Της Μελίνας Δασκαλάκη*
Τρία θέματα απασχολούν την επικαιρότητα αυτές της μέρες: ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες, η δικαιοσύνη και η συνταγματική αναθεώρηση. Τα δύο πρώτα συνδέονται μεταξύ τους, αλλά στο βάθος συνδέονται και με το τρίτο. Πώς; Κάνω κάποιες σκέψεις:
Η λέξη 'φαλκιδεύω' προέρχεται από την Lex Falcidia, νόμο που θέσπισε ο Ρωμαίος Δήμαρχος Publius Falcidius το 40 π.Χ. Προέβλεπε ότι κανείς μπορεί να διαθέσει ελεύθερα με διαθήκη τα ? της κληρονομιάς του, αλλά υποχρεούται να αφήσει το ? στους νόμιμους εξ αδιαθέτου κληρονόμους του. Η ρύθμιση αυτή ενσωματώθηκε στον Ιουστινιάνειο Κώδικα και ισχύει μέχρι σήμερα στην Ιταλία. Πρόσφατα διάβαζα για την αντιδικία που προέκυψε με τον θάνατο και την διαθήκη του James Gandolfini, ξέρετε του Tony Soprano της ομώνυμης σειράς. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία, για μια άλλη, πιο ανάλαφρη, φορά.
Η λέξη έφτασε σήμερα να σημαίνει αποδυναμώνω ένα θεσμό χωρίς να τον καταργώ, αλλά με τέτοιο πλάγιο και έντεχνο τρόπο, ώστε στην πραγματικότητα να τον υπονομεύω, να τον υποσκάπτω. Σας θυμίζει κάτι; Εμένα μου θυμίζει έντονα τον κ. Πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του.
Στην ανατριχιαστική του ομιλία την 25.07.2016 στο περιστύλιο της Βουλής, σε αυτό που οργουελικά ο ίδιος αποκάλεσε 'γιορτή της δημοκρατίας', και που στ' αλήθεια θα μπορούσε να είναι γιορτή της κατεδάφισής της, είπε επί λέξει ο Αλέξης Τσίπρας: 'η οικονομική κρίση και η μνημονιακή επιτροπεία έκλεισαν… τον κύκλο που άνοιξε 42 χρόνια πριν'… Αλλά δημιούργησαν 'Μια ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα … για την οικοδόμηση νέων θεσμών λαϊκής συμμετοχής και διαβούλευσης που θα παράξουν από την αρχή την έννοια του κοινού συμφέροντος, του κοινού καλού'.
Καλώντας από το περιστύλιο της Βουλής ο Πρωθυπουργός 'τον λαό σε έναν ευρύ, ανοικτό και γόνιμο διάλογο για ένα νέο Σύνταγμα' μας προειδοποίησε ότι '…Όση σημασία έχει το περιεχόμενο της Συνταγματικής Αναθεώρησης, άλλη τόση, ίσως και περισσότερη, έχει η διαδικασία μέσα από την οποία θα φτάσουμε σε αυτήν. … Ο συντηρητικός κόσμος, το παλιό πολιτικό σύστημα, αλλά και η τεχνοκρατική ελίτ, θέλουν να περιορίσουν την διαδικασία της αναθεώρησης στα στενά πλαίσια του Κοινοβουλίου. Να την μετατρέψουν σε μια τεχνική συζήτηση, μεταξύ ειδικών, για την διευθέτηση και απάντηση των μεγάλων ερωτημάτων της νέας εποχής χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.'
Εξήγγειλε δηλαδή ο Πρωθυπουργός ευθέως και expressis verbis την φαλκίδευση του Πολιτεύματος, που σήμερα υλοποιεί με την σύσταση λαϊκής επιτροπής για την αναθεώρηση, κατηγορώντας κι από πάνω ως συντηρητικούς όλους εμάς που θέλουμε να περιορίσουμε 'στα στενά πλαίσια του Κοινοβουλίου' (!) αυτό που ο Συνταγματικός Νομοθέτης με προσοχή και με ευλάβεια, με δικλείδες ασφαλείας και αυστηρούς περιορισμούς, εναπόθεσε στα ιερά χέρια του Συνταγματικού Νομοθέτη, του Κοινοβουλίου με την αυξημένη πλειοψηφία του.
Αυτή, μας είπε τότε ο Πρωθυπουργός, δεν είναι μια δουλειά για 'τεχνοκρατικές ελίτ'. Αν τότε δεν καταλάβατε τι εννοούσε, τώρα, που η σκηνοθεσία ολοκληρώθηκε και το θρίλερ φτάνει στις αίθουσες, γίνεται πλέον σε όλους φανερό. Το Σύνταγμα δεν είναι μια δουλειά για τον Τσάτσο, ούτε τον Κωνσταντίνο, ούτε τον Δημήτρη. Δεν είναι μια δουλειά για τον Σβώλο. Δεν είναι μια δουλειά για τον Μάνεση. Αυτοί δεν είναι παρά 'τεχνοκρατικές ελίτ'. Είναι μια δουλειά για τον Γιώργο Κιμούλη και την Ρένα Δούρου, που «είναι πάρα πολύ κοντά στον πολίτη και την καθημερινότητά του και άρα φέρει πολύ σπουδαία εμπειρία», όπως δήλωσε η τελευταία.
Αλλά έχει και πιο κάτω. Στην ίδια ομιλία ο Πρωθυπουργός προανήγγειλε και άλλες φαλκιδεύσεις των θεσμών. Μίλησε για δημοψηφισματικού χαρακτήρα εκλογές και για συμβουλευτικού χαρακτήρα δημοψηφίσματα. «Δεν αποκλείουμε' είπε, 'αν κριθεί σκόπιμο, ακόμη και διεξαγωγή δημοψηφίσματος' για να εκφράσει ο λαός την άποψή του επί των προτάσεων της αναθεώρησης. Το γεγονός ότι απαγορεύεται δημοψήφισμα για τις διατάξεις του συντάγματος, είναι μια μικρή λεπτομέρεια για τον Πρωθυπουργό. Άλλωστε, για να μας προλάβει, μας είπε ότι το ξέρει, αλλά πριν τεθούν στο κοινοβούλιο οι προτάσεις για ψήφιση, καλό είναι να έχει αποφανθεί ο λαός δια βοής. Φανταστείτε τώρα, με την εμπειρία του προηγούμενου δημοψηφίσματος, η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα να θέσει στον λαό με ναι ή με όχι ερωτήματα για διατάξεις του Συντάγματος, διατάξεις που η επεξεργασία τους απαιτεί βαθύτατες γνώσεις ιστορίας, πολιτικής, και δικαίου. Και φανταστείτε στην συνέχεια την Βουλή να προσέρχεται σε συζήτηση για θέματα που έχουν προηγουμένως αποτελέσει αντικείμενο διχαστικού διαλόγου στα καφενεία, με τον πιο λαϊκίστικο τρόπο. Φανταστείτε αν θα μπορεί η Βουλή να νομοθετήσει Σύνταγμα, ή θα είναι έρμαιο στην καθοδηγούμενη και πολωμένη λαϊκή ετυμηγορία. Αυτό είναι περισσότερο κι από φαλκίδευση. Είναι εκτροπή .
Τις προηγούμενες εβδομάδες είδαμε να εκτυλίσσεται η φαλκίδευση του θεσμού των ανεξαρτήτων αρχών, που είχε επίσης προεξαγγείλει ο Πρωθυπουργός σε εκείνη την ομιλία ορόσημο, η βασική λειτουργία των οποίων, όπως την κατανοεί η σημερινή κυβέρνηση και όπως επί λέξει είπε ο πρωθυπουργός είναι 'να αφαιρούν ύλη από το πεδίο της πολιτικής σύγκρουσης και να αναθέτουν τη ρύθμιση της ύλης αυτής σε ειδικούς'. Στο πρώτο ήδη πεδίο, το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, η κυβέρνηση εισήγαγε με τεράστια καταστροφική επιτυχία, grand succes, την πολιτική σύγκρουση, βάσει σχεδίου, και σήμερα εκμεταλλεύεται το χάος που δημιούργησε καθώς προσχηματικά το ΣτΕ οχυρώθηκε –ελπίζω προσωρινά- πίσω από αυτό το χάος για να μην εκδώσει απόφαση.
Κι ενώ ακριβώς προσβλέπει κανείς στο ότι υπάρχουν Δικαστές στην Αθήνα, για να προστατεύσουν το πολίτευμα, να οχυρώσουν τους θεσμούς και να διακηρύξουν την διάκριση και ανεξαρτησία των εξουσιών, μαθαίνουμε από τα πιο αρμόδια χείλη του Προέδρου του ΣτΕ ότι δουλειά τους είναι να 'αφουγκράζονται τον παλμό της κοινωνίας'. Πολλά έχουν δει τα μάτια μου, μα αυτό μου φέρνει, όπως εύστοχα είπε ο Ευ. Βενιζέλος, (θεσμικό) τρόμο.
Αυτή η δήλωση, καθώς και η πρωτοφανής και καθόλου τυχαία σύγχυση ρόλων –της προσωπικής της άποψης και της θεσμικής της θέσης- που επιδεικνύει συστηματικά τελευταία η κα Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, όταν από την μία στέλνει επιστολές πολιτικά μανιφέστα στους ομολόγους της στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα θίγεται από τις αντίθετες με την δική της απόψεις ως Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, και όταν ως Πρόεδρος του ΑΠ μαζί με τους λοιπούς προέδρους Ανωτάτων Δικαστηρίων συζητά συνδικαλιστικά θέματα με τον Πρωθυπουργό, κατατείνουν σε μια αυτοϋπονόμευση του κύρους και του ρόλου της Δικαστικής εξουσίας. Αν αυτή η στάση δεν αλλάξει άμεσα, τότε η Δικαιοσύνη από υπέρμαχος των θεσμών, κινδυνεύει να μετατραπεί σε συνεργό στην επιχειρούμενη φαλκίδευσή τους.
Η εξουσία κατά το Σύνταγμά μας δεν είναι μία, λαϊκή, θολή και παραδομένη στις εθνικοσοσιαλιστικές φαντασιώσεις της κυβέρνησης. Είναι τρεις, διακριτές, ανεξάρτητες που ασκούνται στο όνομα του Λαού και σύμφωνα με τους νόμους του Κράτους. Και έτσι θέλουμε να παραμείνουν. Και θα αντισταθούμε σε κάθε προσπάθεια αλλοίωσης του πολιτεύματος, όπως προβλέπει το άρθρο 120 του Συντάγματος, είτε αυτή επιχειρηθεί με την βία, είτε και με πλάγιο και έντεχνο τρόπο, με φαλκίδευση, όπως διαφαίνεται να είναι το σχέδιο της παρούσας Κυβέρνησης.
*Η Μελίνα Δασκαλάκη είναι δικηγόρος, Δημοτική Σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων και Αντιπρόεδρος της Δράσης.
