του Βασίλη Παζόπουλου*
Ο λόγος που το χρηματιστήριο προσελκύει σχεδόν το σύνολο των επενδυτών, είναι η πεποίθηση πως μπορούν να αποκτήσουν ένα ακριβό αυτοκίνητο, ένα μεγάλο σπίτι, εξωτικές διακοπές, σε πολύ μικρότερο χρόνο και φυσικά με πολύ λιγότερη προσπάθεια από ότι θα χρειαζόταν με την κανονική δουλειά τους.
Κατά ειρωνικό τρόπο η δυνατότητα για απεριόριστα κέρδη στην πράξη, αποδεικνύεται το ευάλωτο σημείο των συναλλασσόμενων. Υποτιμούν τη δυσκολία, δηλαδή υπερεκτιμούν την ικανότητά τους να εκπληρώσουν τις προσδοκίες τους.
Κυριαρχεί η ψευδαίσθηση ότι μπορεί να εκπληρώσει το όνειρο της οικονομικής ανεξαρτησίας, ευτυχία, δύναμη. Η δυνατότητα αυτή μπορεί στην πραγματικότητα να υπάρχει, αλλά το πόσο ρεαλιστικό είναι, αποτελεί ένα άλλο θέμα.
Οι πιθανότητες
Αυτό το χαρακτηριστικό αποτελεί μια τεράστια ψυχολογική παγίδα. Στα τυχερά παιχνίδια γνωρίζεις ακριβώς τις πιθανότητες. Στο trading ποτέ δεν ξέρεις πραγματικά πόσο μακριά θα ταξιδέψουν οι τιμές από οποιοδήποτε σημείο.
Η αγορά δεν λειτουργεί με τόσο ομαλές προβλέψεις στα στατιστικά αποτελέσματα όσο οι ρίψεις του νομίσματος. Αν αντί για κέρμα ρίχναμε μια γάτα στον αέρα, ποια είναι η πιθανότητα η γάτα να προσγειωθεί με τα πόδια ή την πλάτη;
Επειδή υπάρχουν δύο δυνατότητες, μπορούμε να θεωρήσουμε αυτόματα πως υπάρχει ίση ευκαιρία για κάθε ενδεχόμενο;
Φυσικά και όχι.
Ο έλεγχος των συναισθημάτων
Το παράδοξο είναι πως από ότι δείχνει η εμπειρία, οι περισσότεροι επενδυτές κινούνται στα τυφλά. Παρόλα αυτά είναι σίγουροι ότι πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι σαν να είναι στη μέση του πουθενά και προχωρώντας ελπίζεις ότι κινείσαι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Σωτήριο έχει αποδειχθεί πως αν ο επενδυτικός λογαριασμός σας αρχίζει να μειώνεται να ξέρετε από πριν σε ποιο σημείο θα πρέπει να σταματήσετε, πριν σας ροκανίσει όλο το κεφάλαιο.
Χρειάζεται υπομονή στον κόσμο των χρηματιστηριακών συναλλαγών. Να μείνετε αποστασιοποιημένος για λίγο χρόνο. Ένα διάλλειμα για να νιώσετε πιο ήρεμος, για να παρακολουθήσετε την αγορά με αντικειμενικότητα.
Σταματήστε το trading, και με ψυχραιμία αναλογιστείτε τι δεν πήγε καλά. Η επανεκτίμηση του σχεδίου ή του συστήματος που ακολουθείτε είναι επιτακτική. Μην κάνετε άλλη κίνηση μέχρι τα συναισθήματά σας να τεθούν υπό έλεγχο. Ο έλεγχος των συναισθημάτων δεν είναι κάτι που μαθαίνεται μέσα σε ένα μήνα.
Σίγουρα δεν είναι εύκολο να διατηρήσουν αποστάσεις από την αγορά για μια παρατεταμένη περίοδο του χρόνου. Ειδικά όταν η οθόνη είναι ανοικτή, με τις διακυμάνσεις των χρηματιστηριακών αξιών να δείχνουν πόσα χρήματα θα μπορούσε να βγάλει αν είχε ακολουθήσει την Α ή την Β θέση.
Δεν το έχω κρύψει άλλωστε πως υπήρξα ένας από αυτούς που το πλήρωσαν ακριβά. Είδα τις δυνατότητες των αγορών, παρασύρθηκα, έκλεισα τα μάτια μου στους κινδύνους. Δεν μπόρεσα να ξεφύγω από τον κανόνα.
Όταν ξεκίνησα νόμιζα πως τα ήξερα όλα. Στην πορεία ανακάλυψα την άγνοια μου.
Η αξία της υπομονής
Η υπομονή είναι μια αρετή απαραίτητη για κάθε trader. Είναι σημαντικό είναι να μένετε έξω από το παιχνίδι, αν οι συνθήκες δεν σας ευνοούν. Δεν είναι καθόλου κακό, ούτε δείγμα δειλίας. Διατηρήστε το κεφάλαιό σας για να το τοποθετήσετε μια άλλη ημέρα, όταν προϋποθέσεις είναι ευνοϊκές.
Τα καλά πράγματα σπάνια έρχονται σε αυτούς που δεν έχουν υπομονή. Είναι απίθανο να επιβιώσουν και να ευημερήσουν οι traders αν δεν διαθέτουν εμπειρία, γνώσεις, συνετή διαχείριση κινδύνου, και δοκιμασμένη στρατηγική. Το περιβάλλον είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό και αδυσώπητο. Η αγορά είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη και απρόβλεπτη.
Μπορεί να ακούγεται εύκολο να εκτελέσεις την στρατηγική που έχεις επιλέξει, αλλά στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο. Για την ακρίβεια η πειθαρχία και η διαχείριση των συναισθημάτων είναι το κρίσιμο σημείο.
Ειδικά αν η συμμετοχή σας είναι σε καθημερινή βάση, θα πρέπει να μάθετε να διαχειρίζεστε τις αναπόφευκτες ψυχολογικές μεταπτώσεις. Την αντίδραση σας στους κινδύνους, τις επιτυχίες και βέβαια τους συνεχείς πειρασμούς.
Μπορείτε να έχετε εργαλεία, γνώσεις, διάθεση, θέληση, εμπειρία, αλλά αν δεν μπορείτε να ελέγξετε τα συναισθήματά σας, πιθανότατα δεν θα έχετε καλά αποτελέσματα.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου «Επενδυτές χωρίς Σύνορα» (www.ependytes.com).
