Γιώργος Μενεσιάν

Την πρώτη του μεγάλη ομιλία έδωσε ο νέος Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν για τις προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Στην ομιλία αυτή υπήρξαν ελάχιστες αναφορές στην Μέση Ανατολή, όμως οι οκτώ προτεραιότητες θέτουν το πλαίσιο και για την (νέα;) πολιτική που θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ στην πολυτάραχη αυτή περιοχή που ονομάζεται Μέση Ανατολή.

Τα ελληνικά διεθνή και ελληνικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν έκπληκτα την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Joe Biden να χτυπήσει τους φιλοϊρανούς Σιίτες μαχητές στην Συρία. Πρόκειται όμως για κάτι πρωτόγνωρο για τον Biden; Δεν ήταν κάτι που το περιμέναμε; Τι συνέβη τελικώς στην Συρία και τι σηματοδοτεί η απόφαση Biden;

2021: Η βία στο Ιράκ όχι μόνο δεν έχει αμβλυνθεί, αλλά αντιθέτως αυξάνεται συνεχώς. Από τη μία, έχουμε τις τουρκικές επιχειρήσεις και τους βομβαρδισμούς εναντίον μαχητών του ΡΚΚ οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στα βουνά του Ιρακινού Κουρδιστάν. Από την άλλη, έχουμε σκληροπυρηνικούς Σιίτες μαχητές να πλήττουν αμερικανικούς στόχους - αν και οι επιθέσεις αυτές έχουν μειωθεί μετά την εκλογή Μπάιντεν.

Πολλοί Έλληνες πανηγύρισαν μετά την απόφαση του δικαστηρίου στην Λιβύη το οποίο ακύρωσε το Μνημόνιο Συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης που είχε υπογραφεί τον Νοέμβριο του 2019. Πόση αξία έχει ωστόσο η απόφαση αυτή; Μπορούμε να πανηγυρίζουμε ως Ελλάδα; Η απάντηση είναι αρνητική. Δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά καθώς το μέλλον στην Λιβύη είναι απρόβλεπτο και οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε πολιτικές αλλαγές στη χώρα.

Την περασμένη εβδομάδα, στις 18 Ιανουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης επισκέφθηκε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Νωρίτερα, το περασμένο φθινόπωρο, Ελλάδα και Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνία ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής. Οι εξελίξεις αυτές σηματοδοτούν την έναρξη μιας νέας σχέσης συνεργασίας μεταξύ των τριών κρατών

Άπαντες αιφνιδιάστηκαν με την συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ. Η συμφωνία αυτή τερματίζει την κρίση η οποία ξεκίνησε το 2017 στον Περσικό Κόλπο.

Το 2020 θα το θυμόμαστε ως ένα κακό έτος. Το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε στο άκουσμα του 2020 θα είναι η πανδημία του κορονοϊού η οποία κλόνισε την παγκόσμια υγεία και οικονομία. Όμως το απερχόμενο έτος υπήρξε και ένα έτος ανάφλεξης εστιών γεωπολιτικής αστάθειας σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική με επίκεντρο την ευρύτερη γειτονιά μας: την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο.

Μετά τον νικηφόρο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την προσωρινή ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, η Τουρκία έχει επικεντρωθεί στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ. Ποιες οι κινήσεις του Τούρκου προέδρου; Τι θέλει να πετύχει η Τουρκία;

Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορηθεί για πολλά. Το χαρακτηριστικό όμως εκείνο το οποίο είναι βαθιά ανησυχητικό για τον ρόλο της μεγαλύτερης και σημαντικότερης δημοκρατίας του πλανήτη στην τήρηση των κανόνων που διέπουν την διεθνή κοινότητα, είναι η στάση του απέναντι στο διεθνές δίκαιο.

Για άλλη μια φορά φάνηκε, ότι η ιδιότητά μας ως κράτους-μέλους της ΕΕ, δεν σημαίνει αυτόματα ότι μπορούμε να βασιζόμαστε, πέραν ενός σημείου, στην ΕΕ για την ασφάλειά μας. Η ΕΕ δυστυχώς δεν αποτελεί έναν καθαρά πολιτικό και σίγουρα όχι έναν αμυντικό οργανισμό. Τα κράτη εξυπηρετούν τα κοινά ευρωπαϊκά μας συμφέροντα, αλλά και τα καθαρώς δικά τους συμφέροντα δεν παύουν να είναι πολύ μεγάλα.

Λιβύη: η συμφωνία που υπογράφηκε τον περασμένο Οκτώβριο για την κατάπαυση του πυρός και την έναρξη συνομιλιών δημιούργησε ελπίδες για τον σταδιακό τερματισμό της σύρραξης. Μάλιστα, εδώ και ενάμιση μήνα δεν καταγράφηκαν μάχες ανάμεσα στην διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και τις δυνάμεις του στρατάρχη Χάφταρ.

Ο Λίβανος βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη κατάσταση. Η οικονομία καταρρέει, η χώρα είναι ακυβέρνητη καθώς τα κόμματα δεν συμφωνούν σε μια νέα κυβέρνηση, η κοινωνία δοκιμάζεται από την πανδημία του κορονοϊού και το προσφυγικό ζήτημα δεν έχει λυθεί.

Την ώρα που Ελλάδα και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραφαν την συμφωνία στρατιωτικής συνδρομής σε ενδεχόμενη επίθεση από την Τουρκία, οι ηγέτες της τελευταίας και της Σαουδικής Αραβίας συμφώνησαν στην επίλυση των διμερών τους ζητημάτων μέσω του διαλόγου.

Όπως είναι πλέον γνωστό, στις 9 Νοεμβρίου, η Αρμενία δέχτηκε να υπογράψει την συνθήκη τερματισμού του πολέμου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αυτή περιλαμβάνει βαρύτατους όρους για την αρμενική πλευρά καθώς οι Αρμένιοι ηττήθηκαν. Ο μόνος θετικός, για την Αρμενία, όρος είναι η εξασφάλιση «διαδρόμου» από την Αρμενία στην πρωτεύουσα του Αρτσάχ μέσω της περιοχής Λατσίν (Περτζόρ).

Στην Τουρκία, η οποία και μας ενδιαφέρει, πολλοί Κούρδοι στηρίζουν τον Ερντογάν και έχουν ενσωματωθεί στην τουρκική κοινωνία ως μουσουλμάνοι Τούρκοι πολίτες κουρδικής καταγωγής. Σε μια υποθετική, αλλά δυστυχώς όχι απίθανη, ελληνοτουρκική σύρραξη, η Ελλάδα θα πολεμήσει μόνη της.

Αυτός ο πόλεμος πρέπει να αποφευχθεί διότι μόνο καταστροφή θα φέρει. Θα επηρεάσει δε σημαντικά και την Ελλάδα για τους λόγους που θα αναφέρω ευθύς αμέσως. Όμως γιατί πρέπει να αποφευχθεί; Μήπως επειδή φοβόμαστε την ήττα; Όχι! Πρέπει να αποφευχθεί διότι είναι αναχρονιστικός και δεν θα φέρει κανένα θετικό αποτέλεσμα ούτε για την Δύση ούτε για τον μουσουλμανικό κόσμο.

Την Τρίτη, 3 Νοεμβρίου, θα πραγματοποιηθούν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμά τους θα κρίνει το πολιτικό μέλλον της Αμερικής καθώς και την εξωτερική πολιτική της ισχυρότερης χώρας στον κόσμο.

Την Παρασκευή είχαμε μια σημαντική συμφωνία μεταξύ των δύο αντίπαλων παρατάξεων στην Λιβύη. Η κυβέρνηση Σάρατζ και η παράταξη Χάφταρ συμφώνησαν στην Γενεύη μεταξύ άλλων για οριστική κατάπαυση του πυρός και έναρξη των συνομιλιών, στην Τυνησία, για τον σχηματισμό οικουμενικής κυβέρνησης εθνικής συμφιλίωσης. Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Τουρκία και πως σχετίζονται με τις εξελίξεις σε Συρία και Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ);

Τα ελληνοτουρκικά βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή. Η Ελλάδα προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις τουρκικές προκλήσεις με κάθε τρόπο: κινητοποιεί και αναβαθμίζει τις Ένοπλες Δυνάμεις και εντείνει την διπλωματική της δραστηριότητα. Σε μια τέτοια δύσκολη συγκυρία ένα κράτος όπως η Ελλάδα πρέπει να ενεργοποιήσει περαιτέρω τις συμμαχίες της, χωρίς φυσικά να εξαρτάται μόνο από αυτές.

Η ανάφλεξη της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ έφερε στο προσκήνιο τον ρόλο των τρίτων δυνάμεων στην σύγκρουση. Ως προς το Ιράν, έχει τονιστεί η έμμεση στήριξη που αυτό παρέχει στους Αρμενίους. Πράγματι, το καθεστώς της Τεχεράνης στηρίζει διαχρονικά την Αρμενία για τους δικούς του -γεωπολιτικούς- λόγους.