Τόσο η τριήμερη παρουσία του Αμερικανού προέδρου Τζό Μπάιντεν στις Βρυξέλλες και στην Πολωνία την περασμένη εβδομάδα όσο και η έντονη κινητικότητα που έχει αναπτύξει η Ουάσινγτον εντός του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της Ουκρανικής κρίσης, δείχνουν τη δυναμική ανάκαμψη του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την Ευρώπη. Αυτό εξ άλλου επισφραγίστηκε με τον πλέον εύγλωττο τρόπο με τη συμφωνία κλειδί που ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή η πρόεδρος της ΕΕ κα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσία του Αμερικανού προέδρου, για την προμήθεια από την Ευρώπη σημαντικών επιπλέον ποσοτήτων LNG από τις ΗΠΑ.
Οι ποσότητες θα φθάσουν τα 15 δισεκ.κυβ.μέτρα (bcma) LNG εντός του έτους - με αρκετά μεγαλύτερες να προγραμματίζονται για τα επόμενα χρόνια - βάσει της ανακοινωθείσας συμφωνίας και θα προστεθούν στα 20-25 bcma που σε κάθε περίπτωση ευρωπαϊκές εταιρείες είχαν ήδη προγραμματίσει να εισάγουν από τις ΗΠΑ βάσει μακροχρόνιων συμβολαίων. Δηλαδή μέχρι το τέλος του 2022 οι ευρωπαϊκές εταιρείες προβλέπεται ότι θα έχουν προμηθευθεί περί τα 40 bcma από τις ΗΠΑ, που θα αντιστοιχεί στο 40% περίπου της συνολικής ευρωπαϊκής προμήθειας LNG. Το υπόλοιπο LNG θα εισρεύσει από διάφορους παραγωγούς όπως το Κατάρ, η Αλγερία, η Αίγυπτος, η Νιγηρία και η Νορβηγία. Έτσι το Αμερικανικό LNG θα αντικαταστήσει ένα μικρό μόνο μέρος της ευρωπαϊκής προμήθειας Ρωσικού αερίου που το 2021 ανήλθε στα 160 bcma.
Και άρα το πρόβλημα απεξάρτησης της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς δε λύνεται προς το παρόν με το επιπλέον Αμερικανικό LNG αλλά ούτε με εναλλακτικούς προμηθευτές αερίου μέσω αγωγών και LNG. Ενδεχομένως η ΕΕ να μπορέσει εντός του έτους, με δυσκολία, να εξασφαλίσει ακόμα 10 -12 bcma έξτρα αερίου από άλλους προμηθευτές όπως η Νορβηγία και το Αζερμπαιτζάν, ποσότητα όμως που υπολείπεται κατά πολύ από τον στόχο για αντικατάσταση 60 bcma Ρωσικού αερίου που έχει θέσει η Κομισιόν μέχρι το τέλος του 2022, όπως αναφέρει στην ανακοίνωση της 8 Μαρτίου.
Βάσει της υπάρχουσας διάταξης και δυναμικότητας των υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης αερίου στην Ευρώπη η αντικατάσταση του Ρωσικού αερίου στο σύντομο χρονικό διάστημα των 2,5 ετών που αποβλέπει η ΕΕ είναι τελείως ανέφικτη για τρεις βασικούς λόγους.Πρώτον, και σε ό,τι αφορά τη μεταφορά μέσω εναλλακτικών αγωγών αερίου, δεν υπάρχουν αξιόλογες επιπλέον ποσότητες που μπορεί να διατεθούν από υπάρχοντες εναλλακτικούς προμηθευτές. Δεύτερον, η παγκόσμια προσφορά LNG είναι και θα παραμείνει περιορισμένη για τα επόμενα 3 χρόνια καθότι δεν προβλέπεται η λειτουργία νέων μεγάλων μονάδων liquefaction και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής είναι δεσμευμένο. Τρίτον, η δυναμικότητα των υπαρχόντων τέρμιναλ LNG ανά την Ευρώπη δεν επαρκεί για να υποδεχθεί πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ενώ η γεωγραφική κατανομή τους στον ευρωπαϊκό χάρτη είναι δυσανάλογη ώστε αυτά να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην κατά τόπο ζήτηση.
Με την έναρξη της διαδικασίας μείωσης των εισαγωγών Ρωσικού αερίου σε ευρωπαϊκούς προορισμούς ήδη παρατηρείται στενότητα στην προμήθεια, στη μεταφορά και στην αποθήκευση αερίου.Το στοίχημα της απεξάρτησης της Ευρώπης από το Ρωσικό αέριο θα κερδηθεί μόνο μέσω της κατασκευής νέων εκτενών υποδομών πράγμα που απαιτεί υψηλές επενδύσεις (της τάξης των € 50 δισεκ.) και ένα χρονικό ορίζοντα τριετίας τουλάχιστον. Μέχρι τότε οι τιμές θα παραμείνουν στα ύψη. Αυτές θα μειωθούν σημαντικά μόνο όταν η Ευρώπη μπορέσει να παράγει το δικό της φυσικό αέριο από εγχώρια κοιτάσματα (λχ Βόρειος Θάλασσα, Αδριατική, Ανατολική Μεσόγειος) κάτι για το οποίο όμως η κατά τα άλλα λαλίστατη Ε.Επιτροπή τηρεί σιγή ιχθύος.
*Ο Κωστής Σταμπολής είναι Σύμβουλος Στρατηγικής για την Ενέργεια και Πρόεδρος του ΙΕΝΕ
