Κωνσταντίνος Χαροκόπος

Η δήλωση του υπουργού Οικονομικών, ότι το ενδεχόμενο υιοθέτησης της πρότασης του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, για τη δημιουργία bad bank, υπάρχει ακόμα πάνω στο τραπέζι, σε συνάρτηση με την πορεία της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των συνεπακόλουθων δημοσιονομικών επιπτώσεων, θορύβησε εν μέρει τους επενδυτές που παρακολουθούν από κοντά τις τραπεζικές εξελίξεις. Τους θορύβησε, όχι ως λύση, αλλά ως έμμεση παραδοχή ότι τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως είχαν σχεδιαστεί.

Στην ερώτηση για το «πώς θα γίνει το restart της οικονομίας», η απάντηση είναι μία. Μέσω της έλευσης κεφαλαίων και εσόδων που θα προέλθουν από πέντε κινήσεις. Το «show me the money» αφορά τουρισμό, ακίνητα όπου ξενοδοχειακοί οργανισμοί και επενδυτές του real estate σκοπεύουν να ρίξουν πάνω από 4 δισ έως τα τέλη του 2022, τράπεζες μέσω αυξήσεων κεφαλαίου και ομολογιακών εκδόσεων, Ταμείο Ανάκαμψης και Χρηματιστήριο, όπου οι εισροές από θεσμικούς και στρατηγικούς επενδυτές αυξάνονται διαρκώς.

Με τον Γενικό Δείκτη να έχει ανέβει κατά +60% από το Νοέμβριο και 95% από τον Μάρτιο του 2020, τι περιθώρια αποδόσεων υπάρχουν ακόμα; Έχει αποτιμήσει το Χρηματιστήριο Αθηνών τις θετικές προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας; Έχουν αποτιμηθεί πλήρως οι αξίες των εταιρειών, που θα συμμετάσχουν στο σχέδιο «Ελλάδα 2.0»; Έχουν εκτιμηθεί οι τζίροι και τα κέρδη, που θα προκύψουν από την εκτέλεση όλων αυτών των σημαντικών Δημοσίων και Ιδιωτικών έργων μέσα στην επόμενη πενταετία; Σαφέστατα, όχι!

Όλοι θυμόμαστε την ταινία επιστημονικής φαντασίας του George Lucas, «Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται», που αποτελεί μέρος της επικής κινηματογραφικής τριλογίας «Star Wars», που ξεκίνησε το 1977. Διαστημόπλοια, φωτόσπαθα, πολεμιστές ρομπότ, σε μια αδυσώπητη μάχη ανάμεσα στη «Δημοκρατία» και στην «Αυτοκρατορία». Σήμερα μπροστά μας, αρχίζουν να εξελίσσονται οι «Crypto Wars», ανάμεσα στην κοινότητα των χρηστών των κρυπτονομισμάτων και των κρατών.

Μια συζήτηση με πελάτη για την πορεία της μετοχής της Τράπεζας Πειραιώς, κατέληξε μέσω της συμμετοχής του υιού του, στον προβληματισμό ως προς τα φαινόμενα, τις αντιλήψεις και τις στρατηγικές που εμφανίζονται όλο και πιο έντονα στις αγορές. Μέχρι που θα φτάσει η αποστασιοποίηση των αγορών, από το πραγματικό οικονομικό και επιχειρηματικό σύστημα; Κατά πόσο η τάση της νέας γενιάς επενδυτών που εδώ και ένα χρόνο κερδίζουν εύκολα λεφτά στα χρηματιστήρια χωρίς μελέτη, μπορεί να κυριαρχήσει ;

Πριν από 24 χρόνια, τέτοια εποχή, έμπαιναν οι τελευταίες πινελιές στον ζωγραφικό πίνακα που απεικόνιζε τον καταστροφικό γάμο ανάμεσα στο Ταμείο των Μηχανικών και στην Τράπεζα Αττικής. Σήμερα, με το τέλος αυτού τού γάμου, καταστρέφονται και οι παράλληλες σχέσεις της Τράπεζας με τον ΕΦΚΑ, το Τ.Α.Π.Ι.Λ.Τ.-Α.Τ., την ΕΥΔΑΠ και τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, που είδαν τις μετοχικές συμμετοχές τους να εξαϋλώνονται.

Οι θιασώτες των κρυπτονομισμάτων και ειδικότερα του bitcoin, βασίζουν τις επιλογές τους περισσότερο στην αίσθηση ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να κινούνται ανοδικά βασισμένες σε σχεδόν «μυστικιστικές» απόψεις για τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα των crypto, παρά στην απλή, βασική οικονομική λογική. Η επιτυχία του bitcoin όμως, θα εξαρτηθεί από την υιοθέτηση του, σαν μέσο ανταλλαγής σε εμπορικές συναλλαγές και μόνο.

Δεν είναι μακρινή η εποχή, που εν αναμονή των αξιολογήσεων των οίκων Standard & Poor's, Moody's και Fitch, τους παράγοντες της αγοράς, τους έλουζε κρύος ιδρώτας. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η αγορά παρακολουθεί με αισιοδοξία, όχι μόνο την πορεία των εκθέσεων των ξένων οίκων, τη ψήφο εμπιστοσύνης των διεθνών οργανισμών και ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή των ξένων θεσμικών στα χρηματιστηριακά και επιχειρηματικά δρώμενα του τελευταίου εξαμήνου.

Η απροσεξία της ανακοίνωσης της FTSE Russell, για τη μεταβολή της στάθμισης της Τράπεζας Πειραιώς και της βαρύτητας της μετοχής στον υπολογισμό του δείκτη FTSE Global Small Cap Index, έφερε τα πάνω κάτω στην κίνηση της τιμής της μετοχής το τελευταίο τριήμερο, καταγράφοντας ακραίες ανοδικές τιμές. Σαν αποτέλεσμα βρέθηκαν αρκετοί επενδυτές κερδισμένοι και αρκετοί χαμένοι. Η υπόθεση είναι απλή.

Οι φοροελαφρύνσεις που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, μέσα στη γενικότερη προσπάθεια, ανάκαμψης και ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας, δίνουν ώθηση σε τρία βασικά σημεία, που κρίνουν τις αποτιμήσεις των εταιριών στα χρηματιστήρια. Επιτρέπουν στις εταιρείες να βγάζουν περισσότερα κέρδη, στους μετόχους να εισπράττουν μεγαλύτερα μερίσματα και τις επιχειρήσεις να έχουν υψηλότερα ταμειακά διαθέσιμα.

Τα συμπεράσματα από την έκθεση του οίκου S&P Global Ratings, για το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας, είναι πολύ σημαντικότερα από την απλή καταγραφή μιας στατικής βαθμολόγησης και μιας δυναμικής προοπτικής. H έκθεση του οίκου S&P, που αποτελεί ένα σημείο αναφοράς, μια πυξίδα για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα, σφραγίζει ουσιαστικά το επενδυτικό διαβατήριο της Ελλάδας, όχι μόνο στις αγορές χρέους αλλά και στις κεφαλαιαγορές. Και να το γιατί.

Η άνοδος του Χρηματιστηρίου, δεν αφορά μόνο τη στενή επενδυτική κοινότητα. Αφορά την πραγματική οικονομία και την πραγματική ανάπτυξη. Δεν είναι το χρηματιστηριακό χρήμα, που αγοράζει χρηματιστηριακές ευκαιρίες. Είναι το πραγματικό χρήμα που έχει αρχίσει να τοποθετείται στις πραγματικές προοπτικές της ελληνικής ιδιωτικής οικονομίας. Είναι το στρατηγικό χρήμα, που έρχεται και παίρνει θέση στην Ελλάδα του αύριο.

H Αύξηση του Μετοχικού Κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς, αποτελεί την τελευταία παράγραφο, πριν από την αλλαγή σελίδας της τράπεζας. Ο εταιρικός μετασχηματισμός, οι επιτυχημένες τιτλοποιήσεις Phoenix, Vegaη, η αναμενόμενη τιτλοποίηση ύψους 13 δισ. ευρώ, η πώληση των POS, τα κέρδη από το πρόγραμμα ανταλλαγής των κρατικών ομολόγων, η  μετατροπή των CoCos σε μετοχές που περιήλθαν στην κυριότητα του ΤΧΣ και η ταχύτατη «εκ νέου ιδιωτικοποίηση»,  σηματοδοτούν μια νέα εκκίνηση.

Ο θεσμός του Peer to Peer lending (P2P lending) παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μεγάλη ανάπτυξη στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος online άντλησης κεφαλαίων από ιδιώτες και επιχειρηματίες χωρίς την παρέμβαση του κλασικού χρηματοπιστωτικού, τραπεζοκεντρικού συστήματος. Ο θεσμός αυτός είναι ουσιαστικά μια αγορά στην οποία συναντώνται από τη μια πλευρά ιδιώτες επενδυτές που αναζητούν ευκαιρίες επένδυσης και από την άλλη πλευρά δανειολήπτες που έχουν ανάγκη κεφαλαίων.

Τα αποτελέσματα που παρουσιάζουν στο πρώτο τρίμηνο του 2021, οι εταιρείες του S&P 500, ξεπερνούν κάθε πρόβλεψη. Tο 81% των εταιρειών του S&P 500, παρουσιάζει αύξηση κερδών. Το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό, που έχει καταγραφεί από το 2008 μέχρι σήμερα. Ο μέσος ρυθμός αύξησης της κερδοφορίας του Q1, υπερβαίνει το +30,2%. Μέσα σε αυτό το κλίμα αισιοδοξίας, υποχωρούν έστω και οριακά οι δυο μεγάλοι φόβοι. Ο πληθωρισμός και οι επιπτώσεις από τα σχέδια αύξησης της φορολογίας.

Θα φτάσουν άραγε τα 1,3 δισ. ευρώ, της αύξησης κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς ή θα χρειαστούν αργότερα και άλλες κεφαλαιακές ενισχύσεις; Επαρκούν τα 500 εκατ. ευρώ που συγκέντρωσε η Alpha Bank, μέσω του δεκαετούς ομολόγου, ή θα απαιτηθούν και άλλες εκδόσεις; Όπως είναι φυσικό, τα περισσότερα ερωτήματα της επενδυτικής κοινότητας σε σχέση με τις τράπεζες, αφορούν τις δυνητικές μελλοντικές κεφαλαιακές τους ανάγκες. Για να αρθεί η επιφυλακτικότητα απαιτείται λύση στο θέμα του αναβαλλόμενου φόρου.

Η περίπτωση της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών, εταιρείας Κέκροψ ΑΕ, αποτελεί το κλασσικό παράδειγμα απουσίας κράτους δικαίου και το απόλυτο δείγμα αρνησιδικίας. Η προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας που στηρίζουν και προστατεύουν την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, μαζί με την αποτελεσματική και η ταχύτατη απονομή της Δικαιοσύνης, είναι «το A και το Ω» για την μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Οι συνεχείς επενδυτικές αναβαθμίσεις των τραπεζικών μετοχών από τους χρηματιστηριακούς και επενδυτικούς οίκους, συνεπικουρούμενες από τις σημαντικότατες αγοραστικές κινήσεις από ισχυρά διεθνή funds και χρηματιστηριακές εταιρείες, όπως οι Goldman Sachs, JPMorgan, Wood, Capital, Robeco, NN Investments, Moore Capital, State Street και την πιθανολογούμενη είσοδο κάποιων εξ αυτών στον δείκτη MSCI, έχουν προκαλέσει ένα κλίμα γενικότερης χρηματιστηριακής ευφορίας.

Η άνοδος του Χρηματιστηρίου που συντελείται άνευ διακοπής από το Νοέμβριο του 2020 και η αναμενόμενη αναμέτρηση του Γενικού Δείκτη με το επίπεδο των 1.000 μονάδων, δεν έχουν πείσει ακόμα το σύνολο της εγχώριας επενδυτικής κοινότητας, για την αλλαγή σελίδας. Είναι αρκετοί αυτοί, που εξακολουθούν να παρακολουθούν με επιφυλακτικότητα τα όσα διαδραματίζονται το τελευταίο εξάμηνο στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Η νέα γενιά των επενδυτών που γεννήθηκε μέσα από την πανδημία οδηγεί σε πλήρη ανατροπή τις ισορροπίες στον κλάδο των επενδυτικών υπηρεσιών. Οι παραδοσιακές τράπεζες και επενδυτικοί οίκοι μοιάζουν με δυσκίνητους δεινόσαυρους απέναντι στις ευέλικτες πλατφόρμες και τα apps που δίνουν τη δυνατότητα σε εκατομμύρια μικροεπενδυτές να αγοράσουν κλάσματα μετοχών και κρυπτονομισμάτων. Το ερώτημα είναι για πόσο καιρό, οι τράπεζες απλά θα παρακολουθούν τις εξελίξεις, χωρίς να παρεμβαίνουν;