Του Τάσου Ανθουλιά
Πολλά λέγονται, αλλά ποιος είναι πραγματικά ο πολιτιστικός τουρισμός; Ποιος είναι ο τουρίστας εκείνος που θα επισκεφθεί την Ελλάδα, όχι μόνο για τον ήλιο και τη θάλασσα (που τα βρίσκει και αλλού πιο φθηνά), αλλά και για να προσεγγίσει τον διαχρονικό πολιτισμό της χώρας μας; Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου η Βόρεια Ευρώπη άρχισε να ανακάμπτει και να αναπτύσσεται. Οι άνθρωποι από τη Βόρεια Ευρώπη ήθελαν τα αγαθά που τους έλειπαν πιο πολύ: τον ήλιο και τη θάλασσα. Και ανακάλυψαν τη φυσική ομορφιά της σύγχρονης Ελλάδας, αφού μπορούσαν να ανταποκριθούν στα έξοδα λόγω του μικρού κόστους της ζωής στην Ελλάδα.
Όταν έρχονταν στην Ελλάδα έβρισκαν μια ζεστή φιλοξενία και μια υπέροχη φύση. Ένα χαμόγελο, μια πραγματική χειραψία, μια ζουμερή ντομάτα, ένα κομμάτι τυρί, μια φέτα καρπούζι κι ένα τσαμπί σταφύλι.
Σήμερα υπάρχουν πολλές άλλες χώρες που προσφέρουν ήλιο, θάλασσα και χαμηλό κόστος καταλυμάτων και διατροφής. Η Ελλάδα δεν είναι πια ανταγωνιστική απέναντι σ’ αυτές τις χώρες. Πολύ περισσότερο δεν θα είναι καθόλου όταν τελειώσουν οι διάφορες πολεμικές και αποσταθεροποιητικές καταστάσεις στη Μεσόγειο.
Αλλά η Ελλάδα δεν είναι μόνο ήλιος και θάλασσα. Η Ελλάδα είναι, πάνω απ’ όλα, η περιοχή στην οποία αναπτύχθηκαν οι περισσότεροι δυτικοί πολιτισμοί.
Πώς, όμως, ένας τουρίστας μπορεί να ανακαλύψει, να αισθανθεί και να καταλάβει αυτούς τους πολιτισμούς; Πώς μπορεί να ανακατασκευάσει στο μυαλό του, από μερικά ερείπια, μερικές πέτρες, το περιβάλλον αυτών των πολιτισμών; Πώς μπορεί να κατανοήσει τη λειτουργία αυτών των πολιτισμών;
Πώς ένας επισκέπτης, βλέποντας τα ερείπια στην Πύλο μπορεί να φανταστεί το ανάκτορο του Νέστωρα; Ακόμα περισσότερο: Πώς μπορεί να φανταστεί τον τρόπο ζωής εκείνης της εποχής;
Φυσικά, η λύση δεν είναι η αναστύλωση των αρχαίων μνημείων. Αλλά μπορούμε να αναπαράγουμε ορισμένα σημαντικά τμήματα των κτιρίων μαζί με τον τρόπο της ζωής μέσα τους. Μια ιδέα μας δίνει το ζωντανό μουσείο των Βίκινγκς στην πόλη Γιορκ, τον χώρο της πρώτης τους εγκατάστασης.
Η Κρήτη είναι το νησί του Μινωικού πολιτισμού. Αφού δείτε τα ερείπια της Κνωσού θα μπορούσατε, ενδεχομένως, να πάτε σε ένα μεγάλο, πρώτης κατηγορίας, ξενοδοχείο, που θα είναι απόλυτη αναπαράσταση ενός χαρακτηριστικού τμήματος του ανακτόρου της Κνωσού διακοσμημένο με όλες τις γνωστές τοιχογραφίες και με αντίγραφα αντικειμένων κάθε είδους.
Στο ισόγειο του ξενοδοχείου, το οποίο θα είναι προσεγγίσιμο με εισιτήριο και από το ευρύτερο κοινό, θα υπάρχει ένα ζωντανό μουσείο που θα αναπαράγει τη ζωή στη Μινωική Κρήτη. Τα βασιλικά διαμερίσματα με την αίθουσα του θρόνου, το δωμάτιο της βασίλισσας με τα δελφίνια, διάφορα δωμάτια και λειτουργικοί χώροι.
Σ’ ένα δωμάτιο θα παρουσιάζεται η Μινωική γραφή – γραμμική Α και Β και η γραφή των αριθμών. Σε άλλους χώρους θα παρουσιάζονται οι διάφορες θρησκευτικές τελετές όπως φαίνονται σε εικόνες εκείνης της εποχής.
Το εργαστήρι κεραμικής και η τέχνη του με μια συλλογή από αντίγραφα αριστουργημάτων. Ορυκτά και το εργαστήριο μεταλλουργίας. Η αγροτική ζωή και ο θερισμός. Το πατητήρι με τον μούστο. Ο χώρος για τα ταυροκαθάρψια.
Σε ένα τραπέζι ο βασιλιάς θα παίζει με το σκάκι του. Και, φυσικά, θα υπάρχει μια αίθουσα με αντίγραφα κοσμημάτων που θα μπορούν να πουλιούνται.
Μια ειδική περιοχή θα είναι αφιερωμένη στον μυθικό λαβύρινθο και θα προκαλεί τα παιδιά να βγουν από μέσα χρησιμοποιώντας τον μίτο της Αριάδνης.
Και στο μπαλκόνι μιας ταράτσας ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος θα εμφανίζονται στην προσπάθειά τους να πετάξουν προς την ελευθερία.
Σε έναν ειδικό χώρο θα προβάλλεται κάθε μία ώρα ένα ντοκιμαντέρ, με υπότιτλους σε διάφορες γλώσσες, που θα παρουσιάζει με απλό και ελκυστικό τρόπο την ιστορία του Μινωικού πολιτισμού με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών.
Ένα σημαντικό θέμα είναι η λειτουργία των χώρων. Η δυνατότητα του επισκέπτη να έχει κάποιου είδους συμμετοχή. Ο σύγχρονος επισκέπτη δεν θέλει να είναι ένας παθητικός παρατηρητής, αλλά να συμμετέχει. Για παράδειγμα να πατάει έναν μοχλό για να ανάψει τη φλόγα του σιδηρουργού.
Να πατάει ένα κουμπί, δίπλα στο οποίο να υπάρχει μια περιγραφή όλης της διαδικασίας, για να γυρίσει ο τροχός του κεραμοποιού κλπ.
Η Μαγνησία είναι ένα από τα μέρη που αναπτύχθηκαν νεολιθικοί πολιτισμοί. Αφού δείτε τα ερείπια των νεολιθικών οικισμών στο Σέσκλο και στο Διμήνι, θα μπορούσατε να πάτε σε ένα μεγάλο, πρώτης κατηγορίας, ξενοδοχείο, που θα αναπαριστά μια περιτοιχισμένη ακρόπολη του νεολιθικού πολιτισμού με αντίγραφα νεολιθικών έργων τέχνης κάθε είδους.
Μια ειδική, ξεχωριστή, περιοχή θα είναι αφιερωμένη στον Ηρακλή. Ένα πάρκο με τους δώδεκα άθλους του.
Η Μακεδονία είναι η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετά από μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας και στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, θα μπορούσατε να πάτε σε ένα μεγάλο, πρώτης κατηγορίας, ξενοδοχείο, (ίσως στη Χαλκιδική) που θα είναι αναπαράσταση ενός χαρακτηριστικού τμήματος του ανακτόρου των Αιγών διακοσμημένου με όλες τις γνωστές τοιχογραφίες, τα μωσαϊκά και τα κάθε είδους αντικείμενα.
Μια ειδική περιοχή θα είναι αφιερωμένη στον Μέγα Αλέξανδρο και τις εκστρατείες του, με τη Μακεδονική φάλαγγα, στην οποία η σάρισα έπαιζε σημαντικό ρόλο. Το πάρκο με τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη Μικρά Ασία, κόβοντας τον Γόρδιο δεσμό, στη Μέση Ανατολή, στην Περσέπολη, στην Ινδία, με χάρτες και με αναπαραστάσεις μαχών.
Εκτός από την ιστορία μας, πάντως, μπορούμε επίσης να προβάλουμε ιδιαιτερότητες του φυσικού μας περιβάλλοντος.
Φανταστείτε στη Ζάκυνθο ένα μεγάλο, πρώτης κατηγορίας, ξενοδοχείο στη μορφή της χελώνας καρέτα-καρέτα. Εσωτερικά, το κεφάλι της θα μπορούσε να είναι ένα μουσείο γι’ αυτή τη χελώνα.
Τα πόδια της (εσωτερικά) θα μπορούσαν να τελειώνουν σε μικρά ενυδρεία, που θα προέτρεπαν τους επισκέπτες να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την προστασία των απειλούμενων ειδών.
Φανταστείτε ένα ξενοδοχείο στη συμβολική μορφή ενός ηφαίστειου στον κόλπο της Κέφαλου στην Κω – κοντά στο αεροδρόμιο, απέναντι από τη Νίσυρο.
Σ’ αυτό το ξενοδοχείο θα παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία που σχηματίζουν και λειτουργούν ένα πραγματικό ηφαίστειο, από το οποίο παράγεται η ελαφρόπετρα. Οργανωμένες εκδρομές στη Νίσυρο θα μπορούσαν να προσφέρουν στον επισκέπτη ζωντανές εικόνες της ηφαιστειακής φύσης.
Και επειδή μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις δείτε αυτό το μικρό βίντεο στο YouTube.
Τι είναι ο πολιτιστικός τουρισμός
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει διεθνώς ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τηλεοπτικά προγράμματα που έχουν σχέση με την ιστορία και τον πολιτισμό. Η αύξηση στην κυκλοφορία ανάλογων περιοδικών και βιβλίων είναι εντυπωσιακή, όπως και η αύξηση στις επισκέψεις σχετικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν και τις τάσεις στα ενδιαφέροντα όλο και μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού. Οδηγούν, όμως, και σε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ιστορία και ο πολιτισμός.
Η παθητική προσέγγιση μνημείων και έργων τέχνης δεν είναι πια ικανοποιητική. Ο πολιτιστικός τουρίστας δεν ικανοποιείται από αυτό που μέχρι σήμερα έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα. Δεν είναι αυτός που θα επισκεφθεί ένα μουσείο για να δει έργα τέχνης, διαβάζοντας απλώς κάποιες λεζάντες (συνήθως κακογραμμένες και με τόσο μικρά γράμματα, που χρειάζονται γυαλιά για να διαβαστούν). Δεν είναι αυτός που θα επισκεφθεί έναν αρχαιολογικό χώρο, μαζί με ένα γκρουπ, ακούγοντας στα πεταχτά κάποιες κοινότυπες κουβέντες από ένα ξεναγό. Δεν είναι αυτός που αρκείται σε μερικά ονόματα που συνοδεύονται από αντίστοιχες χρονολογίες. (Ξέρει ήδη πολύ περισσότερα πριν έρθει).
Πολιτιστικός τουρίστας είναι αυτός που θέλει πραγματικά να καταλάβει έναν τόπο, που θέλει να νιώσει την ιστορία του και τον πολιτισμό του. Είναι αυτός που θέλει να αισθανθεί ότι ζει μέσα σε έναν άλλο πολιτισμό, που θέλει την εμπειρία μιας πολιτιστικής «περιπέτειας». Είναι αυτός που θέλει να συγκρίνει το σήμερα με το χθες, να κατανοήσει τους λόγους των αλλαγών και της εξέλιξης.
Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στις διευθύνσεις:
http://www.facebook.com/AboutFormTourism
