Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Το τελευταίο 24ωρο, υπήρξε πρωτοφανής υποχώρηση τιμών μετοχών στα μεγάλα χρηματιστήρια δυτικών χωρών. Αυτή η πτώση διαφέρει από τις προηγούμενες που έγιναν τόσο στις αρχές του Ιανουαρίου όσο και του Δεκεμβρίου, και γι'' αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, όπως και επικίνδυνη. Το τι αυτό σημαίνει για τις αγορές στις επόμενες συνεδριάσεις αξίζει να το εξετάσουμε.
Οι εφημερίδες τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα αναφέρουν ότι η πτώση που γίνεται τώρα στις ξένες αγορές, και αγγίζει επίπεδα 3%-4%, συμβαίνει λόγω της κρίσης στην αγορά στην Κίνα, και λόγω των νέων εκτιμήσεων για τη ζήτηση και παραγωγή στις αγορές πετρελαίου. Πράγματι, η Κίνα, εδώ και 10 μήνες έχει ενδείξεις αδυναμίας επίτευξης πολύ ισχυρών ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, ενώ επίσης το χρηματιστήριο της κατέρρευσε, χάνοντας 40% κατά τους τελευταίους 8 μήνες. Η παραγωγή πετρελαίου επίσης έχει επηρεαστεί από την άρση των εμπορικών κυρώσεων και περιορισμών στο Ιράν, που επιτρέπει διοχέτευση ιρανικού πετρελαίου στις «νόμιμες» αγορές της δύσης, και επομένως επηρεασμό της τιμής λόγω υπερπροσφοράς. Και αναμφίβολα, όπως εξάλλου έχουμε προϊδεάσει και προ διμήνου, η υπερπαραγωγή πετρελαίου σε συνδυασμό με χαμηλή ζήτηση δημιουργεί «ασύμμετρους κινδύνους» για περιφερειακές αγορές. Αυτή όμως είναι μόνο η μία πλευρά της αλήθειας.
Η άλλη πλευρά είναι το κατά πόσον αυτά τα «νέα» για την Κίνα και το πετρέλαιο είναι καινούργια. Τα στοιχεία της Κίνας δεν είναι καινούργια, ενώ επίσης τα στοιχεία Δεκεμβρίου δείχνουν κάποια καλύτερη εξέλιξη για τη βιομηχανική παραγωγή στην Κίνα από εκείνη που είχε στους προηγούμενους μήνες. Τα στοιχεία για το πετρέλαιο και το Ιράν είναι σχετικά καινούργια, αλλά η αγορά τα αντιστάθμισε με τις χτεσινές πτώσεις τιμών. Το μόνο που μεσολάβησε από προχτές ως χτες και οδήγησε σε πτώση των τιμών είναι έκθεση του ΙΕΑ για τις αγορές ενέργειας, όπου περιγράφει με μελανά χρώματα τις προοπτικές για την προσφορά πετρελαίου.
Στην πραγματικότητα, τα αποθέματα πετρελαίου είναι σε χαμηλά επίπεδα. Όμως η έκθεση οδήγησε σε πτώση των τιμών συμβολαίων πετρελαίου Φεβρουαρίου 2016 κατά 5,5% - 7,3% σε μία μέρα, κλείνοντας με συνολικές μηνιαίες απώλειες 30%! Η πτώση των τιμών του πετρελαίου, από την άλλη, παρέσυρε σε ραγδαία πτώση τις εταιρείες παραγωγής πετρελαίου σε Αγγλία και λοιπή Ευρώπη, και συμπαρέσυρε τα χρηματιστήρια σε βαριές απώλειες. Αυτή η κατάρρευση όμως των τιμών του πετρελαίου ουσιαστικά δεν δικαιολογείται από την έκθεση του IEA, καθώς η έκθεση αυτή δεν περιείχε ένα, έστω, νέο, που να μην γνώριζε η αγορά και να μην είχε συζητηθεί εκτενώς κατά το προηγούμενο διάστημα. Από την άλλη, η πτώση τιμών των εταιρειών δικαιολογείται μεν, αλλά η κατάρρευση του συνόλου των χρηματιστηριακών αξιών δεν εξηγείται από τις οικονομικές επιπτώσεις της πτώσης της τιμής του πετρελαίου κατά 7%. Επίσης, δεν προηγήθηκε οποιαδήποτε κατάρρευση τιμών στην Κίνα, ώστε να υπάρχει τρόμος που να μεταδοθεί από άλλες αγορές ή να αφορά την οικονομία της μεγάλης αυτής οικονομίας, της κινέζικης. Από πλευράς τεχνικής ανάλυσης, επίσης οι τιμές ήταν κοντά σε επίπεδα στήριξης, με υπερπουλημένα δεδομένα, δηλαδή με ευκολία θα μπορούσαν να ανακάμψουν. Αλλού επομένως είναι το ζητούμενο.
Το ζητούμενο είναι η ψυχολογία. Εκείνο που έχει αλλάξει στο τελευταίο διάστημα στις δυτικές αγορές είναι η ψυχολογία. Οποιαδήποτε είδηση, κακή η καλή, θεωρείται ευκαιρία για πώληση. Αυτό στην επενδυτική γλώσσα λέγεται bear market. Αυτό δεν υπήρχε στις δυτικές αγορές πριν λίγες εβδομάδες, και είναι εμφανέστατα νέο στοιχείο. Σημερινό. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πού θα κλείσει το αμερικάνικο χρηματιστήριο σήμερα, αλλά, σε κάθε περίπτωση, η ψυχολογία της αγοράς μετοχικών αξιών έχει αναμφίβολα αλλάξει, και αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν μας. Ίσως σημαίνει ότι η ανοδική τάση που ξεκίνησε προ 5ετίας στα ξένα χρηματιστήρια είναι πλέον στο τέλος της. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε άνοδος πρέπει πλέον να θεωρείται ως αφορμή για πώληση και όχι για αγορά, μέχρι να διαμορφωθούν νέα δεδομένα, καλύτερα για την αγορά, στο επόμενο διάστημα, αν υπάρξουν.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
