Όταν γυρίζεις από τον μικρόκοσμο της ελληνικής επαρχίας στον μεσόκοσμο της ελληνικής πρωτεύουσας, και επομένως της ελληνικής κεντρικής σκηνής, αισθάνεσαι ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει σε επίπεδο νοοτροπίας και δομών. Είναι σαν να μην έχεις φύγει ποτέ. Τα αποτελέσματα αυτών των νοοτροπιών έχουν επιφέρει νέες αλλαγές φυσικά, αλλά ο τρόπος σκέψης και δράσης είναι απαράλλαχτος. Και κοινωνικά βλακώδης.
Κοινωνικά βλακώδης, επειδή στην πράξη λειτουργεί ενάντια στα συμφέροντα της πλειονότητας των πολιτών. Μπορεί να βολεύει μερικούς, αλλά λειτουργεί σε βάρος των πολλών. Και σε βάθος χρόνου.
Το ίδιο ακριβώς μοντέλο, όμως, ζεί και κυβερνά και τον επαρχιακό μικρόκοσμο. Οι δήμοι και οι άλλες τοπικές διοικητικές δομές, με δακτυλοδεικτούμενες εξαιρέσεις, είναι βουτηγμένοι στη διαφθορά, στην οποία συμμετέχουν παράγοντες και συγγενείς τους με ονοματεπώνυμα, και την οποία την ξέρει και ο τελευταίος κάτοικος του τόπου. Αλλά σιωπά όταν δε συμμετέχει κι όλας. Και έτσι συμπλέει ή συγκαλύπτει.
Δεν υπάρχει έργο τοπικό που να μην έχει οσμή σκανδάλου, είτε πρόκειται για αποχέτευση, αφαλάτωση, δρόμο, δημόσιο κτίσμα, απορρίμματα, άδειες επαγγελματικές και οικοδομικές, νταμάρια, προμήθειες υλικών, έργα πολιτισμού, τουρισμού και υποδομών. Ένα όργιο διαπλοκής μεταξύ όσων κατέχουν μια καρέκλα μικρής ή μεγαλύτερης εξουσίας, ιδιωτικής ή δημόσιας, και μεγάλου αριθμού των κατοίκων. Οι οποίοι ζούν όμηροι όλου αυτού του εσμού και της νεοοθωμανικής νοοτροπίας του.
Φυσικά, η λέρα είναι διακομματική και υπερκομματική. Είναι ίδια πάνω- κάτω όποιο κόμμα και ιδεολογία κι αν προφασίζεται ότι υπηρετεί ή ανήκει ο εσμός. Ακόμα συχνότερα, είναι τέτοια η καθαρότητα της πολιτικής και της ιδεολογίας, που όταν οι συνθήκες το απαιτούν, οι παράγοντες αλλάζουν χρώμα και παράταξη με την ευκολία που αλλάζουν παρατρεχάμενους, γιατί πουκάμισο σπανίως αλλάζουν.
Σ αυτή την πραγματική ελληνική κοινωνία, που έχει τη δυνατότητα να αυτοδιοικείται απείρως περισσότερο από των μεγάλων πόλεων, όπου το μεγάλο πλήθος είναι αδύνατο να συνβρεθεί για να συναποφασίσει, κυριαρχεί παρ όλα αυτά, όπως και στη μεγαλούπολη, το δίκαιο και η νοοτροπία του νταβατζή. Του διαφθορέα. Του οικονομησάριου. Κι αυτός είναι σχεδόν κατά κανόνα ο διαχειριστής του δημόσιου χρήματος και οι περί αυτόν και πολύ σπανιότερα κανένας τοπικός επώνυμος κεφαλαιούχος.
Κι αυτό, μπορεί να είναι η κορυφαία απόδειξη ότι η βάση της νεοελληνικής κοινωνίας είναι σάπια, αφού αναπαράγει το διεφθαρμένο πρότυπο ακόμα και εκεί που μπορεί θεωρητικά να επιβάλει νοικοκυριό και τάξη μεταξύ 500 και 1000 ανθρώπων, που όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά πρίν καταλήξει κανείς στο εύκολο συμπέρασμα καλό είναι να δεί την αιτία. Αν πραγματικά νοιάζεται να δει και μια αλλαγή προς το καλύτερο. Δηλαδή το συμφερότερο για τον τόπο. Τους κατοίκους.
Επειδή ο τόπος δεν μπορεί να ζεί χωρίς ή με προβληματικές αποχετεύσεις, με ύποπτα κοστοβόρες ή χωρίς αφαλατώσεις, με επαγγελματικές άδειες κατόπιν εκβιασμών, με πανάκριβες ή ανύπαρκτες υπηρεσίες κατοίκων και τρίτων, με δικτατορίσκους τοπικούς παράγοντες και υπαλλήλους, με ανύπαρκτους ή κάκιστους δρόμους, με απαρχαιωμένες δομές κοινής ωφέλειας, με εγκαταλειμμένες και ανεκμετάλλευτες πηγές πλούτου σε ορυκτό, φυτικό, ζωϊκό, αλιευτικό, αρχαιολογικό, πολιτιστικό, τουριστικό κεφάλαιο σε βάρος της ευημερίας των ίδιων των κατοίκων.
Το κυριότερο: Οι τοπικές κοινωνίες δεν μπορεί να ζούν τον 21ο αιώνα με τη νοοτροπία της ελεημοσύνης από τον τοπικό βουλευτή- νταβατζή ή το κεντρικό κράτος- νταβατζή ή το κόμμα- νταβατζή. Ζούν, όμως έτσι. Άλλοτε χρησιμοποιώντας αυτούς τους νταβατζήδες σαν άλλοθι για τη δική τους απραξία, ανημπόρια ή άρνηση για να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους και άλλοτε σαν πραγματική αιτία της κακοδαιμονίας τους.
Αν εξαιρέσει κανείς τα 4-5 μεγάλα τουριστικά κέντρα των ελληνικών νησιών, που τις καλές εποχές οι τρείς μήνες έτρεφαν και τους άλλους εννιά, στα υπόλοιπα νησιά του αρχιπελάγους πολλοί κάτοικοι, αυτοί που δεν είναι προνομιούχοι ή κρατικοδίαιτοι, ζούν ακόμα σε καθεστώς δουλείας και με το φόβο. Και δεν υπερβάλλω.
Δεν ξέρουν τι θα πει ελευθερία και επιλογή. Κάθε τους παροχή έχει συνοδευτεί από ένα αντάλλαγμα στους επικυρίαρχους για να εξασφαλιστεί η δουλειά και η απαραίτητη ευμένεια για να επιζήσουν χωρίς μπελάδες και αντεκδικήσεις. Και καταφύγιό τους γιαυτό οι πιο πολλοί έχουν το κράτος, το κόμμα, και τον βουλευτή. Όχι σαν νόμιμες δομές, υποχρεωμένες να τους υπηρετούν, αλλά σαν πατέρες- αφέντες, οι οποίοι τους κάνουν και χάρη!
Ενώ έχουν τον πλούτο του τόπου τους στα χέρια τους οι κάτοικοι κι αν όρθωναν το ανάστημά τους θα έκαναν θαύματα
Μια μέρα σ ένα πανηγύρι έπαιζαν εξαιρετικά ένα σκοπό οι ντόπιοι μουσικοί και οι κατά τα άλλα χορευταράδες κάτοικοι και επισκέπτες, ενώ ήταν όρθιοι γύρω από την πλατεία σαν έτοιμοι, δεν χόρευαν. Και ξαφνικά, μετά τη μέση του σκοπού πετάχτηκαν δυό κοπέλες κι ένα αγόρι στην πλατεία και πιάστηκαν κάβο μόνοι τους. Τότε, σαν από θαύμα άρχισαν να πιάνονται στον κάβο ο ένας μετά το άλλον όλοι οι πρίν θεατές, κάτοικοι και επισκέπτες, και χόρευαν για ώρες, όπως ξέρουν τόσο χαρούμενα και ανταμωτά να χορεύουν οι νησιώτες.
Με ρώτησε μετά δυο μέρες η γυναίκα μου σε μιά συζήτηση γιατί οι άνθρωποι δεν επαναστατούν μ όλα αυτά που τους συμβαίνουν. Και της εθύμησα ότι κανείς δεν ξεκινούσε το χορό παρόλο που όλοι ήθελαν, μέχρι να πεταχτούν οι πρώτοι τρείς στη μέση της πλατείας.
Δυό κοπέλες κι ένα αγόρι λείπουν από τη χώρα. Κι απ τη μικρή κι απ τη μεγάλη.
Γ Παπαδόπουλος-Τετράδης
