N. Mαραβέγιας: Η EKT παίζει κατενάτσιο, αλλά θα αγοράσει ξανά ελληνικά ομόλογα

N. Mαραβέγιας: Η EKT παίζει κατενάτσιο, αλλά θα αγοράσει ξανά ελληνικά ομόλογα

«Η Κριστίν Λαγκάρντ χθες με τις δηλώσεις της φαίνεται πως παίζει κατενάτσιο, όπως στο ιταλικό ποδόσφαιρο. Για αυτό δεν υιοθέτησε επιθετικότερη πολιτική αύξησης των επιτοκίων» δηλώνει στο Liberal o Ναπολέων Μαραβέγιας, καθηγητής Mακροοικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο ίδιος εκτιμά πως «δεν είναι βέβαιο ότι η αύξηση των επιτοκίων θα τιθασεύσει τον πληθωρισμό», ενώ είναι «βέβαιος πως θα υπάρξει νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για τις χώρες του Νότου», μετά το τέλος του προγράμματος ομολόγων που ανακοινώθηκε χθες. Σημειώνει επίσης πως τα χρηματιστήρια και η αγορά ομολόγων μπαίνουν σε μια περίοδο αναταραχής

Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο

Κύριε Μαραβέγια, αφού ο πληθωρισμός φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη γιατί δεν προχωρά η ΕΚΤ σε πιο γρήγορη αύξηση επιτοκίων;

Είναι γεγονός ότι η κυρία Λαγκάρντ παίζει κατενάτσιο, όπως στο ιταλικό ποδόσφαιρο. Για δύο λόγους νομίζω. Ο πρώτος λόγος είναι ότι τουλάχιστον οι νοτιότερες χώρες θα έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα με την αύξηση των επιτοκίων.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι δεν είναι απόλυτα βέβαιο πως η αύξηση των επιτοκίων θα περιορίσει τον πληθωρισμό. Γιατί συνήθως αυτό συμβαίνει, όταν παρατηρείται υπερθέρμανση της οικονομίας. Δηλαδή, όταν υπάρχει μια ραγδαία οικονομική ανάπτυξη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν παρατηρούμε κάτι ανάλογο. Στο επίπεδο ίσως της κατανάλωσης ναι, αλλά γενικά για την οικονομία δεν μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο. Ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για έναν πληθωρισμό όχι ζήτησης, αλλά κόστους. Δηλαδή ο πληθωρισμός που ζούμε είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν της ζήτησης. Αυτά δεν τα λέω μόνο εγώ, αλλά και ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς.

Τώρα που ανακοίνωσε η ΕΚΤ πως σταματούν οι επαναγορές ομολόγων, θα υπάρξει νέο πρόγραμμα για τα ομόλογα της Ελλάδας και εν γένει του Νότου;

Εξ’ όσων πληροφορούμαι θα υπάρξει νέος σχεδιασμός για την αγορά ελληνικών ομολόγων. Αν αφεθούμε χωρίς καμία κάλυψη, εύκολα γίνεται αντιληπτή η δύσκολη κατάσταση που θα περιέλθουμε. Τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων έχουν ήδη αυξηθεί σημαντικά και αν δεν υπάρξει κάποια συγκράτηση μέσω ενός νέου προγράμματος τα πράγματα θα γίνουν πολύ άσχημα για τη χώρα μας. Περνάμε ήδη μια δύσκολη περίοδο, όπου χρειάζεται δημοσιονομικός χώρος. Ο οποίος δεν μπορεί να βρεθεί παρά μόνο με δανεισμό. Και ο δανεισμός στις παρούσες συνθήκες είναι ακριβός και αυτό ακριβώς προσπαθούμε να αποφύγουμε. Πάντως, είμαι βέβαιος ότι θα υπάρξει πρόγραμμα επαναγοράς ελληνικών ομολόγων.

Πόσο δυσκολεύει η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές σε περιβάλλον αυξημένου πληθωρισμού και αύξησης του κόστους δανεισμού;

Η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές νομίζω ότι αυτή τη στιγμή δεν είναι η πρώτη προτεραιότητα. Θα δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, σε ποιο σχέδιο θα ενταχθούν οι υπερχρεωμένες χώρες. Και εννοώ η Ελλάδα, η Ιταλία και δευτερευόντως η Ισπανία και η Πορτογαλία. Στη συνέχεια νομίζω πως θα καταφέρουμε να βγούμε στις αγορές χωρίς μεγάλες απώλειες. Χωρίς μεγάλο κόστος δανεισμού δηλαδή. Το γεγονός πως είχαμε μια αύξηση του ακαθάριστου προϊόντος κατά 7% είναι πολύ θετικό στοιχείο και νομίζω ότι μας βοηθά σε μεγάλο βαθμό. Και αυτό γιατί δημιουργεί έναν πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη δύσκολη συγκυρία που περνάμε.

Τι σημαίνει η αύξηση του κόστους χρήματος για την ελληνική ανάπτυξη;

Η αύξηση του κόστους χρήματος για την ελληνική ανάπτυξη και οικονομία έχει επιπτώσεις. Όσο μεγαλύτερα είναι τα επιτόκια, ο κάθε επιχειρηματίας θα σκέφτεται εάν θα επενδύσει. Και αυτό γιατί ξέρει καλά ότι τα κέρδη του πρέπει να είναι ίσα ή αυξημένα σε σχέση με το επιτόκια. Όταν τα επιτόκια είναι χαμηλά, συμφέρει κάποιον να προχωρήσει σε επενδύσεις.

Επίσης, μην ξεχνάμε ότι εφόσον ανέβουν τα επιτόκια των καταθέσεων, δύσκολο κατά τη γνώμη μου, οι καταναλωτές θα σκεφθούν να καταναλώσουν σε σχέση με το να επενδύσουν. Τουλάχιστον οι πιο ισχυροί οικονομικά. Για αυτό ενδεχομένως ίσως περιοριστεί η κατανάλωση αν υπάρξουν αυξημένα επιτόκια.

Υπάρχει το ενδεχόμενο η οικονομία να βρεθεί μπροστά σε στασιμοπληθωρισμό;

Η αύξηση των επιτοκίων δε θα φέρει άμεσα μείωση του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός είναι κόστους και θα παραμείνει υψηλός για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην ευρωζώνη έχουμε 8,5% πληθωρισμό και στην Ελλάδα 11,7%. Είναι τεράστια διαφορά αυτή και εφόσον συνεχιστεί υποσκάπτεται η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Τα ελληνικά προϊόντα γίνονται όλο και ακριβότερα και συνεπώς χάνουν αγορές. Μπορεί να αντιμετωπίσουμε επίσης αύξηση εισαγωγών και μείωση εξαγωγών. Είναι πολύ δύσκολο για τα ελληνικά προϊόντα να έχουν υψηλές τιμές σε σχέση με τα γερμανικά και τα ισπανικά. Όταν ακριβαίνουν τα προϊόντα οι ίδιοι οι καταναλωτές στρέφονται σε πιο φθηνά.

Σε ό,τι αφορά στο ενδεχόμενο στασιμοπληθωρισμού δε νομίζω ότι στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη θα φθάσουμε σε αυτό το σημείο. Για να έχουμε στασιμοπληθωρισμό πρέπει κάποιες επιχειρήσεις να σταματήσουν να παράγουν. Για να συμβεί όμως αυτό σημαίνει πως οι εταιρείες δε θα μπορέσουν να πουλήσουν, δηλαδή ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος.

Συγκεκριμένα στην Ελλάδα ο ανταγωνισμός δεν είναι το κρισιμότερο ζήτημα για αυτό και ο πληθωρισμός στη χώρα μας ανεβαίνει πιο εύκολα συγκριτικά με άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ. Θεωρώ πως θα συνεχιστεί στη χώρα μας η αναπτυξιακή διαδικασία τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα, αν και ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούμε να κάνουμε. Πάντως, ενδεχόμενο ύφεσης δε νομίζω να υπάρχει.

Θα συνεχίσουμε να έχουμε υψηλές τιμές ενέργειας;

Νομίζω πως κάποια στιγμή οι τιμές ενέργειας θα σταθεροποιηθούν. Εκεί που έχω μεγαλύτερη ανησυχία είναι με τις τιμές των πρώτων υλών και των τροφίμων. Γιατί μειώνεται η παγκόσμια παραγωγή λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Όσον αφορά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο νομίζω ότι οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, διότι αν απεμπλακούν οι Ευρωπαίοι από τη Ρωσία θα αναζητήσουν από άλλες πηγές. Αυτές οι πηγές είναι πολύ πιο μακριά και το κόστος μεταφοράς τους πολύ μεγάλο. Άρα να μη φανταζόμαστε ότι οι τιμές θα επιστρέψουν στα επίπεδα του παρελθόντος. Νομίζω πως έτσι θα πορευθούμε στο εξής. Όχι με πάρα πολύ υψηλές τιμές, αλλά δε θα επιστέψουμε στην παλιά μας γνώριμη κατάσταση.

* Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι Καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της πενταμελούς Επιστημονικής Επιτροπής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων