Το μάθημα ανατομίας του Μιχαήλ Άγγελου

Το μάθημα ανατομίας του Μιχαήλ Άγγελου

Όταν ήταν νέος στα χρόνια, τον βοήθησε να μάθει την ζωγραφική των μεγάλων δασκάλων. Στη συνέχεια, έγινε εργαλείο που χρησιμοποίησε για να συλλάβει ό,τι του κέντριζε την περιέργεια όπως η μαγεία του ανθρώπινου σώματος. Το σχέδιο για τον Μιχαήλ Άγγελο, τον κορυφαίο δημιουργό της Αναγέννησης, στάθηκε σπουδή, πρώτη ιδέα για δημιουργία και προέκταση ενός ικανού χεριού όσο και ευφάνταστου μυαλού. Λένε οι ειδικοί που αγαπούν τα νούμερα ότι εάν ο Μιχαήλ Άγγελος σχεδίαζε καθημερινά από ένα (πέθανε 89 χρόνων), θα είχε αφήσει περίπου είκοσι οχτώ χιλιάδες σχέδια.

Δεν μοιάζει παράλογο γιατί υπήρξε δημιουργός που καταπιανόταν με το χαρτί. Ήταν ζωγράφος, γλύπτης και ποιητής. Δυστυχώς για μας έκαψε τα περισσότερα από αυτά στη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής ζωής του. Αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε μόνο περίπου τα εξακόσια. Μια ομάδα 28 σχεδίων ταξίδεψε για πρώτη φορά από την Ολλανδία στις Η.Π.Α., αρχικά στο Κλήβελαντ και τώρα στο Λος Άντζελες, για την έκθεση «Michelangelo: Mind of the Master» (έως 7/6/2020).

O Μιχαήλ Άγγελος Μπουανορότι γεννήθηκε στα περίχωρα της Φλωρεντίας το 1475. Αρχικά μαθήτευσε στο εργαστήριο ζωγραφικής του Γκιρλαντάγιο όπου ήρθε σε επαφή με την τεχνική της νωπογραφίας και εξασκήθηκε στο σχέδιο. Στην πραγματικότητα, οι Μέδικοι υπήρξαν οι πρώτοι πάτρωνες του Μιχαήλ Άγγελου. Ο Cosimo μαζί με τον εγγονό του Lorenzo de’ Medici έμειναν στην ιστορία ως οι πιο φιλότεχνοι ηγέτες. Μαζί με τους πάπες της Ρώμης συνδιαμόρφωσαν κατά κάποιον τρόπο την καλλιτεχνική πορεία του δημιουργού με μνημειακές παραγγελίες. Στα χρόνια της νιότης φοίτησε στη σχολή γλυπτικής που συντηρούσε ο Λαυρέντιος των Μεδίκων στους κήπους του San Marco. Βρέθηκε έτσι από μικρός στην καρδιά της ιταλικής Αναγέννησης, την οποία και υπηρέτησε με πάθος ως το τέλος της ζωής του, το 1564.

Στα σχέδια – μερικά από αυτά είναι διπλής όψης - υπάρχουν προπαρασκευαστικά της Καπέλα Σιστίνα και αγαλμάτων που του ανέθεσε ο Πάπας Λέων 10ος για τους τάφους των Μεδίκων. Συμπεριλαμβάνει ακόμη τα πρώιμα σχέδια για την τοιχογραφία από «τη μάχη της Κασίνα» που ο Μικελάντζελο δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει και η οποία θα κοσμούσε το Παλάτσο Βέκιο της Φλωρεντίας.

Σε αντίθεση με τους περισσότερους αναγεννησιακούς καλλιτέχνες που έμαθαν για το ανθρώπινο σώμα από τα αρχαία γλυπτά και τα ζωντανά μοντέλα, ο Μιχαήλ Άγγελος μπόρεσε να μελετήσει εντατικά την ανατομία του ανθρώπινου σώματος με πτώματα από το μοναστήρι του Santo Spirito στη Φλωρεντία και μάλιστα από νεαρή σχετικά ηλικία, μόλις στα τέλη της εφηβείας του.

Το ενδιαφέρον του για την ανατομία δεν περιορίστηκε στα όργανα, αλλά επικεντρώθηκε στους μύες και τα οστά. Τα ανατομικά του σχέδια μας βεβαιώνουν για τη σε βάθος κατανόηση ορισμένων μυών, ιδιαίτερα των άκρων. Η σπουδή αυτή επέτρεψε στο δημιουργό να καταλάβει πώς μεταβάλλεται η επιφάνεια και το περίγραμμα του σώματος όταν κάποιος κινείται. Αυτή η γνώση ήταν καθοριστικής σημασίας για τις περίφημες φιγούρες του, καθώς του εξασφάλισε, όχι απλώς ρεαλισμό, αλλά κίνηση και δυναμισμό στη διαγραφή των σωμάτων.

«Το σχέδιο υπήρξε βασικό κλειδί της δημιουργικότητας του Μιχαήλ Αγγέλου και σ’ αυτό κατάφερε ν’ αποδώσει το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης σε όλες της τις διαστάσεις», έγραψε ο Julian Brooks, επιμελητής σχεδίων στο Μουσείο Getty όπου φιλοξενείται η έκθεση. «Από προπαρασκευαστικά σχέδια και σκηνικά σύνθεσης σε λεπτομερείς μελέτες, τα σχέδια χαρτογραφούν το μυαλό του Μάστορα και συνιστούν για μας αποκάλυψη ενός “Τιτάνα” της Αναγέννησης».