Οι διαδηλώσεις της συλλογικής ευθύνης

Του Θανάση Χειμωνά 

Καλοκαιράκι του 2005 βρίσκομαι σε ένα μπαρ, στο κέντρο της Αθήνας. Στο διπλανό τραπέζι κάθονται δυο τύποι κάπου στα τριανταφεύγα. Είναι το βράδυ των φοβερών τρομοκρατικών επιθέσεων της Αλ Κάιντα στο Μετρό του Λονδίνου με εκατοντάδες νεκρούς.

Ο ένας από τους δύο σχολιάζει το γεγονός: «Πω ρε φίλε, το φχαριστήθηκα πολύ αυτό που έγινε στην Αγγλία. Καλά να πάθουν. Να πληρώσουν τα εγκλήματα που έκαναν στο Ιράκ και την Παλαιστίνη».

Έκπληκτος με αυτά που ακούω του ρίχνω μια ματιά. Γεματούλης, φλώρικα ντυμένος με γυαλαμπούκα. Εντάξει, φυσιογνωμιστής δεν είμαι αλλά δεν το έκανα για αναρχικό. Τέλος πάντων, ο φίλος του τού θέτει την εύλογη ερώτηση που θα κάναμε όλοι μας:

«Μα ένας άνθρωπος, μεροκαματιάρης που παίρνει το Μετρό για να πάει στη δουλειά του, τι φταίει για όσα έκανε η αγγλική κυβέρνηση στην Παλαιστίνη και το Ιράκ;»

«Φταίει! Φταίει!» Τον κατακεραυνώνει ο ευτραφής «επαναστάτης» συμπληρώνοντας: «Αν τον ενοχλούσαν όσα κάνει η κυβέρνησή του θα έπρεπε να είναι κάθε μέρα στους δρόμους και να διαδηλώνει εναντίον της. Από την στιγμή που δεν το κάνει αυτό είναι συνένοχος».

Όλα αυτά φυσικά προ σόσιαλ μίντια. Σήμερα, τέτοιας μορφής αντιδράσεις ψευτοεπαναστατών που επικροτούν πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις μας είναι εξαιρετικά οικείες.

Κάθε έκρηξη βόμβας με δεκάδες ή και εκατοντάδες αθώα θύματα συνοδεύεται από λεζάντες του στυλ: «Ναι αλλά οι σταυροφόροι είχαν μακελέψει τους Σαρακηνούς» ή «Ξέρετε τι εγκλήματα έκαναν οι αποικιοκράτες στο Βελγικό Κονγκό;» ή πάλι «Ναι αλλά όταν κάηκε ολοσχερώς η καλύβα του Αμπέμπε Λελέκουα στο Μιτσαβουντού δεν είχατε γράψει τίποτα» κ.ο.κ. Έχω πολλές φορές σχολιάσει το συγκεκριμένο φαινόμενο, δεν νομίζω πως υπάρχει κάτι να προσθέσω.

Μια στιγμή όμως… Τα προ δωδεκαετίας λόγια εκείνου του τύπου δεν σας θυμίζουν και κάτι άλλο; Τα τελευταία χρόνια, με τις συνεχείς επιθέσεις των τζιχαντιστών σε ευρωπαϊκό έδαφος και πέρα από την απόλυτα δικαιολογημένη οργή εναντίον των δολοφόνων έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος ένα επικίνδυνο τσουβάλιασμα όλων των μουσουλμάνων.

Κάτι που στηρίζεται ακριβώς στο αφήγημα του κυρίου που αναφέρω στην αρχή του άρθρου μου: Από την στιγμή που οι μουσουλμάνοι δεν διαδηλώνουν μαζικά εναντίον των Ισλαμιστών είναι και αυτοί συνένοχοι.

Παρακάμπτοντας το γεγονός πως πολλοί μουσουλμάνοι (θρησκευτικοί ηγέτες, επώνυμοι και ανώνυμοι) έχουν επανειλημμένα καταδικάσει δημοσίως τις ακρότητες των φανατικών ισλαμιστών ενώ υπάρχει και το κίνημα Not In My Name («Όχι στο όνομά μου») που υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο μέσος μουσουλμάνος δεν ταυτίζεται με τους συγκεκριμένους φονιάδες, καλό είναι να αναφέρουμε πως η λογική αυτή μας ρίχνει με μαθηματική ακρίβεια στην αγκαλιά μιας από της σημαντικότερες αρχές του ρατσισμού: Τη Συλλογική Ευθύνη.

Ανάλογα σχόλια ακούγονταν στη χώρα μας τη δεκαετία του '90 – σε μια εποχή που ο ρατσισμός ήταν απολύτως mainstream - σε βάρος π.χ. των Αλβανών. Κάθε φορά που γινόταν κάποιο έγκλημα και τύχαινε ο δράστης να είναι από εκεί (μερικές φορές δεν τύχαινε καν, απλώς οι Ελληνάρες θεωρούσαν de facto πως τη «δουλειά» την είχε κάνει Αλβανός) μαθαίναμε πως «Όλοι τους τέτοιοι είναι. Αλλιώς θα αντιδρούσανε και θα καταδικάζανε τους συμπατριώτες τους».

Ας το θέσουμε με άλλο τρόπο. Πριν μερικούς μήνες ένας ψυχάκιας συμπατριώτης μας έπεσε εσκεμμένα με το αυτοκίνητό του σε κόσμο στη Μελβούρνη της Αυστραλίας σκοτώνοντας έξι άτομα (περισσότερα από ό,τι η αντίστοιχου τύπου πρόσφατη επίθεση ισλαμιστών στο Γουεστμίνστερ). Θα έπρεπε δηλαδή η ελληνική ομογένεια στην Αυστραλία να διαδηλώνει αποδοκιμάζοντας την πράξη ενός διαταραγμένου ο οποίος έτυχε να είναι πατριωτάκι; Το ότι ήταν μεμονωμένο γεγονός εμένα δε μου λέει τίποτα. Τραβάτε να το πείτε αυτό στους συγγενείς των θυμάτων.

Κάποιοι θα πούνε: «Εντάξει ρε Χειμωνά. Είναι ανάγκη να τα γράψεις αυτά τώρα; Που δεν έχει ακόμα στεγνώσει το αίμα των θυμάτων του Μάντσεστερ;» Η απάντησή μου είναι, ναι. Γιατί τώρα είναι που κινδυνεύουμε να πέσουμε στην παγίδα ενός δήθεν «προοδευτικού» ρατσισμού. Ναι, γιατί αυτή τη στιγμή οι συμπατριώτες μας που θεωρούν πως ο Ζινεντίν Ζιντάν, η Τζάνετ Τζάκσον (ναι, έχει ασπαστεί το Ισλάμ!) η νομπελίστρια Μαλάλα Γιουσαφάι και οι χιλιάδες Έλληνες μουσουλμάνοι της Θράκης είναι εν δυνάμει δολοφόνοι αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα από ό,τι οι ίδιοι οι τζιχαντιστές.

Σε μια χώρα όπου οι γιατροί αρνούνται να κάνουν αμβλώσεις επειδή το θεωρούν αμαρτία το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι μια έξαρση του θρησκευτικού μίσους.