Το «ιδεολογικό πρόσημο» των μεταρρυθμίσεων

Του Γιώργου Μαυρωτά*

Πολύ λόγος έχει γίνει τα τελευταία δύο χρόνια για το ιδεολογικό στίγμα του Ποταμιού. Το Ποτάμι είναι αριστερό ή δεξιό; Κεντροαριστερό ή κεντροδεξιό; Χωρίς να έχουμε το άγχος της ιδεολογικής ταμπέλας, έχουμε προσδιορίσει τον εαυτό μας στο μεταρρυθμιστικό κέντρο. Γιατί μιλάμε για «μεταρρυθμιστικό» κέντρο; Γιατί πρόκειται για ένα δυναμικό κι όχι στάσιμο κέντρο όπως αυτά που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Όχι το κέντρο που ισορροπεί καταστάσεις, αλλά το κέντρο που κινεί καταστάσεις που τείνουν να βαλτώσουν.

Μια ματιά στην Ευρώπη (Ισπανία, Αυστρία κλπ) θα μας δείξει ότι οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν ανάγκη από ευέλικτα κινήματα πολιτών με κοινοβουλευτική παρουσία που είναι γεννήτριες ιδεών και προτάσεων. Που μπορούν να προτείνουν λύσεις μέσα από μια περισσότερο  προβληματοκεντρική και λιγότερο ιδεολογική προσέγγιση. Να ψάχνουν δηλαδή τις βέλτιστες λύσεις σε κάθε πρόβλημα χωρίς ιδεολογικά συρματοπλέγματα. Να μπορούν να παντρέψουν ακομπλεξάριστα την οικονομική ανάπτυξη με την  κοινωνική συνοχή.

Κάποιοι που δεν τα καταλαβαίνουν αυτά και θέλουν ιδεολογικά χαρακώματα και ταμπέλες, κατηγορούν το Ποτάμι ότι είναι «απολιτίκ». Το Ποτάμι είναι όντως απολιτίκ αν μιλάμε με όρους του 19ου αιώνα. Με όρους όμως του 21ου αιώνα είναι βαθιά πολιτικό το στίγμα του μεταρρυθμιστικού μεσαίου χώρου που κινείται από τη σοσιαλδημοκρατία ως τον σοσιαλφιλελευθερισμό.

Ας έρθουμε στην Ελλάδα του σήμερα. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί η ελληνική πολιτική τα επόμενα χρόνια είναι λίγο πολύ υπαγορευμένο. Το πολιτικό σύστημα έχει λίγους (αλλά υπαρκτούς) βαθμούς ελευθερίας για να διαμορφώσει πολιτικές. Και κυρίως αυτό που χρειάζεται είναι πολιτικές που θα μας κάνουν να συγκλίνουμε με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτή η σύγκλιση προϋποθέτει μεταρρυθμίσεις. Κι αυτές οι μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν συναινέσεις.

Ακούω συχνά να λέγεται ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν ιδεολογικό πρόσημο. Αντίθετα, εγώ πιστεύω ότι οι βασικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα μας σήμεραδεν χαρακτηρίζονται από κάποιο ιδεολογικό πρόσημο αλλά είναι μια μάχη απέναντι σε παγιωμένες καταστάσεις. Ας πάρουμε για παράδειγμα τιςαποκρατικοποιήσεις. Έχουν όντως οι αποκρατικοποιήσεις δεξιό πρόσημο; Με τη λογική αυτή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που έκανε κρατικοποιήσεις μόλις ανέλαβε στη μεταπολίτευση ήταν αριστερός. Η αξιοκρατία στο δημόσιο και οι ανοιχτές διαδικασίες έχουνδεξιό ή αριστερό πρόσημο; Στην Ελλάδα πάντως, τα τελευταία 40 χρόνια όλοι, είτε δεξιοί είτε αριστεροί, διόριζαν με το τσουβάλι μέσω πελατειακών πρακτικών. Η μείωση της γραφειοκρατίας και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης έχει δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης  έχει δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Η απελευθέρωση των επαγγελμάτων έχει δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Η προώθηση των πρότυπων πειραματικών σχολείων έχει δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Η αναβάθμιση των πανεπιστημίων έχει δεξιό ή αριστερό πρόσημο; Ακόμα και η ασφαλιστική μεταρρύθμιση που είναι προ των πυλών δύσκολα χωράει ολόκληρη κάτω από μια ιδεολογική ομπρέλα.

Αυτές κι άλλες μεγάλες μεταρρυθμίσεις πρέπει να βάλουμε μπροστά, να προτείνουμε λύσεις και με βάσεις αυτές τις προτάσεις να πορευτούμε σε συμμαχίες. Οι συμμαχίες λοιπόν επί των μεταρρυθμίσεων κι όχι οι μεταρρυθμίσεις επί των συμμαχιών.

Η μάχη που δίνεται στην Ελλάδα του 2016 δεν είναι αριστερά εναντίον δεξιάς ή κεντροαριστερά εναντίον κεντροδεξιάς. Η μάχη που δίνεται στην Ελλάδα του 2016 είναι μεταρρυθμίσεις ή στασιμότητα, αξιοκρατία ή ημετερισμός (= βάζω παντού «ημέτερους»), δημιουργία ή παρασιτισμός, εξωστρέφεια ή μιζέρια, λαϊκισμός ή ειλικρίνεια.

Το Ποτάμι σε αυτήν τη μάχη έχει πάρει ξεκάθαρη θέση εδώ και δύο χρόνια. Και μάλιστα είναι στην εμπροσθοφυλακή του μεταρρυθμιστικού μετώπου χωρίς να μασάει τα λόγια του γιατί δεν χρωστάει σε κανένα καιγι αυτό δεν χαρίζεται σε κανένα. Δεν έχει «πελάτες» να φοβάται μην τους δυσαρεστήσει, δεν έχει βαρίδια και σκελετούς κρυμμένους στην ντουλάπα. Παρ' όλο όμως που το Ποτάμι δενέχει καμία ευθύνη για τις παθογένειες του παρελθόντος, έχει ωστόσο μεγάλη ευθύνη για τις λύσεις του μέλλοντος. Πρέπει να δείξει τον δρόμο με επιμονή, ρυμουλκώντας το πολιτικό σύστημα σε αλλαγές δύσκολες αλλά αναγκαίες...

* Ο κ. Γιώργος Μαυρωτάς είναι Βουλευτής Αττικής με το Ποτάμι, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ