Το σφυρί και τα καρφιά

Η παράδοση της αριστεράς στις αποτυχημένες προβλέψεις είναι μεγάλη. Ο Μαρξ θεωρούσε βέβαιο ότι όσο περνούν τα χρόνια οι φτωχοί εργαζόμενοι θα γίνονται φτωχότεροι και ο αριθμός τους θα αυξάνεται. Από τότε μέχρι σήμερα έχει συμβεί το ακριβώς αντίθετο. Οι φτωχοί γίνονται πλουσιότεροι και είναι κατά πολύ λιγότεροι από ότι ήταν στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι σημερινοί του διάδοχοι προβλέπουν με αφορμή τον κορονοϊό την κατάρρευση του μυθικού “νεοφιλελευθερισμού”. Ο Αβραάμ Μάσλοου είχε πει ότι "αν το μόνο εργαλείο που έχεις είναι ένα σφυρί, όλα σου μοιάζουν σαν να ήταν καρφιά". Αυτό κάνουν όσοι ρίχνουν την κρίση στον "νεοφιλελευθερισμό" και προβλέπουν το τέλος του (για ακόμα μία φορά). Δεν έχουν άλλα εργαλεία κατανόησης του κόσμου γύρω τους.

Η κοινή συνιστώσα του κορονοϊού, ανεξαρτήτως του πόσα χρήματα δαπανά κάθε κράτος στην υγεία, είναι η αδυναμία των συστημάτων υγείας να ανταπεξέλθουν επαρκώς (ιδιωτικών και κρατικών). Για αυτό κλεινόμαστε σπίτια μας και για αυτό λαμβάνονται έκτακτα μέτρα. Αυτή η αδυναμία των συστημάτων υγείας είναι αναμενόμενη. Ο κορονοϊός δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στα δημόσια και δωρεάν συστήματα υγείας (όπως της Αγγλίας), τα μεικτά (όπως της Ολλανδίας) ή τα ιδιωτικά (όπως των ΗΠΑ). Όλες οι χώρες δοκιμάζονται και εύλογα τα κράτη αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες σε περίοδο κρίσης για να προστατέψουν τους πολίτες όπως ορθά οφείλουν. Κάποιες χώρες θα πράξουν καλύτερα από άλλες και κάποια συστήματα υγείας θα τα πάνε καλύτερα από κάποια άλλα. Όμως, και αυτή η σύγκριση κρύβει πολλές παγίδες διότι δεν είναι δυνατόν το μοναδικό κριτήριο για το πόσο καλό είναι ένα σύστημα υγείας να είναι το πως κατάφερε να ανταποκριθεί σε μία πανδημία όπως αυτή που μας πλήττει τώρα. Υπάρχουν και άλλες παράμετροι, όπως η ποιότητα της φροντίδας, ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν πρόσβαση, το προσδόκιμο ζωής, ή ακόμα και οι ημέρες που περιμένει ένας ασθενής για να δει έναν γιατρό.

Η πρόκληση για τους φιλελεύθερους και τις φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν αφορά τα έκτακτα μέτρα καθαυτά, ούτε πρόκειται ξαφνικά ο πλανήτης να συνειδητοποιήσει ότι το πρόβλημά μας ήταν ότι δεν είχαμε αρκετό σοσιαλισμό. Σήμερα τα περισσότερα κράτη της Δύσης αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο να κρατήσουν όρθιες τις οικονομίες τους, την κοινωνική συνοχή και πάνω από όλα να σώσουν όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν μέχρι να περάσει αυτή η κρίση. Όμως, εκ των πραγμάτων, κάποια στιγμή μπορούμε με μεγάλη βεβαιότητα να ελπίζουμε ότι η κρίση αυτή θα ξεπεραστεί. Και τότε, κάθε φωνή που αγαπά την ελευθερία, θα πρέπει να απαιτήσει από τις κυβερνήσεις του να επιστρέψουν αυτές τις έκτακτες εξουσίες εξ ολοκλήρου χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση.

Οι εξουσίες αυτές, που ακόμα και η ελληνική κυβέρνηση πρόκειται να αναλάβει, είναι πολύ ισχυρές για να τις εμπιστευτούμε μακροπρόθεσμα στο κράτος. Η ελευθερία της μετακίνησης, της κυκλοφορίας, της εργασίας, των επιτάξεων ιδιωτικών επιχειρήσεων, των επιχειρηματικών επιδοτήσεων κλπ. είναι εξουσίες που μόνο σε περίοδο έκτακτης ανάγκης μπορούν να φανούν χρήσιμες. Τα κράτη, σε αντίθεση με όσα ευαγγελίζονται οι σοσιαλιστές, όποτε διατήρησαν αυτές τις εξουσίες σε περιόδους κανονικότητας οδήγησαν τις χώρες τους στην απολυταρχία και τη φτώχεια. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, ούτε εμείς ούτε και όσοι περίμεναν πως και πως την επόμενη ανθρώπινη τραγωδία για να χτυπήσουν με το σφυρί τους το μοναδικό καρφί που ξέρουν...