Το πολιτικό πεδίο στην Ευρώπη μετά τις γερμανικές εκλογές, οι τάσεις και τα πολιτικά ρεύματα που δημιουργούνται εν όψει και των σημαντικών αλλαγών στην Ένωση και η σημασία του δομικού πληθωρισμού της Ευρωζώνης, είναι τα θέματα του νέου δελτίου του Δικτύου που υπογράφουν οι κ.κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου και Γιώργος Παπούλιας.
Αριστερά και Δεξιά διαιρούνται
Έως τώρα είχαμε συνηθίσει στις δεξιές και ακροδεξιές τάσεις, κυρίως, κατά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της υπερεθνικής οργάνωσης. Σήμερα, οι αποτυχίες ή οι καθυστερήσεις και αστοχίες στη διαχείριση της κρίσης από τις υπερεθνικές δομές, οδηγούν πολλούς ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος στο λογικό άλμα ότι η λύση είναι μια επιστροφή στις αμιγώς εθνικές προτεραιότητες, σε έναν αξιακό εθνικισμό προτεραιοτήτων. Η κριτική αυτή γίνεται σαφέστερη σε σχέση με την τρέχουσα συζήτηση για τη διακυβέρνηση της ευρωζώνης.
Οι αδυναμίες της συγκέντρωσης της κυριαρχίας στην ΕΕ δεν αποτελούν αποτελεσματικό επιχείρημα ενάντια στο συνολικό εγχείρημα ούτε δικαιολογία απέναντι στη φερόμενη υπεροχή των εθνικιστικών προσεγγίσεων. Η ανάγκη μεταρρύθμισης της ΕΕ και της ΟΝΕ ούτε αμφισβητείται ούτε συνιστά μία εύκολη υπόθεση, μπορεί, όμως, να γίνει μια απτή περίπτωση για να προωθηθούν οι προοδευτικές δυνάμεις σε αυτή τη συζήτηση. Και όταν αναφερόμαστε στις προοδευτικές δυνάμεις δεν εννοούμε μόνο την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατίας, αλλά κάθε πολιτική δύναμη που επιθυμεί ισχυρότερη Ένωση προς όφελος του συνόλου απέναντι στις ισχυρές δυνάμεις της παγκόσμιας οικονομίας. Η ΕΕ θα τεθεί ενώπιον της διατήρησης των διακυβερνητικών δομών, που κρατά πίσω την ΕΕ και την καθιστά εν μέρει αναποτελεσματική.
Σε αυτό, όμως, το σημείο βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος. Μόλις αποδεχτεί μία Ένωση, ένα κοινό νόμισμα, θα πρέπει ή να συγκεντρώσει την κυριαρχία σε μία νέα υπερεθνική δομή ή να βρει ένα αντίβαρο σε ένα καθεστώς όπου οι μεγάλες χώρες κυριαρχούν πάνω στις μικρές χώρες.
Η ευρωζώνη πολύ συχνά έχει υποστεί τη δοκιμασία αυτή.
Μπροστά σε αυτή τη διάσταση που δεν είναι νέα, αλλά θα καταστεί επίκαιρη και υπαρξιακή για την ΕΕ, οι μεγάλες πολιτικές οικογένειες της ΕΕ δεν έχουν ακόμα καταθέσει τις προτάσεις τους, αναμένοντας εν μέρει και τη νέα γερμανική Κυβέρνηση.
Η εποχή των Κινήσεων αντί Κομμάτων…;
Η Γαλλία παραδοσιακά έχει υπάρξει το εργαστήρι των ιδεολογικών και πολιτικών καινοφανών τάσεων και νέων παραδειγμάτων στην Ευρώπη.
Κάποιοι ακόμα, ίσως, θυμούνται τον Benoit Hamon, τον σοσιαλιστή υποψήφιο για την Προεδρία, ο οποίος τελικώς κατέγραψε το χαμηλότερο στην ιστορία ρεκόρ για τους Σοσιαλιστές στις γαλλικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Ο Hamon ξεκίνησε τώρα μια φάση διαβούλευσης για τη νέα του κίνηση, που ονομάζεται Mouvement du 1er juillet (M1717), για να γίνει κόμμα μέχρι τον Δεκέμβριο. Μια ακόμα νέα κίνηση στα αριστερά.
Μήπως, όμως, είμαστε στην εποχή των Κινήσεων; Ο Hamon και ο Jean-Luc Melenchon επιθυμούν να δημιουργούν δυναμική μέσω κινήσεων. Είναι δυνατόν αυτό μόνο και μόνο επειδή τα παραδοσιακά κόμματα δεν έχουν βρει ακόμα τη θέση τους στον κόσμο του Macron ή σημαίνει κάτι βαθύτερο;
Η αριστερά έχει τεμαχιστεί - οι Πράσινοι και οι Κομμουνιστές σχεδόν εξαφανίστηκαν από τη σκηνή και οι Σοσιαλιστές υπέκυψαν στις βαθιές εσωτερικές διαιρέσεις τους. Στα δεξιά, το Εθνικό Μέτωπο αποδυναμώνεται και αυτό από εσωτερικές διαμάχες, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι Δεξιοί εξακολουθούν να ψάχνουν ποιοι είναι σε αυτό το νέο πολιτικό τοπίο. Οι εκλογές για νέο πρόεδρο τους είναι σίγουρα μια ευκαιρία να σηματοδοτήσουν μια νέα αρχή. Αλλά η τρέχουσα συζήτηση για το αν θα αποκλειστεί ή όχι ο Edouard Philippe ή άλλοι που εντάχθηκαν στην κυβέρνηση Macron ως μέλη του κόμματος είναι ενδεικτική της πολιτικής μυωπίας των Δεξιών.
Οι Ρεπουμπλικανοί παραμένουν διχασμένοι ως προς το πολιτικό τους αφήγημα και πρέπει ακόμα να βρουν έναν τρόπο να αντιταχθούν στην Κυβέρνηση χωρίς να γίνουν καρικατούρες.
Όλα φαίνεται να προέρχονται από το Macron και να επιστρέφουν πάλι σε εκείνον. Το Κίνημα του είναι η δύναμη, αλλά και Αχίλλειος πτέρνα του. Είναι ένα κίνημα με μεγάλη φιλοδοξία και πολλή θέληση, αλλά ασαφές ακόμα στην αποστολή του. Μια σταθερή δημοκρατία χρειάζεται μια υγιή Αντιπολίτευση και αυτό ακόμα είναι το ζητούμενο στη Γαλλία. Όχι όμως, μόνο εκεί. Η πολιτική όσμωση που δημιουργήθηκε σε πολλές χώρες της ΕΕ εξ ανάγκης μέσα στην κρίση, δημιούργησε νέες συνθήκες και ομοιογενοποιήσεις πολιτικών χώρων ξένων μεταξύ τους. Έχουμε υπογραμμίσει και στο παρελθόν ότι η πολιτική των διαχωριστικών γραμμών της τριακονταετίας 70-00 δεν υφίσταται πλέον. Οι γέφυρες χτίζονται ή γκρεμίζονται μέσω νέων Κινήσεων που χωρίς να αποτελούν κόμμα με την παραδοσιακή έννοια λειτουργούν πότε ως φυγόκεντρες δυνάμεις διασπώντας χώρους και πότε σαν συγκολλητική ουσία δημιουργώντας νέους χώρους. Αυτή η διάσταση των Κινήσεων δεν έχει γίνει αντικείμενο ευρύτερης προσοχής ούτε στην ΕΕ ούτε στην Ελλάδα.
Ο δομικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη και η ποσοτική χαλάρωση
Οι αριθμοί είναι πραγματικά ενδιαφέροντες και αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία μέσα στο πλαίσιο των δηλώσεων του Ντράγκι για την πορεία του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Ο δομικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη υποχώρησε στα παλαιότερα επίπεδα του 0,8-0,9% τον Οκτώβριο, σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Eurostat, η οποία τον τοποθετεί στο 0,89% μετά το 1,11% το Σεπτέμβριο. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν πολλά διαθέσιμα στοιχεία που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τι συνέβη και έχουμε αυτή την υποχώρηση. Το μόνο μακροοικονομικό στοιχείο που παρουσίασε σημαντική πτώση ήταν ο πληθωρισμός υπηρεσιών, ο οποίος μειώθηκε από 1,5% σε 1,2%.
Εδώ είναι τα στοιχεία για το τελευταίο έτος στην Ευρωζώνη από την Eurostat:
Η λογική των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης έχει και πολιτικές προεκτάσεις που μπορεί να μην φαίνονται στο προσκήνιο, αλλά επηρεάζουν την πολιτική.
Σκοπός τους είναι η χαλάρωση της πίστωσης να βοηθήσει τις οικονομίες να αναπτυχθούν, να μειώσει την ανεργία και να αυξήσει τον πληθωρισμό.
Ο τελευταίος ωστόσο είναι εν γένει σταθερός και αυτό προκαλεί διπλή ανησυχία, δεδομένου ότι ο απαραίτητος λίγος πληθωρισμός λειτουργεί ως λιπαντικό για την οικονομία: για κλάδους που δεν πάνε καλά επιτρέπει τη μείωση των τιμών σε πραγματικούς όρους χωρίς ονομαστικές περικοπές. Παράλληλα μια μακρά περίοδο χωρίς μισθολογικό πληθωρισμό δημιουργεί πολιτική αστάθεια.
Ο δομικός πληθωρισμός, όμως όπως είδαμε - εξαιρουμένης, δηλαδή, της ενέργειας και των τροφίμων - έχει σημασία γιατί είναι ο βασικός δείκτης πρόγνωσης για τον μελλοντικό πληθωρισμό. Αυτός ο δομικός δείκτης είναι κολλημένος και όπως φαίνεται θα χρειαστεί αρκετός καιρός ακόμα μέχρι να πλησιάσει το 2%. Και αυτό θα έχει και αφανείς ακόμα πολιτικές προεκτάσεις.
* Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι διευθυντής του Δικτύου και ο Γιώργος Παπούλιας είναι Πολιτικός Επιστήμονας, συνεργάτης του Δικτύου.
