Του Απόστολου Σκουμπούρη
Ανακάλυψε το ARISTOLEO, όμως καταγγέλλει πανεπιστημιακό bullying, περιφρόνηση και πόλεμο από το κατεστημένο... Σάνχεδριν των (ανώτερων) ακαδημαϊκών και φεύγει οικογενειακώς για την Αμερική. Και όταν λέμε οικογενειακώς, μετακομίζει οριστικά για τις ΗΠΑ, με σύζυγο και τέσσερα παιδιά – με ότι συνεπάγεται αυτό – και το κάνει όχι για οικονομικούς λόγους, αλλά για λόγους που σχετίζονται με τον «πόλεμο» στην έρευνα και την καινοτομία που βιώνει στη χώρα μας εν αντιθέσει με τις προοπτικές που ανοίγονται εκεί.
Ο λόγος για τον κ. Προκόπη Μαγιάτη, φαρμακοποιό και αναπληρωτή καθηγητή του Φαρμακευτικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών και τη σύζυγό του κα Ελένη Μέλλιου, χημικό και διδάσκουσα στο ίδιο τμήμα. Οι δύο ερευνητές «παλεύουν» δέκα και πλέον χρόνια με το ελαιόλαδο και είναι οι εφευρέτες του ARISTOLEO.
Της παγκόσμια πατενταρισμένης ανακάλυψης που με απλό τρόπο, χωρίς πολύπλοκους εργαστηριακούς ελέγχους «μαρτυρά» την ποιότητα του ελαιόλαδου και κυρίως την περιεκτικότητά του σε (καταλυτικά) ωφέλιμες για τον οργανισμό ουσίες. «Η ιδέα είναι πολύ απλή αλλά πήρε δέκα χρόνια για να σχηματοποιηθεί και να πετύχει στην πράξη», επισημαίνει στο liberal.gr ο κ. Προκόπης Μαγιάτης.
Την ώρα που στη χώρα επικρατούν οι συνθήκες που γνωρίζουμε όλοι, υπάρχουν και κάποιες ομάδες επιστημόνων, φοιτητών, καθηγητών και ιδιωτών, που με «όπλο» το μεράκι και το όραμα, μέσα σε... ανήλιαγα δωμάτια και εργαστήρια, χωρίς... γκλαμουριά, χωρίς life style, χωρίς τη σιγουριά του... δημοσίου, «βασανίζονται» να δημιουργήσουν το όνειρο, παλεύουν για την υπέρβαση!
Όπως ένας αθλητής προπονείται πολλές ώρες την ημέρα, επί μήνες, επί χρόνια, για να φτάσει – αν φτάσει - κάποια στιγμή στην υπέρτατη ανταμοιβή του μεταλλίου στους Ολυμπιακούς Αγώνες, έτσι και οι ερευνητές - επιστήμονες, παλεύουν για το όνειρο επί χιλιάδες ώρες, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, δίνοντας μάχη με τον... εαυτό τους (πρωτίστως) αλλά και κάποιες φορές με το κατεστημένο. Όπως και οι αθλητές, περιμένουν τη... βράβευση, την επιδοκιμασία των προσπαθειών τους, όμως – όπως και στις Ολυμπιάδες – λίγοι εξ αυτών ανεβαίνουν στο βάθρο.
Το πρώτο βραβείο στην εφαρμοσμένη έρευνα – Τι είναι το ARISTOLEO
Πρόσφατα, στα τέλη Φεβρουαρίου, ανέβηκαν στο... βάθρο, παίρνοντας το... χρυσό μετάλλιο, ήτοι το 1ο βραβείο εφαρμοσμένης έρευνας για την ανακάλυψη του ARISTOLEO στην 3η διοργάνωση του διαγωνισμού «Η Ελλάδα Καινοτομεί» υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) και της Τράπεζας Eurobank. Πρόκειται για διαγωνισμό ο οποίος έχει θεσπιστεί από το 2010 με στόχο να δώσει ώθηση στη φωτεινή πλευρά της εγχώριας έρευνας, της καινοτομίας και της εφαρμοσμένης επιστήμης.
Εκεί, από το βήμα του 1ου βραβείου, η κα Ελένη Μέλλιου έκανε ιδιαίτερη αίσθηση όταν, παρουσία πολιτικών, ακαδημαϊκών και επιχειρηματιών μίλησε ανοικτά για το «πανεπιστημιακό bullying και γενικώς στον πόλεμο που γίνεται προς νεότερους ερευνητές, που δεν έχουν την εύνοια ανωτέρων». Στηλίτευσε ευθαρσώς αυτά τα φαινόμενα ενώ ήταν η πρώτη φορά που σ'' αυτό το επίπεδο ακούστηκαν οι λέξεις... «πανεπιστημιακό bullying».
Το ARISTOLEO είναι μια ανακάλυψη που παρέχει ένα γρήγορο και φθηνό τεστ μέτρησης των υγειοπροστατευτικών ιδιοτήτων του ελαιόλαδου, μέσω της παρατήρησης της χρωματικής διαφοράς! Κάτι σαν τεστ... εγκυμοσύνης, από αυτά που βρίσκει κανείς εύκολα σε ένα φαρμακείο και το οποίο δίνει με μεγάλη αξιοπιστία αποτέλεσμα. Κάτι ανάλογο γίνεται με το ARISTOLEO που μέσω της παρατήρησης «μαρτυράται» αν το ελαιόλαδο που τεστάρεται περιέχει βασικές φαινόλες που σχετίζονται με τις επίσημα αναγνωρισμένες υγειοπροστατευτικές ιδιότητες του λαδιού. Δηλαδή μπορεί να διαβεβαιώσει παραγωγούς και καταναλωτές εάν το λάδι που παράγουν ή καταναλώνουν ωφελεί με τρόπο καταλυτικό την υγεία τους.
Για πρώτη φορά, δίνει σε παραγωγούς, εμπόρους και καταναλωτές έναν φθηνό, γρήγορο και εύκολο τρόπο με τον οποίο ο καθένας μόνος του μπορεί να μετρήσει την περιεκτικότητα του ελαιόλαδου στις δύο σπουδαιότερες φαινόλες: Ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη που σχετίζονται με τις επίσημα αναγνωρισμένες υγειοπροστατευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου. Χωρίς την ανάγκη χημικού εργαστηρίου, χωρίς ειδικές γνώσεις αλλά μόνο με μια χρωματική κλίμακα, ο καθένας μπορεί να επιλέξει τις καλύτερες παρτίδες ελαιόλαδου επιτόπου στο χώρο παραγωγής.
Σε ένα φιαλίδιο που περιέχει ένα ειδικό αντιδραστήριο, προστίθεται λίγο από το υπό εξέταση λάδι, ανακινείται και σε περίπου μία ώρα υπάρχει χρωματικό αποτέλεσμα που δείχνει πολλά. Εμφανίζεται μια στιβάδα με χρώμα που ποικίλει από ανοιχτό υποκίτρινο μέχρι σκούρο πράσινο. Όπως εξηγεί στο liberal.gr ο κ. Μαγιάτης, «όσο πιο πρασινωπό και σκούρο το χρώμα που εμφανίζεται, τόσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα του λαδιού σε ευεργετικές για την υγεία φαινόλες. Έτσι, χωρίς ειδικές γνώσεις, μόνο με μια βαθμολογημένη χρωματική κλίμακα, ο καθένας μπορεί να επιλέξει τις καλύτερες παρτίδες ελαιόλαδου στο χώρο παραγωγής και να αυξήσει την αξία του λαδιού του. Άλλωστε η τιμή πώλησης δεν ξεπερνά τα 12 ευρώ», επισημαίνει ο εφευρέτης.
Η όλη έρευνα έγινε στο Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από την ερευνητική ομάδα που εκπροσωπεί ο κ. Προκόπης Μαγιάτης. Πρόκειται για την μόνη πρόταση από αυτές που διακρίθηκαν στον φετινό διαγωνισμό Καινοτομίας που προέρχεται από το ΕΚΠΑ.
Το πανεπιστημιακό bullying
Όπως τονίζει ο κ. Προκόπης Μαγιάτης όχι μόνο δεν βρήκε ουδεμία βοήθεια από κανέναν, αλλά δέχτηκε και πόλεμο από την πανεπιστημιακή κοινότητα, κάνοντας λόγο για «πανεπιστημιακό bullying, για κατεστημένες νοοτροπίες που δεν επιτρέπουν την άνθιση άλλων, μικρότερων δυνάμεων».
Όταν γυρίσαμε από τις ΗΠΑ το 2011, καταγγέλλει ο κ. Μαγιάτης βρήκαμε τα εργαστήρια κλειδωμένα ερμητικά! Υπάρχει μια καθεστηκυία τάξη που συμπεριφέρεται στη λογική «αν έχεις μια ιδέα θα πρέπει να τη χαρίσεις σε εμάς, ή να την κρίνουμε, ή να την εγκρίνουμε, να μη φαίνεσαι γενικότερα». Συνεχίζοντας, ο κ. Μαγιάτης γίνεται ακόμη πιο καυστικός στις δηλώσεις του στο liberal.gr:
«Κοιτάξτε, οι ανώτεροι δε θέλουν να φαίνονται οι μικρότεροι. Όλες οι σχετικές καταγγελίες μπαίνουν στο αρχείο. Με κατηγορούν ότι είμαι αυθάδης επειδή διεκδικώ το δικαίωμα στη αυτονομία και την πατρότητα των ανακαλύψεών μου. Υπάρχει ένα... Σάνχεδριν. Η κορυφή της πυραμίδας θέλει να καπελώνει τις νέες προσπάθειες και να καρπώνεται κάθε ανακάλυψη, μικρή ή μεγάλη. Το φαινόμενο υπάρχει σε όλο τον κόσμο, αλλά στην Ελλάδα της κρίσης είναι πολύ ανεξέλεγκτο και κανείς δεν τολμά να μιλήσει».
Η (δήθεν) προστασία του ασύλου
Ο κ. Μαγιάτης συνεχίζει: «Κάνουμε αμάν για το άσυλο! Δήθεν προστατεύουμε το άσυλο αλλά προστατεύουμε (μόνο) την αλητεία. Δεν υπάρχει προστασία των... ιδεών, των ερευνών, των νέων προτάσεων, δεν επικροτείται οποιαδήποτε καινούρια ιδέα, απεναντίας αποδυναμώνεται. Το πανεπιστήμιο δεν δίνει ούτε ένα ευρώ για πατέντες. Δεν υποφέρεται το bullying. Πήγα στις ΗΠΑ, διδάχτηκα κάτι και είπα να το διαδώσω, να το μοιραστώ. Όχι λέει, θα το κρίνουμε πρώτα εμείς.
Πλέον, από το προσεχές καλοκαίρι μετακομίζουμε οικογενειακώς στις ΗΠΑ, πάμε σε ένα από τα δέκα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο στον τομέα του φαρμάκου».
Από τον περασμένο Οκτώβριο, σύμφωνα με τον κ. Μαγιάτη το προϊόν είναι εμπορικά διαθέσιμο, υπάρχει αντιπρόσωπος σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία, που είναι οι χώρες – παγκόσμια brands – στο ελαιόλαδο. «Εμείς είμαστε οι εφευρέτες, αλλά όχι οι ιδιοκτήτες», τονίζει. «Το 50% των δικαιωμάτων τα διατηρεί το Πανεπιστήμιο και το υπόλοιπο 50% η καναδική εταιρεία Artemis Alliance που πίστεψε στην ιδέα μας και έδωσε τη χρηματοδότηση για να έρθει εις πέρας». Ο ίδιος επισημαίνει ότι στοίχισε λίγες χιλιάδες ευρώ, ενώ αντίστοιχα projects στις ΗΠΑ και αλλού χρηματοδοτούνται έως και με ένα εκατ. δολάρια».
Ζητήματα ετικέτας, φράξιες, επιδοτήσεις και συμφέροντα
Το ζήτημα ασφαλώς (ίσως) ξεπερνά τα στενά όρια των μικρο-συμφερόντων του πανεπιστημίου, καθώς αν «περάσει» αυτή η ανακάλυψη και γίνει κοινά αποδεκτή, ενδέχεται να αλλάξει πολλά, αναβαθμίζοντας το πρεστίζ και την αξία του ελληνικού λαδιού διεθνώς.
Και τούτο διότι μέσω αυτού του τεστ θα μπορούσε να μπει στην ετικέτα των συσκευασιών του λαδιού η ένδειξη ότι η κατανάλωσή του υποστηρίζει την καλή υγεία, να προστατέψει από εμφράγματα και καρδιακά νοσήματα.
Ο ευρωπαϊκός κανονισμός 432/2012 δίνει τη δυνατότητα της επικόλλησης στα λάδια ετικέτας με τον ισχυρισμό καλής υγείας, μετά από πιστοποίηση από διαπιστευμένα εργαστήρια εξειδικευμένων αναλύσεων. Δεδομένης της ποιότητας που έχουν πολλά ελληνικά λάδια, ο ισχυρισμός αυτός μπορεί να απογειώσει την ήδη καλή τους φήμη, σε όλο τον κόσμο. Όπως τονίζει ο κ. Μαγιάτης, το λάδι να ξεφύγει από ένα προϊόν που θεωρείται αποκλειστικά... τρόφιμο και να αναβαθμιστεί σε ένα προϊόν τρόφιμο – φάρμακο, όπως πραγματικά είναι».
Αυτό όμως θα γίνονταν αν υπήρχε ομοφωνία στον επιστημονικό κόσμο και αν «περνούσε» και προβιβάζονταν η έρευνα που έφερε το ARISTOLEO.
Γενικώς από τη μία πλευρά δεν υπάρχει ακόμη... επίσημη αποδοχή της νέας ανακάλυψης με την έννοια της ευρύτερης αποδοχής σε επίπεδο ευρωπαϊκών κανονισμών, από την άλλη πλευρά υπάρχουν πολλά στερεότυπα αλλά και σταθερές που εύλογα δεν αλλάζουν εύκολα, καθώς μιλάμε για ένα προϊόν – καταλύτη για την παγκόσμια διατροφή, που ορίζει σημαντικά τις οικονομίες τριών χωρών (Ελλάδας, Ισπανίας και Ιταλίας) και όλης της Μεσογείου. Με λίγα λόγια δεν είναι εύκολο να αλλάξουν νόρμες δεκαετιών και κανόνες που οριοθετούν μια τεράστια αγορά, που έχει βρει τα δικά της σημεία αναφοράς.
Όμως, από εκεί και πέρα, μια ανακάλυψη με... πατέντα, που αποδεδειγμένα «μαρτυρά» τόσο ευεργετικά για την υγεία αποτελέσματα και μάλιστα χωρίς... χημικά και πολύπλοκα εργαστήρια, θα πρέπει να βγει στο προσκήνιο. Να βγει στο προσκήνιο, να στηριχτεί να «ζυγιστεί», να της δοθούν δηλαδή όλα τα... δικαιώματα καθιέρωσης, επέκτασης και συμβολής. Να μπορέσει δηλαδή να δείξει τι αξίζει.
Υπάρχουν και θέματα επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων από την Ε.Ε. για έρευνες και μελέτες που κατευθύνονται προς συγκεκριμένες (καθιερωμένες) «ομάδες».
Άλλωστε, όπως λένε κάποιοι, υπάρχουν ακαδημαϊκές αντιπαλότητες και αντιζηλίες και στα πανεπιστήμια, παρόμοιες με αυτές που ενίοτε βλέπουμε στους... σεισμολόγους, οι οποίες αποκαλύπτονται (μόνο) όταν υπάρχει αιτία και πάντα όταν «μάχονται» στα τηλεοπτικά παράθυρα για τη δική τους... αλήθεια!
Η ΕΕ έχει απλόχερα χρηματοδοτήσει Έλληνες επιστήμονες να βρουν νέες μεθόδους για τη μέτρηση φαινολικών ενώσεων στο ελαιόλαδο για τους σκοπούς της εφαρμογής της νομοθεσίας για την επισήμανση ΕΕ 432/2012. Η ανακάλυψη του ARISTOLEO φαίνεται πως κάνει ακριβώς αυτό και μάλιστα χωρίς να χρηματοδοτηθεί από κανέναν επίσημο φορέα, πλην της καναδικής (ιδιωτικής) εταιρείας.
