουν και είδη εκτός των ειδών παντοπωλείου).
Τα σουπερμάρκετ αντιπροσωπεύουν μόλις το 57% των συνολικών αγορών
Το 57% είναι από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη όπου το επίπεδο του μεριδίου αγοράς των αλυσίδων σουπερμάρκετ κυμαίνεται στο 70-80% της συνολικής αγοράς. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η τάση είναι προς την προσέγγιση των Ευρωπαϊκών μέσων όρων.
Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο, τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (σουπερμάρκετ) παρουσιάζουν αύξηση το 2018 κατά 3,55% σε σχέση με το 2017, ενώ τα υπόλοιπα καταστήματα τροφίμων-ποτών-καπνού παρουσιάζουν την ίδια περίοδο μείωση κατά 2,19%.
Όπως φαίνεται και στο σχήμα 1 η μεταβολή αυτή δεν είναι συνολική και υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά κατηγορία. Μείωση παρουσίασε η δαπάνη σε έλαια και λίπη (-0,87%), σε οινοπνευματώδη ποτά (-1,08%) και σε γαλακτοκομικά και αυγά (-1,68%). Οι υπόλοιπες γενικές κατηγορίες παρουσίασαν αύξηση με μεγαλύτερη αυτή στα φρούτα (+5,21%), στα είδη ατομικού ευπρεπισμού (+2,50%) και στα μη οινοπνευματώδη ποτά (+2,43%).
Σημειώνεται ότι οι μεταβολές αυτές έχουν πολύ μικρή επίδραση από τις αλλαγές στις τιμές καθώς ο δείκτης τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά παρουσιάζει ελάχιστη αύξηση το 2018 κατά 0,40% σε σχέση με το 2017, ενώ και οι επιμέρους δείκτες έχουν μικρότερες μεταβολές. Π.χ. ο αντίστοιχος δείκτης τιμών για τα φρούτα παρουσιάζει αύξηση κατά 1,64%, ενώ οι αγορές φρούτων αυξήθηκαν κατά 5,21%. Οι διαφοροποιήσεις μπορούν επομένως να αποδοθούν σε εναλλακτικές επιλογές των καταναλωτών, σε επιλογή διαφορετικού μείγματος προϊόντων, ακόμα και σε διαφοροποίηση στις διατροφικές συνήθειες.
Αντίστοιχα, όπως φαίνεται και στο σχήμα 2, σημαντικές διαφοροποιήσεις καταγράφονται και στη δαπάνη ανά περιφέρεια, με τη δαπάνη να παρουσιάζει μείωση στα Ιόνια Νησιά (-11,87%), στην Πελοπόννησο (-12,15%) και στην Ήπειρο (-8,92%), ενώ αντίστοιχα αύξηση στη Δυτική Μακεδονία (+21,93%), στη Στερεά Ελλάδα (+19,35%) και στο Βόρειο Αιγαίο (+10,43%). Στη δυτική Μακεδονία και στη Στερεά Ελλάδα συγκεκριμένα υπάρχει αύξηση τόσο στη δαπάνη ανά νοικοκυριό, όσο και αύξηση των νοικοκυριών κατά 11,50% και 5,21% αντίστοιχα, κάτι που οδηγεί σε συνολική αύξηση της δαπάνης.
Παρά αυτές τις μεταβολές η Αττική εξακολουθεί να είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη δαπάνη (βλ. σχήμα 3) με δαπάνη 7,78 δις. ευρώ και ποσοστό 43,66% επί του συνόλου. Ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με 2,77 δις ευρώ και 15,56% και η Θεσσαλία με 1,02 δις ευρώ και ποσοστό 5,73%. Την μικρότερη δαπάνη παρά τη σημαντική αύξηση έχει η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου με 243,56 εκατ. ευρώ και ποσοστό 1,37%.
Τέλος, όπως σημειώνεται από το IΕΛΚΑ είναι βέβαιο ότι διάφοροι δημογραφικοί και κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν τα τελευταία χρόνια τη δαπάνη των νοικοκυριών και τη διαμόρφωση της. Παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού, η μετανάστευση, οι τουριστικές δραστηριότητας Airbnb επηρεάζουν τόσο το ύψος της δαπάνης, όσο και τη σύνθεση της σε διαφορετικές περιοχές.
