Του Μηνά Αναλυτή*
Πόσα πράγματι ψέματα κρύβονται πίσω από την έννοια του «κοινωνικού αγαθού»;
Ψέματα, τα οποία εντέχνως προβάλλονται από τους άγρυπνους υπερασπιστές της θολής κοινωνικής ευαισθησίας, πολλοί εκ των οποίων έκτισαν πολιτικές καριέρες κάνοντας χρήση του όρου, απλά και μόνο για να γίνουν αρεστοί.
Ένας τέτοιος προοδευτικός, επιθετικός προσδιορισμός, με κοινωνικό -όπως κατά κόρον αναφέρεται- πρόσημο, προσδίδει περίσσια κοινωνική ευαισθησία, συναρπάζει τα πλήθη και προσθέτει ψηφοφόρους, αυξάνοντας την εκλογική πελατεία.
Υπάρχει όμως ορισμός του «κοινωνικού αγαθού;»
Για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, ας στραφούμε λίγο προς την οικονομική θεωρία, η οποία είναι η μόνη που μπορεί να μας βοηθήσει στην αναζήτησή μας. Μέσω αυτής, θα καταρριφθεί ο μύθος του «κοινωνικού αγαθού» ως μη δόκιμος και μη επιστημονικός. Σύμφωνα, λοιπόν, με την οικονομική θεωρία τα αγαθά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Ιδιωτικά αγαθά
- Δημόσια αγαθά.
Ο διαχωρισμός είναι σαφής και επαρκώς τεκμηριωμένος, ώστε να μην επιδέχεται αμφισβήτησης. Αξίζει, όμως, να σταθούμε λίγο στις δύο αυτές κατηγορίες, αναλύοντας με σύντομο τρόπο τα χαρακτηριστικά τους.
Ως «ιδιωτικά αγαθά» χαρακτηρίζονται εκείνα, τα οποία προσφέρονται στους καταναλωτές από ιδιώτες παραγωγούς, μέσω της αγοράς, και η κατανάλωσή τους είναι καθαρά ανταγωνιστική, με την έννοια ότι ο παραγωγός μπορεί να αποκλείσει εκείνους, οι οποίοι αρνούνται να καταβάλουν την προτεινόμενη τιμή για την αγορά του συγκεκριμένου αγαθού ή υπηρεσίας. Μόνον όσοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν, απολαμβάνουν το όφελος από την κατανάλωσή του.
Στην άλλη άκρη της κλίμακας βρίσκονται τα «δημόσια αγαθά» που σε αντιδιαστολή με τα πρώτα, η κατανάλωσή τους δεν είναι ανταγωνιστική. Δηλαδή, η κατανάλωση ενός αγαθού από ένα άτομο δεν αποκλείει την κατανάλωσή του και από τα άλλα άτομα και υπό την έννοια αυτή δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί ανάλογα με τις προτιμήσεις ή με το εισόδημα κάθε νοικοκυριού, όπως γίνεται στην περίπτωση των ιδιωτικών αγαθών. Συχνά με τη χρήση του όρου «δημόσια αγαθά» εννοούνται υπηρεσίες, οι οποίες προσφέρονται σε όλους τους πολίτες. Κατ' εξοχήν παράδειγμα δημόσιου αγαθού, αποτελούν οι υπηρεσίες των ενόπλων δυνάμεων, όπως και οι υπηρεσίες παροχής δικαιοσύνης.
Παρατηρούμε λοιπόν,ότι στην οικονομική θεωρία δεν αναφέρεται ο όρος «κοινωνικό αγαθό», όρος ο οποίος χρησιμοποιείται από τους προπαγανδιστές της κοινωνικής ευαισθησίας προτάσσοντας την ιδεολογική-πολιτική διάστασή του και όχι την καθαρά οικονομική. Παροχή δημόσιων αγαθών δεν σημαίνει, κατ' ανάγκην, και παραγωγή του εν λόγω αγαθού από το κράτος, το οποίο μπορεί να αναθέσει την παραγωγή ή και τη διανομή του σε παραγωγούς του ιδιωτικού τομέα, επ' ωφελεία του φορολογούμενου πολίτη αλλά και του τελικού χρήστη του δημόσιου αγαθού/υπηρεσίας. Η ισχύουσα αντίληψη,ότι τα δημόσια αγαθά θα πρέπει να παράγονται μονοπωλιακά από το κράτος δημιουργεί στρεβλώσεις,σπατάλη πόρων, σχέσεις εξάρτησης και υποβάθμιση των παρεχομένων προς τους πολίτες υπηρεσιών.Η ατομική ελευθερία και οι επιλογές παύουν να υπάρχουν, δημιουργώντας πολίτες πλήρως εξαρτόμενους από τις ορέξεις των κρατικών λειτουργών, κάνοντάς τους να θεωρούν ότι το δημόσιο είναι δωρεάν.
Μεγάλο όπως αντιλαμβανόμαστε ψεύδος, διότι το κόστος παραγωγής του χρηματοδοτείται μέσω μιάς επαχθούς φορολόγησης.
Μύθο αποτελεί, λοιπόν, η έννοια του «κοινωνικού αγαθού», μύθο που δημιουργήθηκε και συντηρήθηκε εντέχνως από κάθε λογής «κοινωνικά ευαίσθητο» πολιτικό, με μοναδικό στόχο τον έλεγχο των δημόσιων αγαθών προς ίδιον κομματικό όφελος.
Όποιος ασκεί έλεγχο επί αυτών ασκεί εξουσία και από θέση ισχύος μπορεί να «διευκολύνει» τους εκλογικούς του πελάτες, οι οποίοι θα τον βοηθήσουν, με τη σειρά τους, την κατάλληλη ώρα.
Αυτή είναι δυστυχώς η ελληνική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που για να ωφεληθούν όλοι πρέπει να αλλάξει, προτάσσοντας την ενίσχυση των ατομικών επιλογών, ώστε οι πολίτες να καταστούν ελεύθεροι στις επιλογές τους.
Ο καιρός των μύθων έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Η νέα κυβερνητική πλειοψηφία, υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη, έχει το πρόγραμμα και τις γνώσεις για να πραγματοποιήσει τις αναγκαίες για τη χώρα φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Οι πολίτες αδημονούν.
*Ο κ. Αναλυτής Μηνάς, είναι Οικονομολόγος Ph.D, Πανεπιστήμιο Poitiers Γαλλίας
