Του Βασίλη Παζόπουλου*
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να επενδύσει κάποιος στο χρηματιστήριο. Μην θεωρείτε πως το κίνητρο είναι πάντα το να κέρδος. Δεν γίνονται όλα για τα λεφτά.
Ορισμένοι αντλούν ικανοποίηση από την αδρεναλίνη που τους προσφέρει η καθημερινή παρακολούθηση της συνεδρίασης και η μεταβλητότητα της επενδυτικής τους θέσης. Άλλοι νιώθουν ότι η χαρά της προσδοκίας, το ταξίδι προς την “Ιθάκη”, είναι πιο σημαντικό από το ίδιο το κέρδος. Μαγεύονται από την έρευνα.
Δεν επενδύουν όλοι μόνο για χάρη του υλικού κέρδους.
Οι αρνητικές συνθήκες του ελληνικού χρηματιστηρίου
Αναρωτιέμαι αν υπάρχει έστω και ένα κριτήριο, βάση του οποίου θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηριστεί συνετός επενδυτής, όταν συνεχίζει την συστηματική ενασχόληση του με το ελληνικό χρηματιστήριο.
Σε ορισμένα trades σίγουρα μπορεί να ευνοηθεί και να βγει προσωρινά κερδισμένος. Ωστόσο με τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι θέμα χρόνου να χάσει. Παλεύει με τις συντριπτικές πιθανότητες να είναι ενάντιων του.
Για όσους θεωρούν αυτή την άποψη υπερβολική, αυθαίρετη ή θεωρητική, δεν έχουν παρά να δούνε στην πράξη τι έχει γίνει. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν έχει χάσει απλώς. Έχει μηδενίσει τους χρηματιστηριακούς λογαριασμούς της.
Ακόμα και οι ικανότεροι έχουν πέσει θύματα, γιατί δεν μπορούν να εφαρμόσουν ούτε την απλούστερη χρηματιστηριακή τακτική, του stop loss. Δηλαδή να τηρηθεί αυστηρά ένα όριο όπου εγκαταλείπουν την λάθος επιλογή, προκειμένου να προφυλάξουν το κεφάλαιο τους.
Παράδειγμα για το αδιέξοδο
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα, όπου βάζουμε ένα stop loss της τάξης του 10%.
Αγοράζω ΕΤΕ και την πρώτη ημέρα χάνει 5%. Τι κάνω; Τίποτα.
Έχω αποφασίσει να πουλήσω την θέση μου όταν συνολικά η απώλεια φτάσει το 10%
Την δεύτερη ημέρα χάνει άλλο ένα 3%. Άρα συνολικά έχω χάσει 8%.
Μπορεί η αγωνία να κορυφώνεται, αλλά ελπίζω ακόμα.
Η 3η ημέρα ξεκινάει με κάτι έκτακτο - από αυτά που συμβαίνουν συχνά σε μια χρεοκοπημένη χώρα ή εταιρία - και ξεκινάει η συνεδρίαση με κλειδωμένη την μετοχή στο -30%.
Εκεί που υπολόγιζα να χάσω το πολύ μέχρι 10%, βρίσκομαι στην αμήχανη θέση να χάνω πολύ περισσότερα. Το δίλημμα εμφανίζεται αδυσώπητο.
Μένω στην θέση μου με κίνδυνο να καταστραφώ ολοκληρωτικά ή πουλάω σε τόσο εξευτελιστικές τιμές;
Το θέμα είναι πως αν οι απώλειες φτάσουν κοντά στο 50%, το παιχνίδι ουσιαστικά έχει χαθεί. Για να φτάσω ξανά στα χρήματα μου θα πρέπει να διπλασιαστεί το κεφάλαιο που έχει απομείνει.
Αυτή η δυσάρεστη κατάσταση οδηγεί τους περισσότερους σε βεβιασμένες κινήσεις Κυνηγάνε την μία μετοχή μετά την άλλη, παρασυρόμενοι από το συναίσθημα και όχι μετά από μελέτη και ψύχραιμο υπολογισμό των δεδομένων.
Ο αφελής των διεθνών αγορών
Όπως αναλύσαμε με λεπτομέρειες στα προηγούμενα άρθρα, τον καθοριστικότερο ρόλο στην πορεία των διεθνών αγορών παίζει αναμφίβολα η τιμή του πετρελαίου.
Ειδικά αυτή την περίοδο, όποιος θεωρεί ότι μπορεί να ερμηνεύσει αξιόπιστα την πορεία της τιμής του, αυταπατάται. Ούτε οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της διαμόρφωσης των τιμών δεν γνωρίζουν τις βραχυχρόνιες εξελίξεις. Μόνο κατά τύχη μπορεί να έχεις υπολογίσει σωστά.
Ούτε η τεχνική ανάλυση, την οποία θεωρώ αξιόπιστο εργαλείο στα χέρια των μυημένων, δεν επαρκεί. Αυτή την περίοδο τον πρώτο λόγο έχουν τα αιφνιδιαστικά γεγονότα.
Για παράδειγμα, πριν μόλις λίγες ημέρες, η κρατική εταιρία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η Abu Dhabi National Oil Company, παραχώρησε στην Ινδία δωρεάν 4 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο, με αντάλλαγμα την παροχή αποθηκευτικού χώρου. Οι αποθήκες πετρελαίου κοντεύουν να εξαντληθούν σε όλο τον κόσμο.
Όταν ξεπεράσουμε το κρίσιμο σημείο, θα δούμε κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου από ανυπόμονους πωλητές. Ο λόγος είναι ότι για κάθε ποσότητα που εξορύσσεται θα πρέπει να βρεθεί επειγόντως μια αντίστοιχη που να καταναλώνεται άμεσα.
Από την άλλη το πετρέλαιο χρωστάει ένα ράλι που συνηθίζει να πραγματοποιεί όταν βρίσκεται χαμηλά. Οι αφορμές που μπορούν να δοθούν είναι αρκετές και απρόβλεπτες. Μια συμφωνία των μεγαλύτερων πετρελαιοπαραγωγών χωρών για μείωση της παραγωγής, ένας πόλεμος σε πετρελαιοπαραγωγή χώρα ή απλά η εκτίμηση ότι αποτελεί αγοραστική ευκαιρία.
Τι θα συμβεί τελικά;
Όποιος πιστεύει ότι έχει τις ικανότητες να το προβλέψει, είναι πιο αφελής από αυτόν που αγόραζε Κλωνατέξ, εξαιτίας της σίγουρης «πληροφορίας» που είχε μάθει από τον μπατζανάκη, του ξαδέλφου του περιπτερά, του Λαναρά.
Το μονοπάτι του συνετού επενδυτή
Υπάρχει μια σαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ του σημείου, όπου με βάση υπολογισμένες πιθανότητες γνωρίζουμε ότι οι πιθανότητες είναι υπέρ μας, και του σημείου όπου βασιζόμαστε στην διαίσθηση χωρίς χειροπιαστά στοιχεία.
Δεν είναι κακό να παραδεχόμαστε τις αδυναμίες μας. Ακόμα και στην φυσική οι επιστήμονες δέχονται πως υπάρχουν απαραβίαστα όρια στους υπολογισμούς τους. Μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα την ταχύτητα ή την θέση ενός σωματιδίου, αλλά ποτέ και τα δύο ταυτόχρονα. Το μέγιστο που μπορεί να πετύχουν είναι η ανακάλυψη νόμων μέσα στα όρια που θέτει η Αρχή της Απροσδιοριστίας.
Καμία περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας δεν ήταν απαλλαγμένη από σημαντικές απειλές. Η τρέχουσα όμως απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί κυριαρχούν διαφορετικά οικονομικής φύσης προβλήματα στην παγκόσμια σκακιέρα. Ορισμένα μάλιστα χρειάζονται αντικρουόμενες ενέργειες για να λυθούν.
Παρόλο που η προδιάθεση μας είναι εμφανώς αρνητική εδώ και αρκετό καιρό, η στενή εξάρτηση των αγορών από την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει αυτή την περίοδο την αξία του πετρελαίου, καθιστούσε επίφοβο να λάβουμε την short θέση. Ένας επιπλέον λόγος είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις. Μπορούσαν να μας βγάλουν εκτός αγοράς, ζημιωμένους, ακόμα και αν η έμπνευση μας ήταν σωστή.
Ο συνετός επενδυτής δεν βασίζει τις αποφάσεις του στην τύχη, αλλά σε μια καθορισμένη κατανομή πιθανοτήτων. Για την ώρα και μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο είναι πιο ασφαλές να είναι με σημαντικό ποσοστό του χαρτοφυλακίου του με μετρητά.
Συμπέρασμα
Η απότομη υποχώρηση από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, δεν συνέβη επειδή αφήσανε την Λίμαν να χρεοκοπήσει. Τα πρώτα σημάδια ότι το έδαφος ήταν σαθρό, δόθηκαν από την χρεοκοπία της Bear Sterns αρκετούς μήνες νωρίτερα.
Αν κάποιος είχε διαγνώσει έγκαιρα την προβληματική κατάσταση, δεν ήταν εύκολο να την εκμεταλλευτεί επενδυτικά. Η αδράνεια του συστήματος συνέχιζε με κεκτημένη ταχύτητα.
Όσο η τιμή του πετρελαίου παραμένει κάτω από τα 35-40 δολάρια το βαρέλι, είναι επίφοβη η πορεία των αγορών. Ένας συνετός επενδυτής θα κάνει υπομονή. Ίσως αγοράσει πιο ακριβά, αλλά όταν οι πιθανότητες γείρουν υπέρ του.
Η αλήθεια όμως είναι πως οι περισσότεροι δεν επιλέγουν με σύνεση. Για αυτό βρίσκονται στην πλευρά των χαμένων. Όταν η χρηματιστηριακή τακτική που έχουν ακολουθήσει δεν έχει αποδώσει, είναι θύματα. Αν συνεχίσουν την ίδια τακτική, παρά τα αρνητικά αποτελέσματα, είναι κορόιδα.
Αν εξακολουθούν να την εφαρμόζουν μόνο μία ερμηνεία μπορεί να δοθεί: Έχουν επιλέξει να χάνουν χρήματα. Και ας μην το παραδέχονται.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
