Γιώργος Φιντικάκης

Τα θεμέλια για να μπει στον παγκόσμιο χάρτη της βιοτεχνολογίας, μια βιομηχανία με εκρηκτική ανάπτυξη, προσελκύοντας ονόματα όπως Renegeron, Biontech, Gilead και Biogen, φιλοδοξεί να βάλει η Ελλάδα. Στόχος να φτάσει μια μέρα να προσελκύει κλινικές δομικές ακόμη και επενδύσεις για τη δημιουργία μονάδων παραγωγής φαρμάκων προηγμένης τεχνολογίας, όπως μονοκλωνικά αντισώματα και κυτταρικές θεραπείες.

Κοινή αγορά φυσικού αερίου μέσω ενός μηχανισμού ανάλογου με εκείνου για την προμήθεια εμβολίων κατά την πανδημία, πιθανό πλαφόν στην τιμή του αερίου εφόσον η Ρωσία κλείσει εντελώς την κάνουλα, μαζί με fast track διαδικασίες για τις ΑΠΕ και διπλασιασμό της ηλιακής φωτοβολταϊκής ισχύος έως το 2025, περιλαμβάνει το τριπλό πακέτο προτάσεων που ανακοίνωσε σήμερα η ηγεσία της ΕΕ. Συνολικά, πρόκειται να διατεθούν για την επιτάχυνση των επενδύσεων σε ΑΠΕ, κοντά στα 300 δισ ευρώ, εκ των οποίων 72 δισ. σε επιχορηγήσεις και 225 δισ. σε δάνεια.

Αποκαλυπτήρια για τα περίφημα υπερκέρδη των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας που κατά τον Αλ. Τσίπρα φτάνουν τα 1,4 δισ. ευρώ έκανε στην Βουλή ο πρόεδρος της ΡΑΕ Αθ. Δαγούμας, παραθέτοντας νούμερα που παραπέμπουν στο «άνθρακες ο θησαυρός». Σε αντίθεση με τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί, το μπαράζ καταγγελιών του ΣΥΡΙΖΑ και τις διαρροές για «ουρανοκατέβατα κέρδη», η πραγματικότητα δείχνει ότι τα προς φορολόγηση υπερκέρδη περιορίζονται τελικά σε κάτω από 200 εκατ. ευρώ.

Τίποτα δεν δείχνει γενναία μείωση τιμών στο μέλλον για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η απαγόρευση πώλησης νέων συμβατικών οχημάτων ενέχει κοινωνικά ρίσκα, καθώς μεγάλα τμήματα του πληθυσμού μπορεί να μην έχουν καν πρόσβαση στην αγορά αυτοκινήτου. Η διατήρηση των οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης μοιάζει μονόδρομος και η ευρωπαϊκή πετρελαϊκή βιομηχανία ετοιμάζει ήδη τα καύσιμα της νέας εποχής. Τόσο προηγμένα, που έφτασαν να χρησιμοποιηθούν στο πρώτο πράσινο ευρωπαικό Γκραν Πρι, αυτό του Πο στη ΝΔ Γαλλία.

Τρεις τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου αερίου, υπό κατασκευή και υπό έγκριση, συνδυαστικά με την αναβάθμιση της Ρεβυθούσας που αποκτά σύντομα και τέταρτη δεξαμενή, είναι ικανοί να μετατρέψουν την Ελλάδα σε κύριο τροφοδότη των Βαλκανίων, αλλά και ευρύτερα της Αν. Ευρώπης με φυσικό αέριο.

To πουλόβερ της ρωσικής ενεργειακής παντοκρατορίας αρχίζει να ξηλώνεται. Τους επόμενους μήνες ολοένα και περισσότερο υγροποιημένο αέριο από ΗΠΑ, Κατάρ, Αίγυπτο και αλλού, θα φτάνει στα ρωσοκρατούμενα Βαλκάνια. Το νέο καθεστώς βιώνει ήδη η Βουλγαρία, ακολουθεί η Β. Μακεδονία, ενώ σε ένα χρόνο από σήμερα, αμερικανικά φορτία LNG θα καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες ακόμη και της Ουκρανίας, φτάνοντας στην ίδια τη ρωσική αυλή, μέσω Αλεξανδρούπολης.

Το ρόλο που μπορεί να παίξει η Ελλάδα ως πύλη φυσικού αερίου για τα Βαλκάνια αναδεικνύει ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου αερίου της Αλεξανδρούπολης, τα εγκαίνια για την κατασκευή του οποίου γίνονται σήμερα. Σε μια συγκυρία, όπου όλη η Ευρώπη αναζητά τρόπους να ενισχύσει την ασφάλεια του ενεργειακού της εφοδιασμού, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Βόρειας Μακεδονίας και ο πρόεδρος της Σερβίας, αναμένεται να στείλουν μήνυμα απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.

Η σύγχυση που επικρατεί για τις πληρωμές ρωσικού αερίου σε ρούβλια δείχνει πόσο εύθραυστο είναι το ενιαίο μέτωπο των Ευρωπαίων μπροστά στην τακτική διχασμού του Β. Πούτιν. Το αλαλούμ είναι πασιφανές και η ΕΕ έχει ευθύνες για αυτή την εικόνα. Από τη μια κοινοτικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι υπάρχει συμφωνία των χωρών μελών πως δεν θα πληρώσουν σε ρωσικό νόμισμα, από την άλλη, ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν ανοίξει λογαριασμούς στην Gazprombank, ακολουθώντας όσα ορίζει το διάταγμα Πούτιν.

Αντιμέτωπη με δύο μεγάλα ζητήματα, την επάρκεια και τις τιμές, βρίσκεται η κυβέρνηση στο σενάριο που η Ελλάδα προστεθεί στη λίστα των χωρών, όπου η Μόσχα κόψει τις ροές. Το ένα αφορά την τροφοδοσία σε αέριο, που κατά 45% καλύπτεται από τη Ρωσία. Κυβερνητικές πηγές διαβεβαιώνουν ότι στην παρούσα φάση, λόγω πτώσης της ζήτησης, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη ακόμη και αν η Ελλάδα έχει την τύχη της Πολωνίας και της Βουλγαρίας.

Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αποχώρησης αποτελεί η ανακοίνωση της Total ότι αποσύρεται από τα δύο θαλάσσια τεμάχια της Κρήτης. Καιρό τώρα, οι Γάλλοι είχαν αποφασίσει να επικεντρωθούν σε περιοχές με διαπιστωμένα κοιτάσματα, δηλαδή σε χαμηλότερου ρίσκου επενδύσεις απ' ότι η Ελλάδα. Ίσως, αν τα προηγούμενα χρόνια, είχε τρέξει ταχύτερα η αξιοποίηση υδρογονανθράκων, χωρίς κωλύματα και προσφυγές, η Total να είχε προλάβει να κάνει σεισμικά στην Κρήτη και σήμερα να είχε στα χέρια διαφορετικά δεδομένα, τα οποία θα την έκαναν να λάβει διαφορετικές αποφάσεις.

Βασικό είναι πλέον το δυσμενές σενάριο για την οικονομία, δηλαδή να τραβήξει ο πόλεμος μέχρι το καλοκαίρι. Σε αυτό, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο φετινός πληθωρισμός μπορεί να κλείσει λίγο κάτω του 8%, ενώ η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στο 2,5%-3%, έναντι 5% των αρχικών προβλέψεων. Σωσίβιο, η συνέχιση των μέτρων στήριξης και οι καλές σχετικά επιδόσεις του τουρισμού, του οποίου τα έσοδα αναμένονται στο 70%-75% του 2019.

Το μοντέλο πάνω στο οποίο δουλεύει η κυβέρνηση είναι να επιστρέψουν τα τιμολόγια ρεύματος στα προ κρίσης επίπεδα. Ο στόχος είναι, μέσω της επιβολής πλαφόν, οι τιμές να υποχωρήσουν στα μέσα επίπεδα του α' εξαμήνου του 2021. Το πλαφόν θα μπαίνει στην τιμή χονδρικής και το κράτος θα καταβάλει ως επιδότηση στους ηλεκτροπαραγωγούς τη διαφορά μέχρι το κόστος παραγωγής τους. Το πως θα χρηματοδοτηθεί το σχέδιο, από που δηλαδή θα βρεθούν τα τουλάχιστον 4 δισ. που απαιτούνται, τελεί υπό αναζήτηση.

Το κακό της παρελθόν επιχειρεί να ξορκίσει η χώρα, βάζοντας στόχο με fast track διαδικασίες να έχει εντός του 2023 καθαρή εικόνα ως προς το αν υπάρχουν ή όχι εκμεταλλεύσιμα οικονομικά κοιτάσματα σε θάλασσες και ξηρά. Αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος θα πρέπει να παραμερίσει γραφειοκρατικές διαδικασίες, να εκδώσει ταχύτατα άδειες, να ξεπεραστούν οι βέβαιες προσφυγές στο ΣτΕ, ώστε έως τον Μάρτιο του 2023 να έχει ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος των σεισμικών ερευνών και στις έξι περιοχές.

Οι φόβοι ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει καιρό, μαζί του και η ενεργειακή κρίση, αλλάζουν τον σχεδιασμό της χώρας, ανεβάζουν καθημερινά τον λογαριασμό και σπρώχνουν σε ολοένα και πιο «ακριβές» λύσεις. Η κοινοτική υποχρέωση, να έχουμε αποθηκεύσει έως τη 1η Νοεμβρίου αποθέματα φυσικού αερίου, ίσα με το 15% της ετήσιας εθνικής κατανάλωσης, για λόγους ασφάλειας απέναντι στο ενδεχόμενο διακοπής των ρωσικών ροών, είναι μια από αυτές.

O λιγνίτης δεν επανέρχεται στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, η επιστράτευση του είναι προσωρινή και το πάλαι ποτέ εθνικό μας καύσιμο δεν αποτελεί τη λύση για να πέσουν οι τιμές στο ρεύμα. Η παράταση λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, ενδεχόμενο που άφησε ανοικτό από την Κοζάνη ο πρωθυπουργός, εφόσον απαιτηθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών, δεν ανατρέπει το χρονοδιάγραμμα της απολιγνιτοποίησης, ούτε φυσικά τη στρατηγική απόφαση μετάβασης στις ΑΠΕ.

Στο τραπέζι μπαίνει και επίσημα το ενδεχόμενο παράτασης της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, πέραν των χρονοδιαγραμμάτων του αρχικού πλάνου απόσυρσης, λόγω των κινδύνων που συνεπάγεται η ενεργειακή κρίση, η αβεβαιότητα ως προς τη διάρκεια του πολέμου και η εκρηκτική πορεία των τιμών στο φυσικό αέριο. Το θέμα άνοιξε από την Κοζάνη ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

Τέσσερα διαφορετικά σενάρια υπάρχουν στην ενεργειακή αγορά για την πορεία των τιμών στο ρεύμα, ανάλογα με τη χρονική διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία και τις συνακόλουθες εξελίξεις στο φυσικό αέριο, του βασικού παράγοντα κόστους για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Σε κανένα από αυτά, οι τιμές δεν επανέρχονται στα προ κρίσης επίπεδα. Ούτε καν σε εκείνα προ πανδημίας, του 2019. Στο «καλό» μάλιστα σενάριο, η τιμή χονδρικής του ρεύματος διατηρείται 160% υψηλότερα από τα περσινά επίπεδα.

Κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής λιγνίτη προβλέπει το σχέδιο της ΔΕΗ με στόχο να ενισχυθεί η άμυνα της χώρας απέναντι στο σενάριο διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου. Στόχος, η αύξηση της παραγωγής λιγνίτη κατά 43%, φτάνοντας ακόμη και στους 15 εκατ. τόνους έναντι των 10,5 εκατ. τόνων σήμερα, ώστε η πλεονάζουσα λιγνιτική ενέργεια να μπορέσει να καλύψει μέρος του κενού. Οι 7 λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ θα αυξήσουν την παραγωγή ενέργειας στις 6,5 TWh το χρόνο έναντι 4,5 TWh του αρχικού σεναρίου.

Ένας υβριδικός πόλεμος σε πλήρη εξέλιξη. Ο ωμός εκβιασμός του Β. Πούτιν ότι από αύριο η Ευρώπη θα πληρώνει σε ρούβλια το φυσικό αέριο αναζωπυρώνει σενάρια τρόμου για τις τιμές και για την επάρκεια, ειδικά για τις πιο εξαρτημένες ενεργειακά από τη Ρωσία χώρες. Οι ενεργειακές αγορές τηρούν στάση αναμονής, αφού οι πληρωμές θα συνεχίσουν να γίνονται σε ευρώ, αλλά και επειδή δυσκολεύονται να δεχτούν ότι η Μόσχα θα δεχτεί να χάσει τα 800 εκατ. δολάρια που εισπράττει ημερησίως.

Σενάριο ομαλής τροφοδοσίας της χώρας χωρίς την παραμικρή προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου από τον επόμενο μήνα, εξετάζει η κυβέρνηση. Αν και νωρίτερα το Κρεμλίνο αναδιπλώθηκε, εντούτοις ο κόκκινος συναγερμός και οι ρωσικές απειλές παραμένουν. Το ελληνικό σχέδιο αφορά τόσο την παρούσα συγκυρία, όσο και ευρύτερα την εξασφάλιση επάρκειας σε αέριο ενόψει του επόμενου χειμώνα. Τέσσερα είναι τα μέτρα που συζητώνται.