Τι (δεν) θα πει ο κ. Φίλης στη ΔΕΘ

Τι (δεν) θα πει ο κ. Φίλης στη ΔΕΘ

Του Δημήτρη Κουρέτα*

Μιλούν ορισμένοι για το δημόσιο συμφέρον και τα πανεπιστήμια. Μα το δημόσιο συμφέρον υπάρχει όταν το προασπίζεσαι. Το δημόσιο συμφέρον σημαίνει κοινωνικό συμφέρον. Δηλαδή με απλά λόγια πως θα κρατήσεις ζωντανό το ίδρυμα σου σε συνθήκες σκληρού ανταγωνισμού. Όχι πως θα το απομονώσεις. Πως θα το κάνεις ζωντανό σε έναν κόσμο που διευρύνεται. Όχι πως θα το κλείσεις χρησιμοποιώντας συνθηματολογία του Χότζα της δεκαετίας του 1960. Πως θα αποδείξεις ότι τα προϊόντα που 'παράγεις' ως πανεπιστήμιο που είναι ο απόφοιτος και η έρευνα, κάποιος ενδιαφέρεται να τα 'αγοράσει', να τα χρησιμοποιήσει δηλαδή.

Σήμερα κανένας δεν αμφισβητεί την (άμεση και έμμεση) επίδραση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας περιφερειών και κρατών. Σε μία κοινωνία και οικονομία με όλο και περισσότερο εντονότερη την έννοια της γνώσης, τα πανεπιστήμια και οι φορείς του συστήματος έρευνας και καινοτομίας αποτελούν σημαντικούς ρυθμιστές.

Οι επιστήμες, που ο ακαδημαϊσμός του 19ου αιώνα δεν τις είχε ακόμη χωρίσει σε καθαρές και εφηρμοσμένες, ήταν αφιερωμένες στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας και κυρίως της παραγωγής. Χαρακτηριστικά, η μεγαλύτερη πρόοδος του τέλους του 18ου αιώνα, ήταν της χημείας, η οποία παραδοσιακά ήταν συνδεδεμένη με τη βιομηχανία. Έτσι η μεγάλη εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό δεν ήταν μόνο σημαντική όσον αφορά την προοδευτική κοινωνική και πολιτική σκέψη, αλλά και την τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο.

Πράγματι ο Διαφωτισμός, που ενσαρκώνει την πίστη στην πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης και τον δαμασμό της φύσης, με την οποία ήταν βαθιά εμποτισμένος ο 18ος αιώνας, αντλούσε δύναμη από την ανάπτυξη της παραγωγής, του εμπορίου και του επιστημονικού ορθολογισμού. Το σύμβολο του Βενιαμίν Φραγκλίνου, τυπογράφου και εφευρέτη, δημοσιογράφου και δαιμόνιου επιχειρηματία, είναι το πρότυπο του γεμάτου ορθολογισμού πολίτη που οπωσδήποτε χρειάζεται και η δική μας κοινωνία. Η Ελληνική πολύ περισσότερο. Ειδικά σήμερα που οι όροι αριστεία, αξιοκρατία, επιτυχία περνάνε κρίση. Και δεν περνάνε μόνο επι κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Περνάνε κρίση γενικώς, για πολλά χρόνια. Απλά τώρα έχει παραγίνει. Το θέμα είναι αυτοί που φωνάζουν τώρα τόσα χρόνια είχαν φροντίσει να στήσουν ένα σύστημα που όταν έσκασε, πήρε και σήκωσε όλα τα ικανά παιδιά και τα πήγε ακόμη και σε άλλες ηπείρους.

Όπως η απελευθέρωση του ατόμου στον Διαφωτισμό,από την αδαή παραδοσιαρχία του Μεσαίωνα, από την δεισιδαιμονία της Εκκλησίας, από το παράλογο που κατέτασσε τα άτομα σε ανώτερα και κατώτερα ανάλογα με άσχετα κριτήρια, έτσι και σήμερα η απελευθέρωση των νέων επιστημόνων θα γίνει από τη σύνδεση της παραγόμενης γνώσης με την επιχειρηματικότητα.

Για αυτό ακριβώς το λόγο τα πιο προηγμένα Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια έχουν αναπτύξει ένα παράδειγμα της τρίτης αποστολής των πανεπιστημίων που βασίζεται σε δύο γενικούς στόχους:

Πρώτον, τη θεσμική κοινωνική ευθύνη του Πανεπιστημίου και δεύτερον τη δέσμευση για την μετατροπή της γνώσης σε οικονομική αξία που επηρεάζει την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας και διευκολύνει την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την πολιτιστική, επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη.

Νομίζω ότι είτε το θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ (που δεν το θέλει) είτε όχι, είτε αυτή η κυβέρνηση η μάλλον η επόμενη θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά (σοβαρά όμως και όχι με ξόρκια) με τέσσερα θέματα που ο υπουργός που θα τα θέσει θα μείνει και στην ιστορία:

1. Ανθρώπινο κεφάλαιο και απασχόληση απόφοιτων και διδακτόρων. Ενσωμάτωση απόφοιτων και διδακτόρων στον κοινωνικό και οικονομικό και ιστό. Tης χώρας μας, όχι του Βελγίου.

2. Πνευματική ιδιοκτησία. Η μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας που έχει προηγουμένως προστατευθεί από τη διαχείριση βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

3. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Η ενίσχυση του επιχειρηματικού ιστού με βάση τη δημιουργία spin-off εταιριών με βάση τα αποτελέσματα έρευνας ακαδημαϊκών ομάδων.

4.  Συμβόλαια με εταιρίες και βιομηχανίες σε περιοχές τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης.

Κύριε Φίλη ζητήστε 5 λεπτά στην ομιλία ΔΕΘ και πείτε για αυτά. Στην ΔΕΘ του 2016 εννοώ.

* Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, πρώην αναπληρωτής Πρύτανης.