Του Ανδρέα Ζαμπούκα
"Τι πιστεύετε πως είναι ο καλλιτέχνης; Ενας ανόητος ο οποίος έχει απλά μάτια αν είναι ζωγράφος ή αυτιά αν είναι μουσικός; Αντίθετα, την ίδια στιγμή είναι ένα πολιτικό ον, το οποίο διαρκώς ανταποκρίνεται σε σπαραξικάρδια, φλογερά ή χαρούμενα γεγονότα και απέναντι στα οποία παίρνει θέση με ποικίλους τρόπους. Οχι, η ζωγραφική δε γίνεται για να διακοσμεί διαμερίσματα. Είναι ένα εργαλείο πολέμου για να επιτίθεται, αλλά και να αμύνεται ενάντια στον εχθρό". Tάδε έφη ο Πάμπλο Πικάσο, στην προσπάθειά του να ενώσει την τέχνη με την πολιτική.
Σε όλες τις εποχές η τέχνη βρέθηκε, συχνά, -όχι βέβαια αποκλειστικά- στην υπηρεσία της άρχουσας, της ηγετικής τάξης. Η τέχνη έχει κατά καιρούς επιτελέσει πολιτικές λειτουργίες. Και εδώ δε θα πρέπει να αναλογιστούμε αποκλειστικά την πολιτική τέχνη, τη σύνδεση τέχνης και εξουσίας -με τη στενή έννοια- στα πλαίσια δικτατορικών καθεστώτων. Η πολιτική τέχνη των κρατικών παραγγελιών. Πολιτικός και δημόσιος είναι, επίσης, ο χαρακτήρας της τέχνης που έχει ως σκοπό να προβάλλει, να επιβεβαιώσει τη δύναμη και την αξία ενός ηγέτη, να ασκήσει κριτική σε θεσμούς και νοοτροπίες, κατόπιν άμεσης ή έμμεσης κρατικής καθοδήγησης.
Σήμερα που οι κοινωνίες έγιναν φλύαρες, άλλαξαν στιλ και οι καλλιτέχνες που πολιτικολογούν. Δεν εκτελούν πια τις εντολές κάποιας συντηρητικής ηγεσίας αλλά αντίθετα, εκφράζουν τον θαυμασμό τους για οποιαδήποτε "αντισυστημική" εξουσία. Φτάνει να διαθέτει ένα ερωτικό χαρακτήρα ή κάποια στοιχειώδη επαναστατική συμπεριφορά.
Ο Σταμάτης Κραουνάκης, ας πούμε, σεσημασμένος αντιφρονών και πολέμιος κάθε καθεστωτικής εξουσίας, δεν μπορεί παρά να συμπαθεί περισσότερο έναν μπρουτάλ πολιτικό όπως ο Παύλος Πολάκης. Παρά έναν προβλέψιμο "φλώρο" που δεν του προσφέρει καμία συγκίνηση.
Στο κάτω κάτω, κάθε καλλιτέχνης που σέβεται τον εαυτό του, δεν μπορεί παρά να επιθυμεί έναν κόσμο παράδοξο, φαντασιακό και συγκρουσιακό με την νόρμα της κανονικότητας. Και μόνο να σκεφτεί κανείς ότι οι πιο σπουδαίες καλλιτεχικές σχολές ξεπήδησαν μέσα από τις φλόγες των πολέμων, κατανοεί γιατί ο Κραουνάκης γουστάρει τρελά τις κραυγές του Πολάκη...
Από την άλλη όμως, αν ο καλλιτέχνης θα ήθελε να δει την Αθήνα να καίγεται για να τραγουδήσει μέσα στο σκηνικό των καπνών της;
Αλλά δεν είναι ο μόνος. Και ο Κώστας Γαβράς εκστασιάστηκε τόσο πολύ με το πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να γυρίσει ταινία! Αδιαφορώντας βεβαίως για τις συνέπειες στην ελληνική κοινωνία. Αυτός τέχνη θέλει να κάνει όχι πολιτική.
Ο μύθος στη δημοκρατία είναι καλό υλικό για την τέχνη. Όχι όμως για την κοινωνία που υφίσταται τις συνέπειες που απολαμβάνει ο καλλιτέχνης.
Κι αν ο Κραουνάκης υποκαθιστά το ολόγραμμα του Βελουχιώτη με την καρικατούρα του Πολάκη, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις οικογένειες των παιδιών που χάθηκαν στο νοσοκομείο της Λαμίας.
Γιατί εκεί βρίσκεται το βίωμα και η τραγικότητα του ανθρώπου που υποκύπτει στα δεινά της κακής πολιτικής. Αυτής που ταπεινώνει άτομα και κοινωνίες για χάρη της ποίησης και της φαντασίωσης του κάθε "ερωτικού" Κραουνάκη.
Το τραγούδι, όπως και η ζωγραφική του Πικάσου, είναι πράγματι ένα "εργαλείο πολέμου". Ο πόνος των ανθρώπων όμως είναι βουβός. Χωρίς νότες και μαντινάδες.
Μια συνουσία μυστική είναι η τέχνη με την πολιτική. Παρά φύσει συνήθως και ολοκληρωτική...
