Του Κώστα Μποτόπουλου*
Οι προτάσεις του Πρωθυπουργού για τη συνταγματική αναθεώρηση δίνουν ορισμένες απαντήσεις ως προς τις προθέσεις και τη στόχευση τους –δεν είναι ωστόσο αυτές που θα ήθελε η κυβέρνηση.
- Ναι, ο στόχος της αναθεώρησης είναι η δημιουργία εντυπώσεων και αντιπερισπασμού: οι προτάσεις δεν έχουν συνοχή, πολλές δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικά προβλήματα, αρκετές βρίσκονται εκτός συνταγματικής ύλης (όριο θητειών για βουλευτές, υποχρέωση ο Πρωθυπουργός να είναι αιρετός, δημόσιος χαρακτήρας νερού και ενέργειας, εξειδικεύσεις για τα εργασιακά), άλλες είναι ατελείς ή αντιφατικές («ημι-εκλογή» του Προέδρου της Δημοκρατίας και «λελογισμένη αύξηση» των αρμοδιοτήτων του με παράλληλη «ενδυνάμωση» του κοινοβουλευτικού στοιχείου, αμηχανία μπροστά στις ανεξάρτητες Αρχές, γνωμοδοτικός χαρακτήρας οργάνου για τον έλεγχο της συνταγματικότητας)
- Ναι, το βασικό, αλλά βαθιά λαϊκιστικό, δόλωμα είναι η «καταφυγή στο λαό»: εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας αν δεν τα καταφέρει η Βουλή, λαϊκά δημοψηφίσματα (και μάλιστα πιο εύκολα για εθνικά θέματα –αρκούν 500.000 υπογραφές- παρά για νόμους – απαιτούνται ένα εκατομμύριο υπογραφές), λαϊκή επικύρωση εθνικών συμφωνιών της χώρας (θα τίναζε στον αέρα τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση), απόφανση ακόμα και για τον αρμόζοντα αριθμό των ανεξάρτητων Αρχών. Όμως αυτή καταφυγή, για τέτοια θέματα, συνιστά περισσότερο μετάθεση ευθύνης παρά δημοκρατική ευαισθησία.
- Ναι, η κυβέρνηση είναι όμηρος εσωκομματικών και ενδοκυβερνητικών συσχετισμών που αποτρέπουν την καθαρότητα και πάντως τον «αριστερό» χαρακτήρα των επιλογών της: ατολμία (υπό το φόβο των ΑΝΕΛ) στην πρόταση για καθαρό χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας που χρειάζεται το πολίτευμά μας και θα στήριζαν όλες οι προοδευτικές δυνάμεις, ήξεις-αφήξεις (υπό την πίεση των 53 ή άλλων συνιστωσών) για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και για το Συνταγματικό Δικαστήριο.
- Ναι, η καθιέρωση της απλής αναλογικής γίνεται και επισήμως ο υπέρ πάντων αγών. Μετά την ψήφιση του πρόσφατου νομοσχεδίου, αλλά την αποτυχία συγκέντρωσης 200 ψήφων που θα καθιστούσαν το νέο εκλογικό σύστημα εφαρμοστέο στις αμέσως επόμενες εκλογές, το κυβερνών κόμμα επανέρχεται μέσω Συντάγματος. Εδώ οι ψήφοι που απαιτούνται είναι λιγότερες -180 σε μια από τις δύο ψηφοφορίες- αλλά οι κίνδυνοι μεγαλύτεροι: η συνταγματική θέσπιση, για τουλάχιστον πέντε χρόνια, της ακυβερνησίας.
Στη συζήτηση που αναγκαστικά θα ανοίξει, οι δημοκρατικές δυνάμεις της Βουλής, καθώς και της επιστημονικής κοινότητας, οφείλουν, κατά τη γνώμη μου, να κάνουν τρία πράγματα:
- να συζητήσουν μόνο εκείνες τις προτάσεις που έχουν πράγματι βελτιωτικό χαρακτήρα: μη διάλυση της Βουλής για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, ριζική αλλαγή νόμου περί ευθύνης Υπουργών, περιορισμός της ασυλίας σε κοινοβουλευτικές πράξεις.
- να αντισταθούν στα περίεργα και ιδίως στα επικίνδυνα, στην πρώτη γραμμή των οποίων βρίσκεται η συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής και η δημοψηφισματική επικύρωση διεθνών συμφωνιών.
- να περισώσουν, όσο γίνεται, το κύρος της ίδιας της ίδιας της αναθεωρητικής διαδικασίας με (λίγες) προτάσεις ουσίας που θα αντιστρατεύονται τις (πολλές) μικροπολιτικές επιλογές της κυβέρνησης.
*Ο κ. Κώστας Μποτόπουλος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και πρώην ευρωβουλευτής
