Κωνσταντίνος Χαροκόπος

Μέσα σε μια πτώση που δε λέει να σταματήσει, κινούνται οι χρηματιστηριακές αγορές, οι αγορές των ομολόγων, των αμοιβαίων κεφαλαίων και των κρυπτονομισμάτων. H βύθιση συνεχίζεται και αναζητούνται ματαίως χρηματιστηριακές σωσίβιες λέμβοι, καθώς οι λέξεις «ασφάλεια» και «σιγουριά», απουσιάζουν από την γκάμα των επενδυτικών προϊόντων. Τα μετρητά δεν αποτελούν σωσίβιο, διότι τα «τρώει» ο πληθωρισμός. Ούτε ο χρυσός προσφέρει τη σιγουριά που όλοι περίμεναν. Αλλά ούτε και ο «ψηφιακός χρυσός» των κρυπτονομισμάτων.

Η ανησυχία σχετικά με τη λειτουργία των χρηματιστηριακών αγορών, που ελέγχονται από ολοκληρωτικά καθεστώτα, έχει αυξηθεί μετά από τη διακοπή ενημερώσεων από το China Foreign Exchange Trade System, σχετικά με τα τεκταινόμενα στις αγορές κινεζικών ομολόγων στο Χρηματιστήριο της Σαγκάης. Ήδη από τις 11 Μαΐου, έχει διακοπεί η παροχή δεδομένων σχετικά με τις πράξεις των ξένων επενδυτών σε ομόλογα.

Είναι πολύ δυσάρεστο να αποχωρούν από τον επιχειρηματικό και χρηματιστηριακό χάρτη, μεγάλες και παραδοσιακές εταιρείες με σημαντική παρουσία, επειδή δεν καταφέρνουν να προσαρμοστούν στις διαρκώς μεταβαλλόμενες τάσεις στις αγοράς και στις αλλαγές των συνηθειών των καταναλωτών. Κλασική έχει μείνει στην ιστορία η κατάρρευση της εταιρίας φωτογραφικών ειδών Eastman Kodak Company και τώρα ήρθε η σειρά της εμβληματικής ιαπωνικής εταιρείας ήχου, Οnkyo Home Entertainment, να ρίξει τίτλους τέλους.

Σκεφτείτε να πτωχεύσει η EXAE και οι χρηματιστηριακοί επενδυτές να δουν τις μετοχές τους να υπόκεινται στις πτωχευτικές διαδικασίες. Δηλαδή οι μετοχές τους να μην αποτελούν πλέον δικό τους περιουσιακό στοιχείο αλλά να αποτελούν μέρος των περιουσιακών στοιχείων της ΕΧΑΕ και να εκποιούνται με σκοπό να ικανοποιηθούν οι πιστωτές της. Μα γίνονται αυτά τα πράγματα; Και όμως, φαίνεται πως γίνονται. Όχι εδώ, στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αλλά στο ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων Coinbase.

Εκτός από τα 300 και πλέον εκατομμύρια χρήστες διεθνώς υπάρχουν πάνω από 18.000 επιχειρήσεις που δέχονται πληρωμές σε κρυπτονομίσματα. Επιπλέον 26 εισηγμένες, είτε έχουν bitcoin στα περιουσιακά τους στοιχεία, είτε πωλούν προϊόντα και υπηρεσίες σε bitcoin. Επωμίζονται δηλαδή το ρίσκο της σχέσης ανταλλαγής με το δολάριο.

Με αφορμή την απελπισμένη πρόσκληση - έκκληση του Αλέξη Τσίπρα προς τους 15χρονους, να προσέλθουν στις εσωκομματικές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ για να στηρίξουν την επανεκλογή του στη θέση του αρχηγού, αυτόματα έρχεται στη σκέψη μας, το εάν, οι τρεις μεγάλοι κομματικοί μηχανισμοί της χώρας, αφουγκράζονται τις ανησυχίες και τις επιθυμίες των νέων και το κατά πόσο κινούνται στην κατεύθυνση επίλυσης των προβλημάτων των νέων.

Η προστασία των επενδυτών απέναντι σε παραβατικές συμπεριφορές και η διατήρηση της εμπιστοσύνης τους στο χώρο της κεφαλαιαγοράς, αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους πάνω στους οποίους στηρίζεται η εύρυθμη λειτουργία των χρηματιστηριακών αγορών. Τον ρόλο της προστασίας των επενδυτών τον έχει αναλάβει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ τον ρόλο του συστήματος αποζημίωσης των επενδυτών, τον έχει αναλάβει το Συνεγγυητικό Κεφάλαιο Εξασφάλισης Επενδυτικών Υπηρεσιών.

Εν μέσω της τρέχουσας χρηματιστηριακής καταιγίδας, ακολουθώντας τις εμπειρίες του παρελθόντος, οι επενδυτές προσέφυγαν στις παγκόσμιες κιβωτούς ασφάλειας, όπως είναι το δολάριο και ο χρυσός. Όμως, αρκετοί νεόκοποι επενδυτές, είχαν τοποθετήσει στο κάδρο με τα ασφαλή καταφύγια και το bitcoin, το λεγόμενο και ψηφιακό χρυσό. Και τώρα όχι μόνο διαψεύσθηκαν, αλλά καταστράφηκαν.

Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, πυροδότησε μια σειρά από οικονομικές εξελίξεις. Και οι περισσότερες από αυτές όπως διαπιστώνουμε, είτε αναβαθμίζουν το ρόλο της Κίνας στα τρέχοντα παγκόσμια οικονομικά δρώμενα, είτε τοποθετούν τον Κινεζικό παράγοντα με ιδιαίτερη βαρύτητα πάνω στις εξισώσεις, για τον σχεδιασμό του παγκόσμιου οικονομικού μέλλοντος.

Μπορεί οι τιμές των τροφίμων να υποχώρησαν μέσα στον Απρίλιο από τα υψηλά της τελευταίας εξηκονταετίας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Υγείας, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (FAO), ωστόσο η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, σχετικά με τη εκδήλωση μιας γενικευμένης επισιτιστικής κρίσης, συνεχίζεται.

Ζούμε ένα κραχ; Μια μεγάλη διόρθωση; Θα υποχωρήσουν κι άλλο οι αγορές; Από που θα έρθουν τα θετικά; Αυτές είναι μερικές μόνο από τις ερωτήσεις που απασχολούν την επενδυτική κοινότητα, που μπορεί κανείς να συναντήσει σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα εξειδικευμένα groups και τα χρηματιστηριακά fora. Στις χρηματιστηριακές αγορές δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα κερδών. Αρκεί κάθε κίνηση να γίνεται συνειδητά και με ευθύνη.

Η χθεσινή κατάρρευση των τιμών των μετοχών στη Wall Street, έδειξε ότι οι επενδυτές λειτούργησαν με χρονοκαθυστέρηση, μετά από την προχθεσινή ανοδική αντίδραση των αγορών, που ακολούθησε την απόφαση της Fed για την αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης. Και η αλήθεια είναι ότι η προχθεσινή ανοδική αντίδραση, είχε εκπλήξει τους πάντες. Την ίδια την Fed, τα οικονομικά στελέχη του Διεθνούς Νομισματικούς Ταμείου, τους τραπεζίτες, καθώς και τους μεγάλους επενδυτικούς οίκους που εξέφραζαν φόβους, για ένα γενικευμένο sell off.

Και οι κεντρικές τράπεζες πήραν τα όπλα τους στη μάχη κατά του πληθωρισμού. Η Fed έδωσε χθες το τόνο αυξάνοντας τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης. Παράλληλα με τις καταλυτικές αυξήσεις των επιτοκίων οι κεντρικοί τραπεζίτες, αποφασίζουν να προβούν σε «νομισματική σύσφιξη» μετά από πολλά χρόνια νομισματικής χαλάρωσης, που είχε εθίσει τις αγορές σε άφθονο και φθηνό χρήμα. Σήμερα όμως όλα αλλάζουν, προκαλώντας ένα χρηματιστηριακό σοκ.

Από τα σημαντικότερα χρηματιστηριακά γεγονότα του περασμένου έτους, ήταν η είσοδος στη Wall Street, δυο εμβληματικών εταιρειών της νέας χρηματιστηριακής εποχής και των νέων χρηματιστηριακών συνηθειών. Της Coinbase και της Robinhood. Με την πρώτη να είναι ένα από τα μεγαλύτερα ανταλλακτήρια cryptos και με τη δεύτερη να είναι η πλέον δημοφιλής πλατφόρμα χρηματιστηριακών συναλλαγών.

H περίφημη ρήση του John Pierpont Morgan που καταγράφηκε στην ιστορία το 1912, «gold is money everything else is credit», δηλαδή ότι πραγματικό χρήμα είναι μόνο ο χρυσός και οτιδήποτε άλλο είναι πίστωση, επανέρχεται στην επικαιρότητα κάθε φορά που η δημόσια συζήτηση, περιστρέφεται γύρω από την έννοια του χρήματος και τη σχέση του με τον χρυσό. Στην ουσία τι έλεγε ο JPMorgan; Ότι ο χρυσός έχει τη δική του εσωτερική αξία που δεν χάνεται, σε αντιδιαστολή με το χρήμα που αποτελεί μια πίστωση, δηλαδή μια υπόσχεση.

O χειρισμός της ενεργειακής κρίσης τόσο από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της Ελλάδας, κινείται σε δύο άξονες, όπου ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Ο ένας άξονας αφορά την επιτάχυνση της μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τους  ρωσικούς εκβιασμούς και ο άλλος αφορά τη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των άμεσων ανισορροπιών στα υπάρχον ενεργειακό μείγμα.

Η υποχώρηση της τιμής της μετοχής της Tesla οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην αβεβαιότητα των μετόχων σχετικά με τη χρηματοδότηση της δημόσιας πρότασης του Έλον Μασκ, προς τους μετόχους του Twitter. Μέσα στη γενική αίσθηση ότι πιθανότατα έχουν σπάσει τα φρένα των αγορών, οι «μετοχές ανάπτυξης» υφίστανται πρωτοφανείς πιέσεις, εν αντιθέσει προς τους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες και τις «μετοχές αξίας».

Σε κάθε επιχειρηματική προσπάθεια, υπάρχουν τρία καθοριστικά σημεία που κρίνουν την επιτυχία του αποτελέσματος. To επιχειρηματικό αντικείμενο, οι πόροι της χρηματοδότησης και ο παράγων χρόνος. Έτσι πρώτα απ' όλα θα πρέπει να υπάρχουν υδρογονάνθρακες, ακολούθως θα πρέπει να είναι ελκυστικοί για το τρέχον ενεργειακό μοντέλο, θα πρέπει να υπάρξουν διαθέσιμοι πόροι για να χρηματοδοτήσουν την εξόρυξη ή/και τη μεταφορά τους και ασφαλώς να προσμετρηθεί ο παράγων χρόνος.

H αναβάθμιση του αξιόχρεου της Ελλάδας από τον οίκο αξιολόγησης S&P Global Ratings, σε ΒΒ+ (stable) από ΒΒ (positive), μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα, ή όπως λέγεται διεθνώς, «investment grade». Παρ' όλο που τα αρχικά ενθουσιώδη και αισιόδοξα σενάρια, που είχαν δει το φως της δημοσιότητας προέβλεπαν την κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας μέσα στο 2022, κάτι που φάνηκε ότι ήταν ανέφικτο, σήμερα η επενδυτική βαθμίδα γίνεται ορατή για το Q2 ή Q3 του 2023.

Οι ετήσιες συναντήσεις των υπουργών οικονομικών από όλον τον κόσμο στα πλαίσια των εαρινών συνεδριάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Διεθνούς Τράπεζας, δίνουν κάθε χρόνο το στίγμα της πορείας της παγκόσμιας οικονομίας και το μείγμα των πολιτικών, που επιλέγονται και εφαρμόζονται, τόσο από τις κυβερνήσεις, όσο και από τις κεντρικές τράπεζες. Τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαπενταετίας, είχαν να αντιμετωπίσουν χρηματοπιστωτικές κρίσεις, χαμηλή ανάπτυξη και σοβαρά οικονομικά προβλήματα.