Αλέξανδρος Δρίβας

Το να μιλήσουμε για τις γερμανοτουρκικές σχέσεις μπορεί να είναι πλέον βαρετό. Το να μη συζητάμε όμως γι' αυτές, είναι επικίνδυνο. Μια ανεξάρτητη μεταβλητή η οποία είναι πολύ σημαντική για τα ελληνοτουρκικά, είναι η στενή σχέση που έχουν σφυρηλατήσει Μέρκελ και Ερντογάν, αλλά και μια ελεγχόμενη οργή της απερχόμενης Καγκελαρίου για την Ελλάδα.

Η Ελλάδα σύρθηκε σε έναν διάλογο με το βόρειο γειτονικό της κρατίδιο κάνοντας ό,τι μπορούσε για να μειώσει στο ελάχιστο, αυτό που ορίζει η στρατηγική ως «αποτρεπτική φήμη». Έμαθαν ότι ''διαπραγματευόμαστε'' οι γείτονές μας, οι οποίοι έχουν 25-30 φορές την ισχύ του βόρειου γειτονικού μας κρατιδίου. Τι λέτε, θα πάμε με τον ίδιον τρόπο να διαπραγματευτούμε με την Τουρκία;

Η αμερικανική εξωτερική πολιτική, χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις. Ο Stephen Sestanovich, ακαδημαίκός του Columbia University και άνθρωπος με εμπειρία πάνω στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, έχει ορίσει αρκετά ζεύγη αντιθέσεων

Στη διεθνή πολιτική, η Γερμανία δεν έχει να επιδείξει τις αντίστοιχες ποδοσφαιρικές της επιτυχίες και αυτό στηρίζεται σε ορισμένα πράγματα που θα αναλυθούν. Πιο συγκεκριμένα, η ουσιαστική και ορθή δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών που έκανε το γύρο του κόσμου για την κακή στάση της Γερμανίας στα ελληνοτουρκικά, αποτελεί απλώς μια περίπτωση στις πολλές που μπορούμε να μετρήσουμε στην ιστορία μιας χώρας που από τον Μπίσμαρκ και μετά, παλεύει να βρει ρεαλιστικό ευρωπαϊκό και διεθνή ρόλο.

Τόσο η επίσκεψη του Πομπέο την Κύπρο και στην Ελλάδα (Θεσσαλονίκη – Σούδα) όσο και τα τηλεφωνήματα του Trump στον Έλληνα πρωθυπουργό, εύλογα ερμηνεύτηκαν ως αμερικανικές προεκλογικές παροχές στην Ελλάδα, την οποία οι Ελληνοαμερικανοί την έχουν ακόμη ως μια από τις παραμέτρους για την ψήφο τους.

Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι πολύ κρίσιμο ακριβώς για το μείγμα πολιτικής που θα υιοθετηθεί στο πώς οι ΗΠΑ θα ευθυγραμμίζουν (αν τελικά το κάνουν) την εσωτερική τους πολιτική με την εξωτερική. Για να προθυμοποιηθεί ξανά ο Αμερικανός πολίτης ώστε να ασχοληθεί με τα του κόσμου, οφείλει να πειστεί ξανά ότι αξίζει η σύνδεση της πατρίδας του με τον κόσμο.

Φαίνεται πως όσοι κάνουν αποτίμηση της πορείας του Ερντογάν, όταν έλθει η ώρα αυτής της αποτίμησης, θα έχουν σε περίοπτη θέση ένα (από τα ομολογουμένως πολλά) λάθος του Τούρκου προέδρου. Πρόκειται για το ''λοκάρισμα'' γαλλικού πλοίου από τουρκικό ανοικτά της Λιβύης. Έκτοτε, η Γαλλία απέδειξε ότι παρά τα πολλά προβλήματα που έχει, ότι είναι η μόνο χώρα της ΕΕ που δεν είναι παρηκμασμένη.

Για πάρα πολλά χρόνια, ο άτυπος γαλλογερμανικός άξονας σηματοδοτούσε τη συνέχεια της ευρωπαϊκής ενοποίησης αλλά και την ουσία του ίδιου του ιστορικού συμβιβασμού.

Το Αιγαίο Πέλαγος έγινε ξανά το κέντρο του κόσμου. Όσο και αν θέλαμε τις προηγούμενες δεκαετίες να ακολουθούμε ιδέες οι οποίες ήταν πολύ μικρές για να απεικονίσουν το ρόλο της Ελλάδας σε Βαλκάνια και Μεσόγειο, η πραγματικότητα έχει πάντα την τελευταία λέξη.

Τα πλέγματα σχέσεων των χωρών της περιοχής μας με την Τουρκία, είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα και την Κύπρο, προκειμένου να γνωρίζουμε περιορισμούς και προοπτικές στις σχέσεις μας τόσο με αυτές τις χώρες, όσο και με την Τουρκία.

Η λέξη ''frenemy'' (σε απόδοση στα ελληνικά, ''λυκόφιλος'', εχθρός και φίλος ταυτόχρονα) περιγράφει τις βραχυπρόθεσμες σχέσεις μεταξύ κρατών τα οποία παρόλο που έχουν ριζικές διαφωνίες μεταξύ τους, συγκεκριμένες συγκυρίες τις έχουν φέρει πολύ κοντά. Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις είναι αυτές που δικαιώνουν περισσότερο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Εσχάτως, τα ρήγματα έχουν αρχίσει να βαθαίνουν μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας.

Από τις 21 Ιουλίου γινόμαστε όλο και πιο ώριμοι σε σχέση τόσο με τα ελληνοτουρκικά όσο και με το νέο κόσμο που μας περιβάλλει. Ένα πράγμα είναι μόνο χειρότερο από το λάθος στη διεθνή πολιτική, η αδράνεια. Αν η κρίση δε μας αφήσει μαθήματα τα οποία θα τα αξιοποιήσουμε σε στρατηγικό επίπεδο, τότε θα οδηγηθούμε ξανά στην εποχή πριν το 2010.

Η Ελλάδα αποτελεί ένα ιστορικό παράδειγμα χώρας η οποία μεγάλωσε εδαφικά μέσα σε έναν αιώνα χωρίς να έχει τεράστιους οικονομικούς πόρους. Είναι μάλιστα όχι μόνο πρόκληση για την ιστορία η ελληνική περίπτωση αλλά και για τον ίδιο τον πολιτικό ρεαλισμό ο οποίος στις διεθνείς σχέσεις, αναγνωρίζει πως η ισχύς έχει υλική βάση.

Όλα όσα αφορούν την Τουρκία είναι εντελώς προβλέψιμα. Όπως γίνεται απόπειρα για να διαλυθεί ο μύθος της απομονωμένης Τουρκίας, έτσι οφείλουμε να επιχειρήσουμε να διαλύσουμε τον αντίστοιχο μύθο της απρόβλεπτης Τουρκίας.

Τους πολέμους ενός κράτους δεν τους αναλαμβάνει ποτέ άλλο κράτος. Αυτή είναι μια μίζερη αλλά συνάμα αληθινή ρεαλιστική διαπίστωση. Ο ρεαλισμός έχει συχνά επικριθεί για το «απαισιόδοξο» των προβλέψεών του, όμως κάθε φορά που η πραγματικότητα επαληθεύει τη διαχρονική υφή των διακρατικών σχέσεων, αντιλαμβανόμαστε πως η αισιοδοξία, η απαισιοδοξία όπως και κάθε άλλο αφήγημα, έχουν στην καλύτερη περίπτωση, μια συμπληρωματική θέση ως προς τον ρεαλισμό.

Ο δυτικός κόσμος πάντα κάνει το ίδιο λάθος το οποίο του έχει κοστίσει σε σχέση με την Τουρκία. Πρόκειται για έναν κατευνασμό ο οποίος γίνεται επικίνδυνος, αν συνυπολογιστεί ότι πολιτικοί της Δύσης, ευρωπαϊκά και αμερικανικά think tanks, ομολογούν εμμέσως πλην σαφώς ότι συμφωνούν με τον Ερντογάν στο ότι η Δύση χρειάζεται περισσότερο την Τουρκία από ό,τι η Τουρκία τη Δύση.

Κάποτε στην Ελλάδα, υπήρχαν βιβλία τα οποία δίδασκαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις με τέτοιον τρόπο ώστε σήμερα να έχουμε φτάσει αναγκαστικά να ακολουθούμε το chicken game το οποίο έχει επιλέξει η Τουρκία για να πλαισιώσει τις σχέσεις της με την Ελλάδα.

Η Λιβύη είναι ένα έξοχο παράδειγμα για το πώς οι ΗΠΑ ασκούν εξωτερική πολιτική σε εστίες ανάφλεξης στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Η αμερικανική πολιτική στη Λιβύη θα δικαιωθεί, έστω και αν αυτή τη στιγμή η κατάσταση μοιάζει ανεξέλεγκτη. Πολλές φορές τόσο στην στρατηγική όσο και στην πολιτική, το να μην κάνεις τίποτε είναι κάτι παραπάνω από αδράνεια.

Η πανδημία και οι οικονομικές της συνέπειες φαίνονται πως δημιουργούν περαιτέρω κραδασμούς στο ήδη ταλαιπωρημένο ευρωπαϊκό οικοδόμημα το οποίο δεν συνήλθε ποτέ από την κρίση που ξεκίνησε το έτος 2009-2010. Αντίθετα, για την ΕΕ ίσχυσε η ρήση της λαϊκής μας σοφίας, ήταν στραβό το κλήμα, το έφαγε και ο γαϊδαρος.

Η αλλαγή είναι εγγενές χαρακτηριστικό της διεθνούς πολιτικής. Αυτό υποστήριξε ο Robert Gilpin στο έργο του ''Πόλεμος και Αλλαγή στη Διεθνή Πολιτική'