Γιώργος Φιντικάκης

Σενάρια τρόμου για τις τιμές στην ενέργεια το επόμενο διάστημα, πλανώνται πάνω από την αγορά, μετά και την εκτίναξη πάνω από 50% στο φυσικό αέριο και κατά 34% στο ρεύμα μέσα σε μια ημέρα, προϊδεάζοντας για τα χειρότερα. Τα στοιχεία από το χρηματιστήριο ενέργειας τρομάζουν. Το ρεύμα αύριο θα πωλείται στην χονδρεμπορική αγορά στα 235 ευρώ η μεγαβατώρα από 175 ευρώ χθες. Τα παραπάνω θα αποτυπωθούν στα τιμολόγια του Μαρτίου και του Απριλίου.

Έξτρα παραγγελίες πλοίων υγροποιημένου αερίου LNG, λειτουργία τεσσάρων μονάδων φυσικού αερίου με εναλλακτικό καύσιμο, δηλαδή με πετρέλαιο, επιστράτευση όλων των λιγνιτικών μονάδων, προβλέπει το απευκταίο και προς το παρόν πολύ ακραίο σενάριο, εφόσον δηλαδή η Ρωσία κλείσει τη στρόφιγγα του αγωγού Turk Stream που εφοδιάζει την Ελλάδα.

Τα πιο εφιαλτικά σενάρια για τις τιμές ξεκλειδώνουν οι εξελίξεις στην Ουκρανία αν η κατάσταση ξεφύγει από τα πλαίσια της διπλωματικής λύσης. Σε αυτό τον πόλεμο νεύρων, αρκεί ένα λάθος, ούτε καν μια προβοκάτσια, για να βάλει φωτιά στις ενεργειακές αγορές, για να δούμε το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ακόμη πιο κοντά στα 100 δολάρια, ακόμη και χωρίς ανάφλεξη. Ποια είναι τα τρία σενάρια για τις τιμές στην ενέργεια, ανάλογα με τις εξελίξεις στην ρωσο-ουκρανική κρίση.

Η ενεργειακή κρίση διαρκείας και η απόλυτη εξάρτηση της χώρας από έναν βασικό προμηθευτή επαναφέρουν στο προσκήνιο τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Οι έρευνες έχουν τελματώσει ωστόσο οι εξελίξεις βάζουν ξανά στο τραπέζι την ανάγκη για περισσότερο πραγματισμό και για ένα νέο ενεργειακό δόγμα. Από τη Νορβηγία και τη Δανία έως την Ολλανδία και τη Βρετανία, οι κυβερνήσεις εγκρίνουν νέες επενδύσεις και δηλώνουν ότι θα εκμεταλλεύονται τα εθνικά κοιτάσματα μέχρι να εξαντληθούν. «Χρειαζόμαστε περισσότερες έρευνες και μεγαλύτερη παραγωγή φυσικού αερίου», δηλώνουν για την Ελλάδα αρμόδια κυβερνητικά χείλη.

Μισές αλήθειες και ψέματα για το πάλαι ποτέ εθνικό μας καύσιμο αναπαράγονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα όσο μεγαλώνει ο φόβος σύγκρουσης στην Ουκρανία και της διακοπής ροής του ρωσικού αερίου. Η πραγματικότητα, όμως, για το λιγνίτη δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Ακόμη και αν δεν υπήρχε η ενεργειακή κρίση, δε θα είχε κανένα νόημα να επενδύσει κανείς σε γηρασμένες μονάδες με χαμηλά περιβαλλοντικά standards.

Τουλάχιστον τρία επιπλέον πλοία υγροποιημένου αερίου LNG θα χρειαστεί η Ελλάδα για να καλύψει την ενεργειακή της επάρκεια για το δίμηνο Φεβρουαρίου - Μαρτίου, στο χειρότερο σενάριο μιας σύγκρουσης, που θα οδηγήσει σε διακοπή της τροφοδοσίας της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο. Τι συζητήθηκε στην έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Αν υπάρχει μια ελπίδα για τη χρεοκοπημένη ΛΑΡΚΟ είναι να βρεθεί επενδυτής. Το πρόβλημα της εταιρείας που συνεχίζει να λειτουργεί, με ζημιές 30 εκατ. το χρόνο, τα περισσότερα από τα οποία βαρύνουν τη ΔΕΗ, δεν είναι μόνο επιχειρηματικό. Οι 1.062 εργαζόμενοι είναι απλωμένοι σε πέντε νομούς, Φθιώτιδα, Εύβοια, Βοιωτία, Καστοριά και Κοζάνη, δηλαδή από τους μισθούς τους ζουν άμεσα και έμμεσα χιλιάδες κόσμου, μικρά καταστήματα, επιχειρήσεις. Η ανησυχία των βουλευτών κάθε απόχρωσης μη τυχόν δυσαρεστήσουν τους χιλιάδες αυτούς ψηφοφόρους, είναι προφανής.

Ακρίβεια διαρκείας δείχνουν οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για την πορεία των τιμών σε ρεύμα και φυσικό αέριο. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα πρέπει να μάθουν να ζουν με υψηλές τιμές - με κάποια ενδεχομένως διαλείμματα - μέχρι τα μέσα του 2023, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Επιτροπής.

Ο φόβος του λογαριασμού κάθε μήνα δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Το άγχος απέναντι στην άφιξή του, κυριαρχεί από τη Γερμανία έως την Ιταλία και από τη Φιλανδία έως τα Βαλκάνια, όπου ένα τρελό ράλι αυξήσεων έως... 46% μόνο μέσα στον Ιανουάριο, κάνει εκφράσεις όπως «ηλεκτροσόκ» και «τιμές-φωτιά» να χάνουν τη σημασία τους.

Η ενεργειακή καταιγίδα δεν σαρώνει μόνο οικιακούς προϋπολογισμούς και τη βιομηχανία, αλλά και την ίδια την καρδιά της αγοράς, τις ενεργειακές επιχειρήσεις πανευρωπαϊκά. Από κολοσσούς όπως οι γερμανικές RWE και Uniper μέχρι μικρότερους παίκτες, κανείς δεν εξέρχεται αλώβητος, ειδικά αν δεν έχει προβεί σε σοβαρό hedging πάνω στο ενεργειακό του μείγμα. Στη συνταγή ακριβώς του hedging οφείλει σε μεγάλο βαθμό και η ΔΕΗ ότι στάθηκε όρθια.

Σενάρια τρόμου πάνω από την Ευρώπη με φυσικό αέριο πάνω από τα 200 ευρώ, ελλείψεις μετά το πρώτο δεκαήμερο, αλλά και πετρέλαιο πάνω από τα 100 δολάρια, φέρνει τυχόν ανάφλεξη στην Ουκρανία και μερική ή ολική διακοπή τροφοδοσίας των ευρωπαικών χωρών. Η απόλυτη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα και ο φόβος ενός οικονομικού Αρμαγεδώνα από τη Γερμανία έως την Ελλάδα, εξηγούν την πολύ προσεκτική στάση των Ευρωπαίων στο ουκρανικό ζήτημα.

Η λύση είναι γνωστή αν θέλουμε να ξεμπερδεύουμε με τα μπλακ άουτ και τη συζήτηση για το... ορφανό κλαδί. Ονομάζεται υπογειοποίηση δικτύων, τα κόστη είναι δυσθεώρητα, ξεπερνούν τα 20 δισ ευρώ για το σύνολο των 242.000 χιλιομέτρων καλωδίων πανελλαδικά, γι' αυτό και το εγχείρημα έχει περιοριστεί σε 2.500 χλμ από τα πιο επικίνδυνα. Τα κόστη είναι το ένα πρόβλημα. Το άλλο αφορά την απροθυμία των δημάρχων να πάρουν πρωτοβουλίες, να ενταχθούν σε προγράμματα του ΕΣΠΑ, να συνεργαστούν με τον ΔΕΔΔΗΕ.

Στο εκρηκτικό 9% - 9,5% ανεβάζει τον πήχη για την ανάπτυξη του 2021 το ΙΟΒΕ, πρόβλεψη υψηλότερη από τις περισσότερες μέχρι σήμερα εκτιμήσεις, γεγονός που σημαίνει ότι η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να αποτελέσει την έκπληξη της Ευρώπης. Κατ' επέκταση και παρά τη μεγάλη αβεβαιότητα που σχετίζεται με τον πληθωρισμό και την εξέλιξη της πανδημίας, το ΙΟΒΕ υποστηρίζει ότι οι καλοί οιωνοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιβεβαιωθούν.

Τον γεωστρατηγικό ρόλο της Αλεξανδρούπολης αναδεικνύουν οι εξελίξεις στο Ουκρανικό αλλά και στα ενεργειακά. Εξαγωγείς LNG από ΗΠΑ και Κατάρ, θέλουν να κλείσουν ποσότητες στον υπό ανάπτυξη τερματικό σταθμό, ώστε το δικό τους αέριο να φτάσει έως τις ρωσοκρατούμενες αγορές της Αν.Ευρώπης. Δύο κοινοπραξίες αμερικανικών συμφερόντων διεκδικούν το 67% του βορειοελλαδίτικου λιμανιού. Και όλα αυτά, ενώ η αξιοποίηση της «Σούδας του Βορρά» για τη μεταφορά αμερικανικών δυνάμεων στην Αν.Ευρώπη, εφόσον η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, είναι ένα από τα σενάρια.

Το ενεργειακό κόστος αποτελούσε κάποτε το 30% του κόστους παραγωγής για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις, όντας από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Τώρα φτάνει και στο 60% ανάλογα με την επιχείρηση. Οι πρώτες ύλες υπό κανονικές συνθήκες ήταν το 20%, όταν σήμερα ξεπερνούν ακόμη και το 50%. Είναι η τέλεια καταιγίδα για την ελληνική βιομηχανία που άντεξε στις προηγούμενες κρίσεις και την πανδημία αλλά σήμερα αδυνατεί να διαχειριστεί το πρωτοφανές ενεργειακό κόστος.

Διεθνείς διακρίσεις αλλά και μαύρες κουκούλες. Πρόοδος και οπισθοδρόμηση. Στασιμότητα μαζί με εξωστρέφεια. Δύο ασύμβατοι κόσμοι συνυπάρχουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Τέσσερις πρυτάνεις, του ΟΠΑ, του ΑΠΘ, του Πανεπιστημίου Πατρών και του Γεωπονικού, μιλούν στο Liberal για τη σύγκρουση των δύο αυτών κόσμων, καταθέτοντας προτάσεις για την επόμενη μέρα των ΑΕΙ.

Στρατηγικής σημασίας κίνηση για την πράσινη μετάβαση της χώρας αλλά και για τις εγχώριες ενεργειακές εξελίξεις συνιστά η συμμαχία ΔΕΗ- Motor Oil στο πράσινο υδρογόνο. Από τα mega -φωτοβολταϊκά της Μακεδονίας και τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές της ΔΕΗ που στόχο έχει τα 9,5 γιγαβάτ ως το 2025, θα παράγεται πράσινο υδρογόνο στα διυλιστήρια της Motor Oil, το οποίο θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά και θα διανέμεται μέσω του δικτύου της σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες.

Τρεις επεμβάσεις της αστυνομίας μέσα σε μερικές μέρες δείχνουν ότι ο πόλεμος με την ανομία και όσους επιβουλεύονται το πανεπιστημιακό άσυλο έχει ξεκινήσει την ίδια στιγμή που οι γνωστοί - άγνωστοι επιχειρούν να κρατήσουν τα κεκτημένα τους. Επιχείρηση στην ΑΣΟΕΕ, εκκένωση στο Χημικό του ΑΠΘ κι όλα αυτά λίγες ώρες μετά την εκκένωση της περιβόητης κατάληψης στο «Βιολογικό» επίσης στο ΑΠΘ.

Ο ξυλοδαρμός του καθηγητή στο αμφιθέατρο του Οικονομικού Πανεπιστημίου την ώρα που δίδασκε μπροστά στα μάτια των φοιτητών επιβεβαιώνει την άνεση με την οποία δρουν ανενόχλητοι επί σειρά ετών οι γνωστοί- άγνωστοι στους χώρους των ΑΕΙ. Είναι απόρροια της ασυδοσίας και της ευρέως διαδεδομένης αντίληψης που έχει καλλιεργηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες ότι στα πανεπιστήμια μπορεί να μπει όποιος θέλει και να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς επιπτώσεις.

Την ενεργειακή στρατηγική της χώρας, αλλά και δρομολογημένες επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων, απειλεί να τινάξει στον αέρα η ευρωπαϊκή πολιτική, αφού καθιστά αβέβαιη τη βιωσιμότητα των νέων μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού με φυσικό αέριο, το απαραίτητο καύσιμο για τη μετάβαση από την εποχή του λιγνίτη στις ανανεώσιμες πηγές.