Οι Colectivos φυλάνε τα έρμα

Photo by Carlos Becerra/Anadolu Agency/Getty Images

Του Γιάννη Κουζηνού

Σε προηγούμενο κείμενο μου αναφέρθηκα στην κατάσταση που επικρατεί στη Βενεζουέλα με τις δολοφονίες, ληστείες και απαγωγές και στον τρόπο που επηρεάζει όλη αυτή η "τρομοκρατία της καθημερινότητας", όπως την ονομάζω, τη ζωή των πολιτών. Σήμερα - και νομίζω πως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον - θα ρίξουμε μια ματιά στο πώς, το ποτέ και το γιατί δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε όλο αυτό το θλιβερό φαινόμενο.

Δεν ήταν τα πράγματα έτσι από πάντα στην Βενεζουέλα και μια μάτια στα στατιστικά στοιχεία μέσα στο πέρασμα των χρόνων μάς δίνουν μια πεντακάθαρη εικόνα στο από ποτέ, ουσιαστικά, η εγκληματικότητα στην χειρότερη της μορφή (ληστεία μετά φόνου, απαγωγές) εκτινάχθηκε στα ύψη.

Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τα στατιστικά των δολοφονιών από το 1998 έως και το 2015. Με την πράσινη γραμμή παρουσιάζονται τα στοιχεία των δολοφονιών ανά 100. 000  κατοίκους όπως αυτά δίδονταν από την  PROVEA (Programa Venezolano de Educacion - Accion en Derechos Humanos), δηλαδή το Πρόγραμμα επιμόρφωσης στην Βενεζουέλα - Δράση για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όπως μπορείτε να δείτε τα στοιχεία σταματάνε κάπου στο 2012 όπως και τα στοιχεία που παρουσιάζονται με την μπλε γραμμή από τα Ηνωμένα Έθνη. Ο λόγος που τα στατιστικά σταματούν εκεί είναι διότι η κυβέρνηση αρνείται πλέον να παραχωρήσει τα επίσημα νούμερα. Με την κόκκινη γραμμή παρουσιάζονται τα στατιστικά από τον OVV (Observatorio Venezolano de Violencia), μια μη κυβερνητική οργάνωση που συλλέγει στοιχεία από επτά διαφορετικά πανεπιστήμια σε όλη την χώρα. Το κοινό σημείο όπου και οι τρεις πηγές συμφωνούν απόλυτα είναι η εκτίναξη του αριθμού των δολοφονιών στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από τον Τσάβες. Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι στα χρόνια από το 1960 έως το τέλος της δεκαετίας του 80 τα στατιστικά δίνουν 8 με 10 δολοφονίες ανά 100. 000 κατοίκους.

Πριν περάσουμε στο γιατί συνέβη αυτή η εκτίναξη της εγκληματικότητας, αξίζει να δούμε έναν ακόμα πίνακα που αναφέρεται στον αριθμό των απαγωγών στην Βενεζουέλα επί προεδρίας Carlos Andres Perez, επί προεδρίας Rafael Caldera και φυσικά επί προεδρίας Hugo Chavez. Είμαι σίγουρος ότι τα νούμερα και εδώ μιλούν από μόνα τους και δεν χρειάζεται περαιτέρω επεξήγηση.

Με την άνοδο στην εξουσία της "μπολιβαριανής επανάστασης" του Τσάβες αναπτύχθηκε μια βίαιη ρητορική διχασμού που ωθούσε των φτωχό κόσμο ενάντια στην μεσαία και ανώτερη τάξη, η οποία κατά τον ίδιο ευθυνόταν για όλα τα κακώς κείμενα στην χώρα. Όχι τόσο ενάντια σε πολιτικές και πολιτικούς προκατόχους του αλλά εναντίον του ίδιου του του λαού που είχε την τύχη να ζει μια αξιοπρεπή ζωή σε σχέση με την φτωχολογιά. O Τσάβες έχοντας τα ταμεία του γεμάτα λόγω της υψηλής τιμής του πετρελαίου, ξεκίνησε πολλά προγράμματα μείωσης της φτώχειας και της ανισότητας. Παρότι είναι αλήθεια ότι στα πρώτα χρόνια το κατάφερε, τα στατιστικά της εγκληματικότητας συνεχώς αυξάνονταν με γοργούς ρυθμούς.

Η διαφθορά των αστυνομικών αρχών, ο ελλιπής έλεγχος για την οπλοκατοχή και το φτωχό δικαστικό σύστημα είναι τρεις από τους βασικότερους λόγους της έξαρσης της εγκληματικότητας στην Βενεζουέλα τα τελευταία χρόνια. Η Βενεζουέλα θεωρείται παγκοσμίως ως μια από τις πιο διεφθαρμένες χώρες. Μάλιστα, το Corruption Perceptions Index την κατατάσσει στην 158η θέση ανάμεσα σε 167 χώρες και πολύ μεγάλη θεωρείται η εξάπλωση της διαφθοράς και ανάμεσα στα σώματα  ασφαλείας. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλά από τα εγκλήματα δεν αναφέρονται καν στις αστυνομικές αρχές καθώς τα θύματα φοβούνται ότι η συνεργασία των αστυνομικών με τους εγκληματίες πιθανώς να τους επιφέρει επιπλέον προβλήματα. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) χαρακτηριστικά αναφέρει ότι ένα στα πέντε εγκλήματα στην Βενεζουέλα το διαπράττει η αστυνομία.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με το δικαστικό σύστημα που, σύμφωνα με το Transparency International, είναι το πιο διεφθαρμένο στον κόσμο και τρίτο πιο αναποτελεσματικό, η Βενεζουέλα έχει μετατραπεί σε παράδεισο της εγκληματικότητας.

Ένας στους δύο πολίτες στην Βενεζουέλα οπλοφορούν. Το 2013 ο πρόεδρος Μαδούρο ανακοίνωσε την επένδυση  47 εκατομμυρίων δολαρίων για την δημιουργία 60 νέων κέντρων αφοπλισμού και 39 εκατομμυρίων δολαρίων για την χρηματοδότηση ενός προγράμματος για την περιπολία στρατού στις πιο επικίνδυνες περιοχές. Το  Plan Patria Segura (Πρόγραμμα Ασφαλής Πατρίδα) απέτυχε παταγωδώς και τα στατιστικά της εγκληματικότητας συνεχώς αυξάνονται. Ενδιαφέρον έχει αντίδραση των "Colectivos" που σε μια κοινή τους δήλωση για το πρόγραμμα αφοπλισμού ανέφεραν ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα καθώς αποτελούν μέρος της προστασίας της "μπολιβαριανής επανάστασης".

Το πρόγραμμα του Μαδούρο φυσικά δεν ήταν το πρώτο που εφαρμόστηκε και απέτυχε. Ο ίδιος ο Τσάβες κατά την διάρκεια της προεδρίας του ανακοίνωσε 20 διαφορετικά προγράμματα καταπολέμησης της εγκληματικότητας τα οποία απέτυχαν όλα παταγωδώς. Κατά την ταπεινή μου γνώμη όλη αυτή η κατάσταση δεν οφείλεται ούτε σε ανικανότητα, ούτε σε έλλειψη πόρων, τουλάχιστον στα χρόνια του Τσάβες. Το να κρατάς ένα λαό φοβισμένο, τρομοκρατημένο είναι προφανές ότι κάνει την ζωή  αυτών που θέλουν να κυβερνούν ανενόχλητοι πιο εύκολη.

Μην ξεχνάτε, ανάμεσα σε όλα... οι "Colectivos φυλάνε τα έρμα".