Αντώνης Κανάκης: Περί σάτιρας και πολιτικής

Αντώνης Κανάκης: Περί σάτιρας και πολιτικής

Όταν γράφεις στο Google.gr “Αντώνης” το πρώτο επίθετο που ανεβαίνει είναι “Κανάκης”. Προφανώς δεν χρειάζονται συστάσεις,  αλλά στα καλά σπίτια,  όπως είναι το Liberal, έχουμε τρόπους και συστήνουμε πάντοτε στους άλλους τους φιλοξενούμενούς μας. Πολλώ δε μάλλον όταν το πραγματικό επίθετό τους ίσως να μην είναι πολύ γνωστό.

Ο Αντώνης Δούμας ξεκίνησε ως ραδιοφωνικός παραγωγός/πειρατής από τα 13, και στην πορεία υιοθέτησε το “Κανάκης”, ίδρυσε ραδιοφωνικό σταθμό, έγινε τηλεοπτικός παραγωγός, σκηνοθέτης και συγγραφέας. Τις Δευτέρες -Οκτώβριο με Μάιο- με την ομάδα του Ράδιο Αρβύλα δεν αφήνουν τίποτα όρθιο. Έχουν φανατικούς φίλους. Εχθρούς μόνο τους σοβαροφανείς. Ο Αντώνης σπάνια δίνει συνεντεύξεις. Έκανε μια εξαίρεση για το Liberal.gr λίγο πριν από την εκπνοή του 2015.

Συνέντευξη στη Μαρία Χούκλη

Like ή dislike στη χρονιά που φεύγει; Σε τι και γιατί;

Κάνω σίγουρα dislike στη νοοτροπία της εποχής των likes και των dislikes, την οποία απεχθάνομαι και θεωρώ πως όχι τυχαία, χρησιμοποιεί το ίδιο ακριβώς σύμβολο που χρησιμοποιούσαν οι ρωμαίοι αυτοκράτορες στις διάφορες αρένες προκειμένου να ζήσει ή να πεθάνει ένας άνθρωπος για τη διασκέδασή τους. Σε συμβολικό επίπεδο δεν υπάρχει και μεγάλη διαφορά από εκείνη την εποχή. Οι αρένες άλλαξαν, η διασκέδαση παραμένει ίδια ενώ οι θάνατοι είναι πολύ πιο κομψοί και αναίμακτοι.

Από 'κει και πέρα, δεν νομίζω ότι είναι οι χρονιές που ευθύνονται για το αν οι ζωές μας είναι καλές ή όχι, αλλά εμείς. Στην περίπτωση που δεν μας επιφυλάσσει ο χρόνος φυσικές καταστροφές, πολέμους, ασθένειες ή θανάτους, εμείς καθορίζουμε το χρόνο που πέρασε και όχι ο χρόνος εμάς. Εμείς ως μονάδες, εμείς ως κοινωνίες, εμείς ως ανθρωπότητα.

Προσωπικά, το 2015 περιείχε όλo το μενού της ζωής, η οποία έχει μια παράξενη δικαιοσύνη μέσα στην αδικία της, ένα παράξενο σχέδιο μέσα στον κατά βάση τυχαίο χαρακτήρα της και μια παράξενη ισορροπία μέσα στη φαινομενική πολλές φορές αταξία της. Νομίζω, ότι το 2015 για εμένα θα είναι μια χρονιά του πριν και του μετά. Δηλαδή η ζωή μου, ο εαυτός μου πριν το 2015 και μετά.

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, το 2015 ήταν μία ακόμη χαμένη ευκαιρία, όπως είναι κάθε χρόνος, κάθε μήνας, κάθε ημέρα που περνάει, για μία χώρα που δεν λέει να σοβαρευτεί με τίποτα.

Σε ό,τι αφορά τον πλανήτη, η παράνοια συνεχίζεται και κορυφώνεται. Αυτό το «πείραμα» που ονομάζεται ανθρωπότητα, έχει ενδιαφέρον να δούμε που και πως θα καταλήξει...

 

Διάβασα το βιβλίο που έγραψες με αφορμή το θάνατο του πατέρα σου. Στα αλήθεια δεν φοβάσαι πια το θάνατο;

Το θάνατο αυτόν καθ' εαυτόν, όχι δεν νομίζω ότι τον φοβάμαι. Εξάλλου δεν νομίζω, ότι μας αφορά εμάς τους ανθρώπους ο δικός μας θάνατος. Σε τί μπορεί να μας αφορά η ανυπαρξία μας; Ο θάνατος όμως των άλλων μας αφορά. Η ανυπαρξία άλλων ανθρώπων, αυτή σίγουρα μας αφορά. Οπότε τον δικό μου, νομίζω ότι δεν τον φοβάμαι. Περιφερειακά, σχετικά με αυτόν πράγματα, μάλλον τα φοβάμαι. Όμως κυρίως φοβάμαι το θάνατο και την απώλεια άλλων ανθρώπων.

Στην επαφή σου με τον κόσμο τι διαπιστώνεις; Μας άλλαξε ως κοινωνία η κρίση;

Αν και τελευταία έχω μειώσει πολύ τις επαφές μου με άλλους ανθρώπους και δεν το λέω για καλό αυτό... βασικά δεν ξέρω καν αν είναι καλό ή κακό, μάλλον δεν είναι τίποτα από τα δύο, απλά έτσι είναι... παρ' όλα αυτά, επειδή είμαι από αυτούς που πιστεύω ότι η κρίση δεν είναι κυρίαρχα οικονομική, αλλά κρίση παιδείας, θεωρώ ότι η κρίση αποκάλυψε και έφερε στην επιφάνεια πιο έντονα πραγματικότητες, για τις οποίες δεν θα έπρεπε να είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι ή υπερήφανοι. Το βασικότερο πρόβλημά μας είναι πως δεν τις αναγνωρίζουμε καν αυτές τις παθογενείς πραγματικότητες και δυστυχώς οι υποτιθέμενες ηγεσίες μας, αντί να μας παρασύρουν μακριά από τις παθογένειές μας, πατάνε σ' αυτές, τις εκμεταλλεύονται κι έτσι τις γιγαντώνουν και τις διαιωνίζουν.

Το Ράδιο Αρβύλα “βγάζει το ψωμί” του κατά βάση από τους πολιτικούς. Αλλά δεν “κάνει” πολιτική, εννοώ, δεν δείχνει να προτιμά κανένα κόμμα. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ασφαλής επιλογή για να τα έχετε καλά με όλους. Πως ορίζεις εσύ τη σάτιρα; Έχει όρια;

Μάλλον το αντίθετο αποτέλεσμα έχει, δηλαδή το να μην τα έχεις καλά με κανέναν. Έχω πει στο παρελθόν πως αποτελεί επιβράβευση και χειροπιαστή απόδειξη ότι κάνουμε κάτι σωστά, το γεγονός, πως όλοι οι φανατισμένοι οπαδοί όλων των κομμάτων και τονίζω το φανατισμένοι, τα έχουν μαζί μας. Κάθε άλλο λοιπόν, παρά ασφαλής επιλογή είναι. Εξάλλου, δεν είναι καν επιλογή η αλήθεια ή η δικαιοσύνη ή η ανεξαρτησία. Είναι αρχές που προκύπτουν αβίαστα και θεωρώ ότι είναι ή θα έπρεπε να είναι, ένα εσωτερικό και αυτόματο καθήκον στη σάτιρα, όπως ακριβώς είναι ή θα έπρεπε να είναι και στη δημοσιογραφία.

Η σάτιρα είναι κυρίαρχα τέχνη και ως τέχνη είναι και θέση, είναι και άποψη, είναι και πολιτική. Ειδικά η σάτιρα σε πολιτικό επίπεδο, είναι ίσως η πιο υγιής αντίδραση-εκτόνωση, είναι άμυνα, αλλά κυρίως είναι επίθεση, είναι ένα σίγουρο καταφύγιο και είναι αναμφισβήτητα ο πιο καθαρός καθρέφτης. Είναι εχθρός της σοβαροφάνειας, η οποία είναι το βασικό εργαλείο-μανδύας-κρυψώνα, των περισσότερων πολιτικών και κοινωνικών «εγκληματιών». Η σάτιρα είναι δημοκρατία.

Σχετικά με τα όρια της, η απάντηση που απολαμβάνω πλέον να δίνω, είναι ότι πρέπει να μπει επιτέλους κάποιο όριο στο πόσες φορές μπορεί ακόμη να διατυπωθεί το ερώτημα σχετικά με τα όρια της σάτιρας.

Αδίκησες ανθρώπους με τις αναφορές σου; Υπήρξες αδικαιολόγητα σκληρός με κάποιο σχόλιο που έκανες;

Θεωρώ πως όχι. Μπορεί βέβαια και να κάνω λάθος κι αν έχω κάνει κάτι από αυτά που μου ρωτάς, θα το έχω κάνει ακούσια.

Ποιο θεωρείς το πιο πιεστικό πρόβλημα της χώρας που πρέπει να λυθεί μέσα στο 2016;

Η παιδεία, όχι βέβαια υπό την έννοια των εγκυκλοπαιδικών γνώσεων, αλλά αυτό δεν μπορεί να λυθεί μέσα σ' ένα χρόνο, άσε που δεν βλέπω και καμία διάθεση από κανέναν για να το λύσει.