Φωτεινή Τομαή

Στην Ουκρανία, ναι, γίνονται αγριότητες. Ναι, γιατί αυτά γίνονται σε έναν πόλεμο, γιατί αλλιώς θα λεγόταν εκδρομή. Στείλαμε βοήθεια και καλά κάναμε. Τι δεν κάναμε; Αυτό ακριβώς που έκανε ο απέναντι: δεν πήραμε πρωτοβουλία να είμαστε εμείς σε ρόλο ειρηνοποιού. Τον καπάρωσε ο Ερντογάν από την πρώτη στιγμή κι ο Πούτιν τού χάρισε τον ρόλο κι ας μην ξεχνά πως του έριξε ένα μαχητικό στη Συρία και σκύλευσε τη σορό του νεκρού Ρώσου πιλότου.

Ποιος το περίμενε ότι η παγωμένη περιοχή της Ουκρανίας θα εξελισσόταν σε θερμό μέτωπο; Το καζάνι που έβραζε στη Μ. Ανατολή μάς τρόμαζε, οι αναλύσεις και οι προβλέψεις έδιναν κι έπαιρναν, από βορρά όμως μάς βρήκαν τα κακά μαντάτα. Που δεν είναι καθόλου καλά. Αφελής και ονειροπόλος όποιος πίστεψε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε. Οι μηχανές ξαναζεσταίνονται.

 Όταν κάθισε και σταύρωσε τα πόδια του απέναντί μου, πρόσεξα πως φορούσε διαφορετικό χρώμα κάλτσες» ήταν τα λόγια του Σιμόν Πέρες σε μια από τις συναντήσεις μας. Αναφερόταν στο καλοκαίρι του 1974 όταν, ως υπουργός Άμυνας, επισκεπτόταν στην Ουάσιγκτον τον ομόλογό του Τζ. Σλέσινγκερ. Είχαν περάσει αρκετοί μήνες από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ και σκοπός της συνάντησης των δύο ήταν η αποτίμηση των συνεπειών εκείνου του πολέμου.

Μεταξύ Τρίτης και Σαββάτου, 6 και 10 Ιουνίου του 1944, προτελευταία χρονιά του πολέμου, χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το βορειοδυτικότερο άκρο της ηπείρου, τη Νορμανδία, μέχρι το νοτιοανατολικό της σύνορο, τη Στερεά Ελλάδα και συγκεκριμένα το Δίστομο. Η πρώτη περίπτωση αφορούσε στην απόβαση των Συμμάχων. Ενώ η δεύτερη, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία του Ισραήλ διαμορφώνει ένα απολύτως νέο περιβάλλον με πολλές προκλήσεις σε μία εποχή που τη χαρακτηρίζει ρευστότητα στις διεθνείς σχέσεις. Οι αλλαγές στα εσωτερικά του Ισραήλ δεν μπορεί παρά να επηρεάσουν και τις εξωτερικές του σχέσεις. Γεννάται το ερώτημα τι θα γίνει με τις σχέσεις της χώρας με την Τουρκία και την Ελλάδα, και σε ποιο βαθμό μπορεί να σημειωθεί αλλαγή στις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις. 

Ήταν η αποφράς ημέρα Τρίτη. Η ατμόσφαιρα μύριζε παντού πετρέλαιο και πίσσα από τα κανόνια του Πορθητή. Κι ο ήλιος φαινόταν θαμπός και κατακόκκινος καθώς αντανακλούσε στο φως το αίμα των χιλιάδων σκοτωμένων. Μέσα στη δίνη εκείνων των γεγονότων, ο Ελληνισμός εισήρχετο στην κρισιμότερη περίοδο της ιστορίας του. Θρησκεία και γλώσσα στάθηκαν οι μηχανισμοί συντήρησής του στα χρόνια της δουλείας του.

Αναμφίβολα, ένας δρόμος κακοτράχαλος, γεμάτος ζιζάνια η πορεία της χώρας μας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που τα κατάφερε τόσο καλά ώστε να αξιολογείται ως παράγοντας σταθερότητας στη νοτιοανατολική εσχατιά της Ευρώπης, χωρίς ωστόσο να απαλλαγεί ή έστω να μετριάσει παρά μόνο περιστασιακά τις ορέξεις του κακού της γείτονα. Μαζί με την Ευρώπη στις χαρές και μόνοι στα δύσκολα.

Είναι πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που την υποστηρίζουν ιστορικά στοιχεία, την ενισχύουν σύγχρονα γεγονότα και τη διατηρούν ζεστή διαπροσωπικές σχέσεις. Όλα παίζουν ρόλο. Ιστορικά, τους λαούς των δύο χωρών ενώνουν ισχυροί πολιτικοί, πολιτιστικοί και θρησκευτικοί δεσμοί. Θα μπορέσουμε για μία και μοναδική έστω φορά να μην κλαίμε πάνω σε χαμένες ευκαιρίες αλλά αυτό που μας προσφέρεται τόσο απλόχερα σήμερα  να το αξιοποιήσουμε;

Η δημοσιογραφία με λιγοστές εξαιρέσεις αντί να φωτίζει, συσκοτίζει. Αντί να κατευθύνει, αποπροσανατολίζει. Αντί να ενημερώνει, πουλάει ό,τι πιο φτηνό. Κατασκευάζει ή και αναπαράγει βρώμικες ιστορίες ξυπνώντας τα πιο σιχαμερά και αποτρόπαια ένστικτα του ανθρώπου. Κι έπειτα απορούμε με αυτά που ακούμε περί βιασμών, εκβιασμών και εξευτελισμών.

Η αναφορά στη Γιάλτα γίνεται με αφορμή την συνέντευξη του Έλληνα ΥΠΕΞ περί τακτικής της γείτονος να παρεισφρήσει στην Ευρώπη προκαλώντας μία νέα Γιάλτα, δηλαδή έναν νέο χάρτη της ηπείρου. Σωστή η ανάλυση, αλλά πριν στρέψουμε το βλέμμα μας πιο μακριά ας δούμε τι γίνεται στο κατώφλι της πόρτας μας στη Θράκη, εκεί που οργιάζει το τουρκικό προξενείο και το μειονοτικό κόμμα DEB που αλωνίζει την κοινωνία με τουρκικούς παράδες.

Είναι πολιτικό το Ισλάμ; Μα, φυσικά και είναι. Απόδειξη, τα αλλεπάλληλα κρούσματα βίας στην Ευρώπη από φανατικούς ισλαμιστές που, στο όνομα της θρησκείας, δίνουν απαντήσεις στην πολιτική αντιμετώπισή τους από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Πρώτη, η Γαλλία περιθωριοποίησε για δεκαετίες τους γαλλόφωνους Άραβες, χωρίς μετά να εμποδίσει τη ριζοσπαστικοποίησή τους. Οχι ότι και η υπόλοιπη Ευρώπη αντέδρασε σωστά.

Προσωπικά, και μόνο στο άκουσμα της πόλης γελώ. Και γελώ γιατί θυμάμαι  εκείνο το τηλεγράφημα με μόλις δύο  σειρές  που έστειλαν στον Υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ τη δεκαετία του '60 δύο Έλληνες πρέσβεις που υπηρετούσαν ο ένας στο Παρίσι κι ο άλλος στη Βόννη, αιτούμενοι άδεια για να λείψουν οικογενειακά από το πόστο τους.

Αυτός ήταν ο πηχυαίος τίτλος του φύλλου της 23ης Μαρτίου 1965 της ημερήσιας Τερζουμάν, όταν η Τουρκία έβραζε και πάλι εξαιτίας των εκδηλώσεων μνήμης για τα 50χρονα από τη γενοκτονία των Αρμενίων. Και να σκεφθεί κανείς ότι η εφημερίδα φημιζόταν για… την ηπιότητα γραφής των συντακτών της, που εκείνη την ημέρα ξεπέρασαν τον εαυτό τους καταγγέλλοντας τους Αρμένιους ως ληστές και πως «οι Ρωμιοί είναι εκείνοι που τους υποκινούν κατά των Τούρκων».

Πανδημίες έζησε πολλές η ανθρωπότητα στο παρελθόν και τις άντεξε όλες,  έχοντας χάσει εκατόμβες νεκρών. Θα αντέξουμε και τώρα. Άλλωστε κάθε απώλεια στη ζωή, δείχνει τον δρόμο σε κάτι νέο, όπως η πανδημία του Μαύρου Θανάτου στην Ευρώπη τον μεσαίωνα. Μετά την πανώλη, έφτασε η Βιομηχανική Επανάσταση, μαζί της κι η άνοιξη στην οικονομία της Ευρώπης.

Ακριβώς έτσι μου συστήθηκε σε δείπνο του λομπίστα μας στην Ουάσιγκτον, Άντυ Μάνατος, στο οποίο ήμασταν και οι δύο προσκεκλημένοι. Μια ζεστή χειραψία κι ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπό του που το φώτιζαν τα γαλανά μάτια του, συνοδευόμενος από την εγγονή του γιατί η γυναίκα του βασανιζόταν από μία επίμονη ίωση, ο Τζο Μπάιντεν δεν έπαψε να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής όλων σε εκείνη τη συνάντηση.

O κυνικός κ. Κίσινγκερ, που έχει στηρίξει τα πιο στυγνά δικτατορικά καθεστώτα και στα καθ? ημάς συνδέεται  με την τραγωδία της Κύπρου, ο ίδιος  για τον οποίο Αμερικανοί δημοκράτες έχουν ζητήσει να προσαχθεί σε δίκη για εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας, πλησιάζει να κλείσει έναν αιώνα ζωής. Και, τώρα, εκείνο που με βασανίζει είναι τι ψήφισε αυτός ο μοιραίος για τον Ελληνισμό άνθρωπος..

Το πόθησαν πολλοί κι ας έχει μόλις 9 χλμ. έκταση και παραδόξως το όνομα... Μεγίστη. Με τη Συνθήκη Ειρήνης το 1948, στο Παρίσι, που σφράγισε το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και οδήγησε σε Ένωση της Δωδεκανήσου, η οριοθέτηση των συνόρων Ελλάδας - Τουρκίας ήταν ξεκάθαρη και πρέπει κάποιος να υπενθυμίσει στον κ. Ερντογάν πως μετά την αποχώρηση από το ταμείο, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται.

Θα μπορούσε να γίνει και βιντεοπαιχνίδι για εκκολαπτόμενους ιστορικούς η μελέτη της προσωπικότητας και του έργου δύο Αμερικανών προέδρων με διαφορά ενός αιώνα. Διαφορά που ασφαλώς ακούγεται τρομακτική από άποψη χρόνου, εφιαλτική όμως σε ουσία πολιτικής και ηθικής σε ό,τι αφορά την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Νωρίς του Σαββάτου, το αυτοκίνητο διασχίζει µε άνεση την κεντρική λεωφόρο που οδηγεί από το αεροδρόµιο Ατατούρκ στο κέντρο της πόλης. Ηµέρα της Ινδίκτου, αρχή του εκκλησιαστικού έτους. Η Πόλη λουσµένη στο φως, σε ευθεία αντίθεση µε τη βαριά ατµόσφαιρα που σκίαζε και τότε τις σχέσεις µας µε τη γείτονα.

«Ήταν ένα κακό όνειρο που άφησε μόνο πικρές αναμνήσεις» ήταν ο τίτλος της εφημερίδας «Vatan» την επαύριο των Σεπτεμβριανών, με θέμα τις βιαιοπραγίες εις βάρος του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Έτσι ξέρουν οι ανατολίτες γείτονες να μαζεύουν τα ασυμμάζευτα για τα εγκλήματά τους, αφού προηγουμένως ξεράσουν φωτιά και ατσάλι στους αντιπάλους τους.