Ο πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, Σίμος Αναστασόπουλος, μιλά στο Liberal για την επόμενη μέρα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων μετά την εκλογή του Donald Trump. Αντίθετα με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, θεωρεί ότι η επίσκεψη Obama στην Ελλάδα αποκτά πλέον ακόμη μεγαλύτερη σημασία, γιατί όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στην Αθήνα και δίνεται η ευκαιρία να αναδειχθούν οι ελληνικές θέσεις και να επαναπροσδιοριστούν οι αμερικανο-ευρωπαϊκές σχέσεις.
Πιστεύει ότι το πρόγραμμα Trump θα επηρεάσει αρνητικά την παγκόσμια οικονομία, εκτιμά ωστόσο ότι, παρά την αντισυστημική προέλευση του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, δεν θα πρέπει να αναμένει κανείς ριζική αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική και οικονομική πολιτική. Για το ελληνικό χρέος θεωρεί ότι θα χαρακτηριστεί βιώσιμο μέχρι το 2021 και θα καταστεί εφικτή η συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μέχρι να γίνει τότε το μεγάλο βήμα της αναδιάρθρωσης.
Συνέντευξη στον Βασίλη Γεώργα
Συγκαταλέγεστε στους «σοκαρισμένους» της εκλογής Trump; Είναι πράγματι μια εξέλιξη ικανή να αλλάξει τον κόσμο όπως λέγεται από χθες;
Σοκαρισμένος δεν είμαι. Δεν την περίμενα. Και επειδή έχω ζήσει και παρακολουθώ τις ΗΠΑ πολλά χρόνια, οι αλλαγές στην Αμερική δεν είναι ποτέ τόσο μεγάλες και ριζοσπαστικές ώστε να αλλάξουν με αυτήν την έννοια τον κόσμο. Νομίζω θα περιοριστούν σε μετατόπιση του ενδιαφέροντος στο εσωτερικό της Αμερικής. Παρότι διατυπώνονται ανησυχίες, ο απόλυτα θεσμικός τρόπος που λειτουργεί η αμερικανική Δημοκρατία εγγυάται και μια απρόσκοπτη μεταφορά των εξουσιών στον νέο Πρόεδρο. Και παρά την αντισυστημική προέλευση του Προέδρου Trump, δεν θα πρέπει να αναμένει κανείς μια ριζική αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική και οικονομική πολιτική. Βεβαίως ο Trump στη διάρκεια του προεκλογικού του αγώνα έχει κάνει διάφορες δηλώσεις όσον αφορά τη θέση του για τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, αλλά και για τη βούλησή του να αφιερώσει χρόνο και χρήμα για να ενισχύσει τις αμερικανικές υποδομές στις ΗΠΑ και να τονώσει την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγική βάση. Αν τα αμερικάνικα κεφάλαια κατευθυνθούν πίσω στις ΗΠΑ, αυτό πιθανώς να σημαίνει κάποια επιβράδυνση στη διεθνή ανάπτυξη. Ούτως ή άλλως η νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ έχει φτάσει στα όριά της και πρέπει να ακολουθηθεί από κάποια δημοσιονομική πολιτική. Και αυτό εκ των πραγμάτων θα φέρει κάποια επιβράδυνση στη διεθνή ανάπτυξη. Αλλά νομίζω ότι δεν πρέπει να περιμένει κανείς κάτι πιο ριζοσπαστικό πέραν αυτού.
Πιστεύετε ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τα ελληνικά συμφέροντα;
Δεν μπορούμε να το εκτιμήσουμε αυτήν τη στιγμή. Πρέπει να δούμε πρώτα τα δείγματα γραφής και την επιλογή των συμβούλων της νέας κυβέρνησης, για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε λίγο καλύτερα το επόμενο διάστημα. Εγώ δεν θα ανέμενα, πάντως, σημαντικές αλλαγές στη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα. Η αμερικάνικη εξωτερική πολιτική είναι μάλλον ενιαία. Θέλουν μια παγκόσμια ανάπτυξη, γιατί συμφέρει την Οικονομία των ΗΠΑ. Θέλουν επίσης την Ευρώπη ισχυρή και σύμμαχο δίπλα τους σε αυτήν την προσπάθεια και θεωρούν ότι η Ελλάδα είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της Ευρώπης. Με αυτήν τη λογική θα συνεχίσουν την υποστήριξη ώστε να έχει και η Ελλάδα μερίδιο στην ανάπτυξη και να υπάρχει διευθέτηση του χρέους ώστε να είναι «βιώσιμο». Δεν θέλουν έναν ασθενή στην Ε.Ε. Γι'' αυτό θεωρώ ότι δεν θα δούμε σημαντικές αλλαγές στην αμερικάνικη θέση. Τώρα αν θα είναι τόσο ενεργή η ρητορική όσο ήταν επί προεδρίας Obama, δεν μπορώ να το προεξοφλήσω. Αλλά αλλαγή στην πολιτική θέση δεν φαντάζομαι ότι θα δούμε.
Ποια στάση περιμένετε να κρατήσει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος αναφορικά με το θέμα του ελληνικού χρέους. Στο παρελθόν έχει πει ότι δεν θέλει πλέον οι ΗΠΑ να ασχοληθούν με το θέμα, αλλά να το χειριστεί η Γερμανία και ίσως η Ρωσία…
Μιλώντας απολύτως ρεαλιστικά, το ελληνικό χρέος το χειρίζεται η Γερμανία. Δεν το χειρίζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ δεν είναι μέρος της ομάδας η οποία χρηματοδοτεί την ελληνική οικονομία. Είναι η μεγαλύτερη Οικονομία του κόσμου, μπορεί να έχουν έναν πρωτεύοντα ρόλο μέσα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά δεν επηρεάζουν τις αποφάσεις του, ούτε μπορεί να επηρεάσουν τις ευρύτερες αποφάσεις σε καταλυτικό βαθμό. Ρητορικά μπορούν μόνο να ασκήσουν τη μεγαλύτερη δυνατή πίεση, αλλά ως εκεί. Επομένως με αυτήν την έννοια το ελληνικό χρέος παραμένει ευθύνη των εταίρων, με πρώτη μεταξύ αυτών τη Γερμανία. Δεν βλέπω λοιπόν κάτι να αλλάζει, πέραν ίσως της ρητορικής που μπορεί να μην είναι τόσο ενεργή όσο ήταν με τον Obama και τον Jack Lew. Δεν περιμένω, όμως, να αλλάξει η θέση τους για μια ισχυρή Ευρώπη που δεν θα έχει μέσα της μια ασθενή Ελλάδα, άρα εκτιμώ ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ θα διατηρηθεί.
Πολλοί σπεύδουν να υποβαθμίσουν πλέον την επίσκεψη Barack Obama την ερχόμενη εβδομάδα στην Αθήνα και ισχυρίζονται πως όποια δέσμευση θα μπορούσε να κομίσει για λογαριασμό μιας κυβέρνησης των Δημοκρατικών δεν έχει πλέον καμία αξία. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;
Εγώ θα διατυπώσω μια τελείως διαφορετική άποψη. Νομίζω ότι τώρα με ρεπουμπλικάνο πρόεδρο, η επίσκεψη Obama αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία από πριν. Με τον νέο Πρόεδρο και τη διεθνή κοινότητα να έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους στη συνάντηση αυτή, δίνεται η ευκαιρία στον Έλληνα πρωθυπουργό να αναδείξει τις ελληνικές θέσεις και όχι μόνο να επιβεβαιώσει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, αλλά να βάλει στο τραπέζι και να επαναπροσδιορίσει τις αμερικανο-ευρωπαϊκές σχέσεις.
Ο Obama θα επισκεφθεί την Ελλάδα και τη Γερμανία. Οι δύο αυτές χώρες θα έχουν αυτήν τη μεγάλη ευκαιρία να μιλήσουν και να επαναβεβαιώσουν τις σχέσεις της Ευρώπης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με έναν νέο Πρόεδρο και ένα νέο επιτελείο να ακούει. Θα είναι η πρώτη εικόνα που θα έχουν για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Θεωρώ, λοιπόν, ότι έχει τεράστια σημασία και είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για να την εκμεταλλευτούμε. Ακόμη και για το χρέος, αν υπάρχει κάποια πρόθεση να ενεργήσει ο Obama, τώρα είναι η ευκαιρία να το κάνει και να το κάνει και πολύ σύντομα, γιατί τελειώνει η θητεία του στο τέλος του έτους. Εξ όσων μπορώ να γνωρίζω, η τοποθέτησή του θα είναι πολύ υποστηρικτική. Θα επισημάνει τις θυσίες του ελληνικού λαού, θα μιλήσει για την ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους, αλλά παράλληλα θα επισημάνει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις ώστε να γίνει βιώσιμη και η Οικονομία.
Ανεξαρτήτως της παρέμβασης Obama, θεωρείτε ότι η εκλογή Trump στις ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσει εμμέσως αλλά καταλυτικά τις αποφάσεις που θα ληφθούν από την Ευρώπη για το ελληνικό χρέος; Να επιταχύνει και να ισχυροποιήσει ένα πιο επωφελές αποτέλεσμα για τη χώρα μέχρι το τέλος του έτους;
Θα ήταν μια ενδιαφέρουσα ανάγνωση αυτή. Είναι κάτι, όμως, που δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Έχουν ήδη παρθεί κάποιες αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωζώνης και Eurogroup και εφόσον κλείσει η αξιολόγηση, θα προχωρήσουν τα λεγόμενα «βραχυπρόθεσμα» μέτρα. Θεωρώ ότι αυτή είναι μια πολύ καλή εξέλιξη που εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του χρέους και μπορεί να επιτρέψει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να συμμετέχει στο πρόγραμμα θεωρώντας το χρέος βιώσιμο μέχρι το 2021 με αυτά τα μέτρα. Και κατόπιν με την υπόσχεση των εταίρων, εφόσον προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα για τις οποίες έχουμε δεσμευθεί, να παρθεί και η μεγάλη απόφαση αναδιάρθρωσης του χρέους για το 2021 και μετά.
Η κυβέρνηση πώς πρέπει να χειριστεί κατά τη γνώμη σας αυτήν την απροσδόκητη εκλογή του Trump στις ΗΠΑ;
Με τον ίδιο τρόπο που όλες οι κυβερνήσεις χειρίζονται πάντα τα εκλογικά αποτελέσματα. Πρέπει να είμαστε δίπλα σε μια μεγάλη χώρα. Από ό,τι είπε η κυβέρνηση, ήταν προετοιμασμένη και για τα δύο ενδεχόμενα, που νομίζω αυτή είναι και η λογική με βάση την οποία κινούνται πολιτικά όλες οι κυβερνήσεις. Οι ΗΠΑ έχουν αποδειχθεί ο μεγαλύτερος και καλύτερος σύμμαχός μας. Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο που ήταν ποτέ τα τελευταία χρόνια. Πρέπει λοιπόν να φροντίσουμε και με την επίσκεψη Obama και με τη σχέση που θα αναπτύξουμε με τη νέα αμερικανική ηγεσία να διατηρήσουμε αυτήν τη σχέση. Και να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να στείλουμε τώρα τα κατάλληλα μηνύματα ότι αυτή είναι η βούληση της ελληνικής κυβέρνησης.
Η ρητορική της προσέγγισης με τη Ρωσία του Putin θα αλλάξει πιστεύετε το κέντρο βάρος στη γεωπολιτική πλάστιγγα της περιοχής;
Συζητάμε κάτι το οποίο θεωρητικά αντιβαίνει στη βάση των Ρεπουμπλικάνων. Θα περίμενε κανένας ότι το ρεπουμπλικανικό κόμμα και ο υποψήφιός του θα ήταν ένθερμος υποστηρικτής της περαιτέρω αύξησης των δαπανών στο ΝΑΤΟ και μιας πιο αυστηρής γραμμής με τη Ρωσία. Είμαστε στο σημείο, όμως, να συζητάμε το αντίθετο. Πιστεύω πως και σε αυτό το θέμα θα πρέπει να περιμένουμε τα δείγματα γραφής, αλλά η άποψή μου είναι ότι δεν θα ανέμενα σημαντικές αλλαγές. Τώρα οι θέσεις του Trump για τη χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ που δημιουργούν ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση μένει να δούμε πως και πότε θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Επειδή, όμως, το ΝΑΤΟ αποτελεί θεσμό και οι ΗΠΑ είναι ο βασικός παράγοντας σε αυτό και αποτελεί την ασπίδα, δεν περιμένω να δούμε κάποια αλλαγή και η συζήτηση θα περιοριστεί στο πλαίσιο χρηματοδότησης του ΝΑΤΟ, όπου πιθανόν θα ζητηθεί κάποια μεγαλύτερη συνεισφορά από την Ευρώπη.
Τι περιμένετε να εφαρμόσει από όλα όσα έχει εξαγγείλει ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ; Εκτιμάτε πως θα μπορούσε να πυροδοτηθεί ένας παγκόσμιος φορολογικός και οικονομικός πόλεμος, αν υλοποιήσει τις εξαγγελίες του για μείωση εταιρικών φόρων στο 15% και στραφεί προς τον προστατευτισμό της αμερικανικής οικονομίας;
Νομίζω ότι εκεί θα βρεθεί κάποιο σημείο ισορροπίας πολύ σύντομα. Διότι το να θέλει να κάνει τόσο μεγάλες επενδύσεις στο εσωτερικό της χώρας και να μειώσει παράλληλα τη φορολογία ακόμη και στις μεγάλες επιχειρήσεις είναι πολιτικές που δεν συνδυάζονται. Επομένως πιστεύω πως το σημείο ισορροπίας θα παραμείνει κάπου κοντά στο σημείο όπου βρισκόταν μέχρι σήμερα, με μία έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις για τις εσωτερικές υποδομές των ΗΠΑ. Δεν φαντάζομαι ότι κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει κανενός είδους φορολογικό ή οικονομικό πόλεμο, ούτε να προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Ήδη οι αγορές, οι οποίες εμφανώς επηρεάστηκαν από την είδηση της εκλογής Trump, ανέκτησαν την ψυχραιμία τους και άλλαξαν πορεία αμέσως μετά από την απολύτως συναινετική και θεσμική ομιλία που έκανε ο νέος Πρόεδρος.
Ποιες επιπτώσεις θα έχει στην Ευρώπη μια αλλαγή οικονομικής πολιτικής από τις ΗΠΑ υπέρ της μείωσης των φόρων και περιορισμού των ελεύθερων συναλλαγών στο παγκόσμιο εμπόριο;
Δεν περιμένω να δω καμία αλλαγή στη συμφωνία για το παγκόσμιο εμπόριο. Αυτές οι συμφωνίες που έχουν υπογραφεί νομίζω θα τηρηθούν στο ακέραιο. Δεν έχει κανέναν λόγο και κανένα συμφέρον να κάνει κάτι διαφορετικό. Τώρα, όσον αφορά συμφωνίες όπως η TTΙP και των υπολοίπων που αμφισβήτησε ή φάνηκε να μην επιθυμεί αυτήν τη στιγμή, αυτό που δήλωσε είναι ότι θέλει συμφωνίες που να μην είναι επιβλαβείς για τα αμερικανικά συμφέροντα. Πάνω σε αυτό νομίζω πως θα δούμε και την επαναδιαπραγμάτευση αυτών των συμφωνιών.
Τώρα, μια διεθνής επιβράδυνση στην παγκόσμια ανάπτυξη ασφαλώς θα φέρει και την Ευρώπη στο σημείο να πάρει κάποια μέτρα για την εσωτερική της αγοράς. Αυτό μπορεί να σημάνει ίσως τη στροφή σε κάποιου είδους προστατευτισμό και στις δύο Ηπείρους, αλλά νομίζω η κατεύθυνση εκεί θα είναι προσωρινή, γιατί δεν υπάρχει εναλλακτική για την παγκοσμιοποίηση του εμπορίου και της Οικονομίας.
Η εκλογή του Trump θα ωθήσει και την Ευρώπη να υιοθετήσει ευκολότερα χαλαρότερες δημοσιονομικές πολιτικές ενίσχυσης της Οικονομίας της;
Ίσως δώσει κάποιο περιθώριο στην Ευρώπη να δει την ευκαιρία και να χαλαρώσει εκείνη τους δημοσιονομικούς όρους και να προχωρήσει εκείνη σε μια περισσότερο επεκτατική νομισματική πολιτική. Το κάνει ήδη η ΕΚΤ, ίσως δούμε να το κάνει ακόμη περισσότερο. Αντίθετα, όμως, μπορεί να δούμε να παίρνει και η Ευρώπη σειρά και να στραφεί και εκείνη σε μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλεγχο. Με αυτήν την έννοια, θα ήταν μια εξέλιξη που δεν θα ήταν πολύ συμφέρουσα για τις ελληνικές θέσεις.
Οι Ρεμπουμπλικάνοι κερδίζουν και το Κογκρέσο και τη Γερουσία. Θα είναι πιο εύκολο για τον Trump να ασκήσει την πολιτική του και να υλοποιήσει όλα όσα έχει πει κατά καιρούς;
Πράγματι θα έχει ενδιαφέρον να δούμε με ποιο τρόπο οι Ρεπουμπλικάνοι, που αποτελούν την πλειοψηφία και στα δύο σώματα, θα αντιμετωπίσουν τις προτάσεις αλλαγής πολιτικής. Διότι το ρεπουμπλικανικό κόμμα διασπάστηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Στις ΗΠΑ, όμως, το πιο ισχυρό είναι οι θεσμοί και όχι τα πρόσωπα.
